UNIKALNA KSIĄŻKA! PO RAZ PIERWSZY PO POLSKU!
Saga o Viga-Glumie
przeł. Łukasz Malinowski
Oprawa: Miękka
Format: 14,5 x 20,5 cm
Ilość stron: 141
ISBN[zasłonięte]978-83173-22-8
Czas i miejsce powstania Sagi o Viga Glumie. Chociaż tożsamość autora sagi pozostaje nieznana, z dużym stopniem prawdopodobieństwa można się pokusić o podanie miejsca i przybliżonego czasu powstania sagi.
Najstarszy manuskrypt zawierający omawianą sagę to Möðruvallabók, datowany na ok. 1350 rok1. Jest to w istocie jedyny pełny tekst sagi, jaki zachował się do dnia dzisiejszego, chociaż jej fragmenty dotrwały do naszych czasów w Vatnshyrna i rękopisie A.M. 445C, 4to z końca XIV wieku. Tekst z Möðruvallabók jest więc podstawą do wszystkich edycji i przekładów tej sagi i stoi również u podstaw tego przekładu.
Badacze są zgodni, że pisemna wersja tej sagi powstała znacznie wcześniej, niż omawiany manuskrypt. W historiografii zwykle datuje się jej spisanie na pierwszą połowę XIII wieku. Optymistyczna teoria Finnura Jónsona, że sagę spisano ok. 1200 roku, nie ostała się w nauce. Zdaniem Gabriela Turville-Petre, okres powstania sagi należy umieścić między 1[zasłonięte]230-12 rokiem. Z kolei ostatnio Theodare Andersson przekonywał, że pisemna wersja sagi powstała prawdopodobnie przed 1220 rokiem, na co wskazuje jej styl, noszący znamiona wcześniejszego w stosunku do wielkich sag rodowych (Saga o Egilu, Saga o Njalu).
Chociaż czas powstania sagi to początek XIII wieku, należy przypuszczać, że sama opowieść jest znacznie starsza i funkcjonowała w obiegu ustnym na długo przed okresem jej spisania. Zwykło się uważać, że autor pisemnej wersji tej sagi bardziej niż inni bazował na tradycji ustnej. Jedynym jego źródłem pisanym mogło być niezachowane w oddzielnej formie thatr (þátrr) poświęcony Viga-Skutowi, który posłużył do skonstruowania rozdziału XVI sagi.
Wspomnieć należy jeszcze o wersach występujących w sadze. Są one niewątpliwie starsze niż sam tekst sagi i wydaje się niemożliwe, by któreś z nich mogły zostać ułożone przez autora pisemnej wersji tej sagi. Nie możemy też stwierdzić, że wersy rzeczywiście były autorstwa Gluma, jak to sugeruje saga, ale wydaje się, że większość z nich pochodzi z wieku XI lub wcześniejszego, a kilka z wieku XII. Nie jest więc wykluczone, że niektóre z nich faktycznie zostały ułożone przez Gluma albo przynajmniej powstały w okresie, w którym żył.
Miejsce spisania sagi można określić bardziej precyzyjnie. Tekst powstał w regionie Eyjafiord (Eyjafjörðr), a bardziej dokładnie w Munka-Thvera (Munkaþverá), a więc w tym samym miejscu, w którym dzieje się akcja sagi. W 1155 roku Björn Gilson, biskup Holar (1[zasłonięte]147-11), ufundował w dawnej posiadłości Gluma klasztor dla zgromadzenia Benedyktów, a kilka lat później (1162) zapewnił im stałe dochody i tym samym finansową niezależność. Biskup mógł to uczynić, gdyż Thvera prawdopodobnie należała do jego rodziny. Thvera, która zmieniła nazwę na Munka-Thvera (dosł. zakonne Thvera), stała się więc drugą najstarszą siedzibą Benedyktynów na Islandii (pierwszy klasztor tego zakonu powstał w 1133 r. w Thingreyrar) i niemal od razu stała się ważnym centrum intelektualnym Islandii. Stało się to w głównej mierze dzięki pierwszemu opatowi tamtejszego zgromadzenia, Nikulasowi Bergthorssonowi (zm. 1159), poecie, podróżniku i uczonym, któremu przypisuje się zapoczątkowanie zainteresowania rodzimą literaturą w tym regionie. Oprócz Sagi o Viga-Glumie w ośrodku tym powstało szereg sag rodowych: Reykdæla saga, Ljósvetninga saga, być może Valla-Ljóts saga i Guðmundar saga dýra. Bardziej niepewny jest związek z tym ośrodkiem Færeyinga saga i Hákonar saga Ívarssonar. Bez wątpienia Munka-Thvera była głównym centrum powstawania piśmiennictwa islandzkiego na północy wyspy, a spośród sag tam powstałych najstarsza była saga o Viga Glumie, razem może z Reykdæla saga.
W związku z powyższym można stwierdzić, że autorem tej sagi była najprawdopodobniej osoba duchowna, która opisywała przeszłość regionu, w którym zamieszkiwała. Autor dał zresztą wyraz bardzo dobrej znajomości topografii tego regionu, często porównując współczesny mu krajobraz z wcześniejszym7. Fakt, że autor był osobą duchowną, też nie pozostawał bez wpływu na samą sagę. I choć jest ona napisana zgodnie z obowiązującym stylem, który stronił od emocji i unikał bezpośredniego komentarza opisywanych wydarzeń, to sposób przedstawienia przez autora niektórych epizodów sugeruje, że mogła być ona interpretowana przez jej odbiorców w duchu chrześcijańskiej moralności.
ZOBACZ TAKŻE INNE KSIĄŻKI WYDAWNICTWA ARMORYKA:
NAPISZ, KTÓRA Z KSIĄŻEK CIĘ INTERESUJE, A WYSTAWIMY JĄ NA ALLEGRO!
