Wraz z upływem dni nasz cykl „Poczet ziół polskich (i nie tylko), przybliża je Państwu, jak również (mamy taką nadzieję) wzbogaca domowe zielniki. Dzisiaj pora na odrobinę pikanterii! Jest wyrazisty, ostry i z charakterem. Proszę Państwa - oto cząber.

Wszystkie zioła, które do tej pory prezentowaliśmy miały bardzo wszechstronne właściwości lecznicze. Zarówno bazylia, oregano, majeranek, jak i lubczyk wyróżniają się nie tylko swoim zbawiennym działaniem na układ pokarmowy i trawienny, ale również potrafią poprawić nasze samopoczucie, wyciągnąć z przeziębienia, a nawet dodać skrzydeł w sypialni.

Cząber może się pochwalić równie szerokim spektrum działania. W kuchni gospodynie również nie wyobrażają sobie życia i gotowania bez niego. I jest to miłość odwzajemniana – cząber zapewne czuje się tam jak ryba w wodzie. Krąży legenda, że również dodaje sił witalnych i działa jak afrodyzjak, jednak to już mogą Państwo sprawdzić na własnej skórze.

Ale o tym za chwilę. Tymczasem, zanim cząber nam urośnie i skorzystamy z jego dobrodziejstw, musimy go zasadzić, pielęgnować i włożyć odrobinę serca w jego uprawę. Na pewno odwdzięczy nam się z nawiązką.

Cząber ozdobą ogrodową?

Jest to roślina jednoroczna, może dlatego też dosyć niska, bo osiąga ok 30 cm. Łodyga jest u podstawy zdrewniała i gęsto porośnięta wąskimi, niewielkimi i soczyście zielonymi liśćmi. Ich specyfika polega na przyjemnym aromacie i oryginalnym wyglądzie – są one delikatnie prześwitujące. Kwiaty ma liliowe, różowe lub białe, w kształcie dzwoneczków. Jego subtelny wygląd sprawia, że często jest używany jako roślina ozdobna.

Cząber ogrodowy – łac. Satureja hortensis, inaczej zwany satureją i pieprzykiem, był uprawiany już w starożytnym Rzymie, gdzie doceniono zarówno jego zastosowanie jako przyprawy, jak i lecznicze właściwości olejku eterycznego. Najbardziej znana jest odmiana ogrodowa i górska. Uzyskuje się z nich przyprawę o nazwie czubryca. Do Europy Środkowej przywędrował dopiero ok IX wieku naszej ery, dzięki mnichom, którzy uprawiali go w przyklasztornych ogródkach.

Poczet ziół polskich (i nie tylko) – Cząber

Wszystkie zioła, które do tej pory prezentowaliśmy miały bardzo wszechstronne właściwości lecznicze. Zarówno bazylia, oregano, majeranek, jak i lubczyk wyróżniają się nie tylko swoim zbawiennym działaniem na układ pokarmowy i trawienny, ale również potrafią poprawić nasze samopoczucie, wyciągnąć z przeziębienia, a nawet dodać skrzydeł w sypialni.

Cząber może się pochwalić równie szerokim spektrum działania. W kuchni gospodynie również nie wyobrażają sobie życia i gotowania bez niego. I jest to miłość odwzajemniana – cząber zapewne czuje się tam jak ryba w wodzie. Krąży legenda, że również dodaje sił witalnych i działa jak afrodyzjak, jednak to już mogą Państwo sprawdzić na własnej skórze.

Ale o tym za chwilę. Tymczasem, zanim cząber nam urośnie i skorzystamy z jego dobrodziejstw, musimy go zasadzić, pielęgnować i włożyć odrobinę serca w jego uprawę. Na pewno odwdzięczy nam się z nawiązką.

Cząber ozdobą ogrodową?

Jest to roślina jednoroczna, może dlatego też dosyć niska, bo osiąga ok 30 cm. Łodyga jest u podstawy zdrewniała i gęsto porośnięta wąskimi, niewielkimi i soczyście zielonymi liśćmi. Ich specyfika polega na przyjemnym aromacie i oryginalnym wyglądzie – są one delikatnie prześwitujące. Kwiaty ma liliowe, różowe lub białe, w kształcie dzwoneczków. Jego subtelny wygląd sprawia, że często jest używany jako roślina ozdobna.

Cząber ogrodowy – łac. Satureja hortensis, inaczej zwany satureją i pieprzykiem, był uprawiany już w starożytnym Rzymie, gdzie doceniono zarówno jego zastosowanie jako przyprawy, jak i lecznicze właściwości olejku eterycznego. Najbardziej znana jest odmiana ogrodowa i górska. Uzyskuje się z nich przyprawę o nazwie czubryca. Do Europy Środkowej przywędrował dopiero ok IX wieku naszej ery, dzięki mnichom, którzy uprawiali go w przyklasztornych ogródkach.


Istnieje ok. 30 gatunków cząbra, niektóre są krzewinkami lub bylinami wieloletnimi. Cząber rośnie na północnej półkuli naszego globu, dziko rosnący można spotkać w południowo-wschodniej Europie, Afryce Północnej oraz Wschodniej Azji , jednak dzięki jego licznym zaletom, uprawiany jest w wielu regionach świata.

Zioło, jak kaktus

Cząber nadaje się do uprawy zarówno w ogrodzie, jak i w doniczkach. Do gruntu powinniśmy wysiewać go w maju w odstępach ok. 25 cm. Nasiona wystarczy przykryć cienką warstwą ziemi, gdyż potrzebują bardzo dużo światła, aby wykiełkować. Jeśli chcemy cieszyć się tym ziołem już od wczesnej wiosny, możemy go siać w doniczce. Wystarczy w marcu postarać się o dobrą jakościowo, przepuszczalną, wapienną ziemię, a następnie zapewnić mu ciepłe i nasłonecznione miejsce. Najlepiej osłaniać go przed wiatrem.

Jak już cząber zasiejemy, to nie pozostaje nam nic więcej... tylko czekać i obserwować jak nasze ziółko rośnie szybko i zdrowo. Jest w uprawie tak samo mało wymagający, jak kaktus. Bo podlewać go zbyt wiele nie trzeba, tylko w przypadku bardzo wysokich temperatur i nadmiernego wysuszenia gleby powinniśmy zasilić go solidną porcją świeżej wody. Pierwsze pędy pojawiają się już po około dwóch tygodniach.

Jeśli zdecydujemy się na wypróbowanie górskiego kuzyna naszego pospolitego cząbra ogrodowego, znacznie wcześniej możemy spodziewać się owocnych zbiorów, ponieważ w jego przypadku możemy dzielić roślinę mateczną, tworząc nowe sadzonki. Ta odmiana jest też doskonałą ozdobą naszych przydomowych ogrodów skalnych.

Skoro zasadziliśmy, to warto też zebrać plony. Możemy zacząć już na krótko przed kwitnieniem, czyli od drugiej połowy czerwca, i tak do września, kiedy to roślina nie nadaje się już do zbioru. Za przyprawę może nam posłużyć zarówno świeże ziele, jak i suszone. Możemy ścinać tylko wierzchołki pędów lub całą część nadziemną.

Rośliny suszymy w pęczkach zawieszonych na sznurze lub rozłożone cienką warstwą na siatkach, najlepiej w temperaturze ok. 35 st. C. Tak przygotowane zioło przechowujemy szczelnie zamknięte w słoikach, za co odwdzięczą nam się niesamowitym i bardzo mocnym aromatem.

Cząber to prawdziwa kopalnia... olejku eterycznego (oleum saturejae). Zawiera on cymol, borneol, cyneol, pinen i inne terpeny, garbniki, śluz, żywicę, kwas rozmarynowy, monoterpeny oraz, podobnie jak oregano, karwakrol. Zapewne Państwo pamiętają z artykułu na temat oregano, który pojawił się niedawno w naszym cyklu „Poczet ziół polskich (i nie tylko) (http://www.tvr24.pl/poradnik-Poczet_ziol_polskich_i_nie_tylko_Oregano-638.html), że to właśnie karwakrol nadaje roślinom bardzo charakterystyczny, słodkawy i jednocześnie korzenny aromat.

Niezłe z niego ziółko!

Cząber, jak pisaliśmy na początku, ma zbawienny wpływ na układ trawienny i pokarmowy. Działa wiatropędnie, moczopędnie i przeciwrobaczo. Powstrzymuje on nadmierną fermentację i wzdęcia, jak również pobudza apetyt i trawienie. Stosowany jest w przypadku długo utrzymujących się biegunek, nieżytach żołądka i jelit, co może dziwić, szczególnie, że ma również działanie lekko obstrukcyjne.