Legendarne dzieje Sandomierza były już tematem kilku opracowań, wśród których wymienić mogę "Legendy sandomierskie: podania, przypowieści, anegdoty i przysłowia Ziemi Sandomierskiej" Krzysztofa Seligi (Lublin 1974), "Legendy i opowieści sandomierskie" Andrzeja Sarwy (Sandomierz 2005). Kilka z nich opisał również Oskar Kolberg w swoich pracach "Radomskie"(Wrocław-Poznań 1964) oraz "Sandomierskie" (Wrocław-Poznań 1976), a Jarosław Iwaszkiewicz włączył do powieści "Wycieczka do Sandomierza" (Warszawa 1953). Nie są więc zupełnie nieznane dla szerszego grona czytelników, a ich literackie opracowania zachęcają do lektury nie tylko specjalistę, ale i zwykłego czytelnika. Jednak w przeciwieństwie do, przykładowo legend krakowskich, nie doczekały się do tej pory opracowania, którego celem byłaby ich szczegółowa analiza etnologiczna i religioznawcza. Sandomierz mityczny jest do pewnego stopnia próbą wypełnienia owej luki. Moim celem nie była jednak anali-
za samych tekstów, ale również zbadanie topografii miasta i jego historii, a zwłaszcza dziejów miejsc kultu religijnego, a następnie odpowiedź na pytanie, gdzie należałoby szukać ich najdawniejszych źródeł, sięgających czasów jeszcze przedchrześcijańskich, a może nawet przedsłowiańskich, jeśli odrzucić coraz bardziej wątpliwe teorie mówiące o pustce osadniczej w okresie zajmowania terenów obecnej Polski przez plemiona posługujące się językami słowiańskimi. Historia pobytu człowieka na Ziemi Sandomierskiej jest frapującą podróżą w głąb czasu, w przeszłość sięgającą okresu neolitu. Jedne z najstarszych znalezisk archeologicznych na Wyżynie Sandomierskiej datowane są na około 3800 rok p.n.e...
SPIS TREŚCI
WSTĘP 5
Rozdział I SUDOMIR I SANDOMIERZ 13
Zaginiona legenda 13
Nim przybyli Słowianie 14
Lędzianie, Wiślanie, Sandomierzanie 24
Skąd przybył Sudomir? 30
Lędzianie a Węgrzy 44
Rozdział II W POSZUKIWANIU ŚWIĘTEGO MIEJSCA 50
Trzy miejskie wzgórza 50
Bóg troistej góry i św. Mikołaj 61
Święty Jan na Wzgórzu Świętojakubskim 76
Św. Wojciech wypędza Yassam z Sandomierza 93
Rozdział III KRÓLOWA NIEBIOS 98
Majowa królewna 98
Matka góra i ojciec niebo 103
Matka Boska Gromniczna 111
Sandomierskie wody i Łyse Góry 120
Rozdział IV SALVE REGINA 127
Legenda o Sadoku i 48 braciach 127
Matka Boska Gromniczna i św. Błażej 132
Taurus - gwiezdny byk 139
Wzgórze Królowej czy wzgórze byka? 155
Męczennicy Sandomierscy i mity astralne 170
Rozdział V ŻMIGRÓD 179
Żmij i smok 179
Św. Michał Archanioł ze Żmigrodu 187
Żmij, wilk i pies 199
Rozdział VI ŚW. JACEK ODROWĄŻ 207
Św. Jacek - Hiacynt czy Jakub? 207
Św. Jacek „od pierogów” i Maryja 215
Lipy św. Jacka 222
Narodziny z kamienia 227
Sandomierscy Lugiowie i Łada 235
Rozdział VII SANDOMIERSKIE OBROŃCZYNIE 244
Halina Krępianka – sandomierska Judyta 244
Od legendy do mitu 250
Gołębie Haliny Krępianki 259
Królowa Jadwiga i Helena z Dębnów 268
Rozdział VIII CZAROWNICA JUDYTA I KSIĄŻĘ HENRYK 287
Judyta a Esterka - nałożnice polskich władców 287
Kochanka czy czarownica? 299
Wiła z tajemnej komnaty 305
Czarna królewna 320
Rozdział IX POZOSTAŁOŚCI UTRACONYCH LEGEND 332
Okruchy przeszłości 332
Tajemnice historii 342
BIBLIOGRAFIA 350
ŹRÓDŁA ILUSTRACJI 365
