SŁOWNIK BRONIOZNAWSTWA HISTORYCZNEGO

ANGIELSKO-POLSKI

POLSKO-ANGIELSKI

Jarosław Racięski

Wydawnictwo: Muzeum Śląskie, 2007
Oprawa: miękka
Stron: 100
Stan: NOWA

Nieznajomość odpowiedniego nazewnictwa broni i części uzbrojenia powoduje, że przy swobodnym dostępie do literatury angielskojęzycznej i rosnącej ilości prac naukowych, popularnych i beletrystycznej literatury historycznej odbiorca ma kłopot z pełnym rozumieniem tekstu. Dostępne słowniki traktują te kwestie marginalnie, a nawet zawierają błędy. W jednym z nich znalazło się np. określenie naudnik jako część zbroi, a broń pojedynczego działania określono jako jednostrzałową itp.

Opracowany przeze mnie słownik jest próbą wstępnego uporządkowania odpowiedników podstawowych terminów bronioznawczych w języku polskim i angielskim. Jest to jego podstawowym celem i dlatego nie zawiera on definicji poszczególnych terminów. Zrezygnowano również z umieszczenia w słowniku nazw i terminów odnoszących się do broni charakterystycznej dla kultur i regionów, jak np. asagaja, katana, karabela, jatagan, gdyż mają one charakter nieprzetłumaczalnych nazw własnych i w każdym języku są takie same. Pominięto też rodzaje broni, których nazwy nie mają odpowiedników w języku polskim i których wyjaśnienie wymaga opisu, jak np. Bowie knife, plains rifle, Green River knife. Wyjątek zrobiono dla popularnych i często występujących w literaturze określeń, np. cinquedea, claymore, drik, deringer, greener i scimitar. Ten ostatni termin - odnoszący się do perskiej szabli szamszir, a w praktyce określający każdą szablę typu wschodniego - jest źródłem wielu nieporozumień, które doprowadziły nawet do pojawienia się w niektórych publikacjach dziwacznego z etymologicznego punktu widzenia polskiego terminu sejmitar. Uwzględniono także przypadki różnych współistniejących pisowni wyrazów oznaczających to samo, np. armour - armor, gauntlet - gantlet. W słowniku nie zamieszczono haseł niezwiązanych bezpośrednio z bronią, choć oznaczających niektóre z ich części (śruby, sprężyny, nity itp.). Bez kłopotu można je znaleźć w każdym słowniku technicznym.

Słownictwo angielskie oparto głównie na słownikach i publikacjach bronioznawczych, ale uwzględniono też terminy pojawiające się w literaturze popularnej i beletrystycznej. W przypadku pojawienia się kilku możliwych odpowiedników angielskich ten najbardziej fachowy i najczęściej używany starano się umieścić jako pierwszy.

Podstawą terminologii polskiej był Słownik uzbrojenia historycznego M. Gradowskiego i Z. Żygulskiego jun. oraz literatura przedmiotu.

W celu ułatwienia korzystania ze słownika zastosowano w nim dwojaki układ. Jeden to podział według rodzajów broni:
1 - broń sieczna,
2 - zbroja,
3 - łuk i kusza,
4 - broń drzewcowa,
5 - broń palna,
6 - oporządzenie jeździeckie (tradycyjnie już wchodzące w skład bronioznawstwa).

Drugi układ - alfabetyczny - może być przydatny, gdy użytkownik nie wie, jakiemu rodzajowi broni przyporządkować dany termin. Ponieważ zdarza się, iż te same słowa określają różne rzeczy, zależnie od rodzaju broni, obok każdego hasła umieszczono numer działu części tematycznej.

Wydaje się, że ze słownika korzystać będą przede wszystkim czytelnicy prac anglojęzycznych, dlatego najpierw umieszczono część angielsko-polską.
Okres, do którego odnoszą się zawarte w słowniku terminy, kończy się mniej więcej w latach sześćdziesiątych XIX wieku; broń późniejsza potraktowana jest pobieżnie.

Od siebie dodam, że jest to jedyna w swoim rodzaju książka pomagająca polskiemu czytelnikowi zagłębić się w literaturę bronioznawczą, anglojęzyczną. Myślę, że praca ta może również przydać się internautom podczas serfowania po bronioznawczych zasobach sieci.


SPIS TREŚCI:

Od autora

1. English-Polish typological order
1.1. Edged weapons - broń sieczna
1.2. Armour - zbroja
1.3. Bow and crossbow - łuk i kusza
1.4. Hafted weapons - broń drzewcowa
1.5. Firearms - broń palna
1.6. Rider's equipment - sprzęt jeździecki

2. English-Polish alphabetical order

3. Słownik obrazkowy
3.1. Armour/zbroja
3.2. Blade/głownia
3.3. Scabbard/pochwa
3.4. Hilt/rękojeść
3.5. Bow and arrow/łuk i strzała
3.6. Saddle/siodło
3.7. Firearm/broń palna
3.8. Flintlock/zamek skałkowy

4. Polsko-angielski układ typologiczny
4.1. Broń sieczna - edged weapons
4.2. Zbroja - armour
4.3. Łuk i kusza - bow and crossbow
4.4. Broń drzewcowa - hafted weapons
4.5. Broń palna - firearms
4.6. Sprzęt jeździecki - rider's equipment

5. Polsko-angielski układ alfabetyczny