Opracowanie omawia instytucję sądownictwa polubownego, uwzględniając zarówno polską, jak i zagraniczną doktrynę prawniczą w świetle nowych uregulowań prawnych (Część piąta Kodeksu postępowania cywilnego) oraz wskazano sposoby rozwiązywania mogących powstać w związku z nimi problemów.W poszczególnych rozdziałach omówiono istotę i rodzaje arbitrażu, kwestie zapisu i postępowania przed sądem polubownym, omówiono również charakter prawny instytucji arbitrów sądów polubownych oraz relacje pomiędzy sądem polubownym, a sądem powszechnym. Książka zawiera również Aneks z wzorami czynności związanych z działalnością sądu polubownego.

Wstęp Wykaz skrótów Wykaz literatury XRozdział I. Zagadnienia ogólne
Paragraf 1. Sądownictwo polubowne w ogólności
1. Istota sądownictwa polubownego
2. Rodzaje sądownictwa polubownego
2.1. Arbitraż publicznoprawny a prywatnoprawny
2.2. Arbitraż międzynarodowy
2.3. Arbitraż handlowy
2.4. Arbitraż ad hoc a arbitraż instytucjonalny
2.5. Arbitraż "przymusowy" i instytucje pełniące funkcje
orzecznicze stosujące przepisy o sądzie polubownym
3. Zalety i wady arbitrażu
3.1. Elastyczność postępowania przed sądem polubownym
3.2. Fachowość arbitrów
3.3. Szybkość postępowania arbitrażowego
3.4. Poufność
3.5. Koszty
3.6. Wykonalność orzeczeń
4. Autonomia arbitrażu w stosunku do sądownictwa powszechnego
5. Autonomia woli stron w postępowaniu przed sądem polubownym
Paragraf 2. Sądownictwo polubowne a alternatywne formy rozwiązywania
sporów (ADR)
1. Alternatywne formy rozwiązywania sporów
1.1. Pojęcie alternatywnych form rozwiązywania sporów
1.2. Geneza ADR
1.3. Klasyfikacja metod ADR oraz podstawowe ich rodzaje
2. Mediacja w polskim Kodeksie postępowania cywilnego
(ogólna charakterystyka)
2.1. Europejski Kodeks Postępowania dla Mediatorów
3. Mediacja przed sądem polubownym
4. Arbitraż a mediacja
5. Sądownictwo polubowne a opinia arbitrażowa
Paragraf 3. Dogmatyczne przyporządkowanie instytucji sądownictwa
polubownego
1. Prawna natura sądownictwa polubownego
2. Prawna natura sądownictwa polubownego w nauce światowej
3. Prawna natura arbitrażu w nauce polskiej
Paragraf 4. Sądownictwo polubowne a wymiar sprawiedliwości
1. Zasada podziału władz
2. Sąd polubowny a konstytucyjna zasada sądowego wymiaru
sprawiedliwości
3. Sąd polubowny a prawo do sądu
4. Sąd polubowny a pojęcie "sądu" w świetle art. 6 ust.
Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka
i Podstawowych Wolności (EKPC)
Paragraf 5. Sądownictwo polubowne w polskim systemie prawnym
1. Źródła prawa w sądownictwie polubownym
2. Umowy międzynarodowe - akty międzynarodowego arbitrażu
2.1. Protokół Genewski z 24.9.1923 r. o klauzulach arbitrażowych
2.2. Konwencja Genewska z 26.9.1927 r. o wykonywaniu obcych
orzeczeń arbitrażowych
2.3. Konwencja Nowojorska z 10.6.1958 r. o uznawaniu
i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych
2.4. Konwencja Europejska z 21.4.1961 r. o międzynarodowym
arbitrażu handlowym
2.5. Konwencja Waszyngtońska z 18.3.1965 r. o rozstrzyganiu
sporów inwestycyjnych między państwami i obywatelami
innych państw
2.6. Ustawa modelowa UNCITRAL w sprawie międzynarodowego
arbitrażu handlowego
2.7. Umowy bilateralne
3. Sądownictwo polubowne w regulacjach kodeksowych
3.1. Sąd polubowny w świetle KPC z 1932 r. oraz KPC z 1964 r
4. Sądownictwo polubowne w pozakodeksowych źródłach prawa
5. Regulaminy stałych sądów polubownych
6. Organizacja wybranych stałych sądów polubownych
6.1. Organizacja Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie
Gospodarczej (KIG)
6.1.1. Status Sądu Arbitrażowego
6.1.2. Organy Sądu Arbitrażowego
6.2. Organizacja i administracja Sądu Arbitrażowego przy
Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan
6.2.1. Status Sądu Arbitrażowego
6.2.2. Organy Sądu Arbitrażowego
6.3. Organizacja i administracja Sądu Polubownego przy Izbie
Bawełny w Gdyni
6.3.1. Status Sądu Polubownego w Gdyni
6.3.2. Skład Sądu Polubownego
6.3.3. Siedziba Sądu Polubownego
6.4. Organizacja Stałego Międzynarodowego Sądu
Arbitrażowego ICC
Rozdział II. Zapis na sąd polubowny
Paragraf 1. Istota i charakter prawny zapisu na sąd polubowny
1. Zapis na sąd polubowny jako podstawa kompetencji sądu
polubownego
2. Zapis na sąd polubowny a umowa główna
3. Charakter prawny zapisu na sąd polubowny
Paragraf 2. Przesłanki do zawarcia zapisu na sąd polubowny
1. Uwagi ogólne
2. Zdolność do zawarcia zapisu na sąd polubowny (zdolność
arbitrażowa)
2.1. Zdolność arbitrażowa osób fizycznych
2.2. Zdolność arbitrażowa osób prawnych
2.3. Zawarcie zapisu na sąd polubowny przez pełnomocnika
3. Zdatność arbitrażowa sporu
3.1. Dopuszczalność zapisu na sąd polubowny w sporach
o prawa majątkowe
3.2. Dopuszczalność zapisu na sąd polubowny w sporach
o prawa niemajątkowe
3.3. Dopuszczalność zapisu na sąd polubowny w sporach
z zakresu prawa spółek
3.4. Dopuszczalność zapisu na sąd polubowny w sporach
z zakresu prawa pracy
3.5. Dopuszczalność zapisu na sąd polubowny w sporach
wekslowych
3.6. Dopuszczalność zapisu na sąd polubowny w sporach
z udziałem konsumentów
3.7. Dopuszczalność zapisu na sąd polubowny w sporach
z zakresu własności intelektualnej
4. Forma zapisu na sąd polubowny
4.1. Zawarcie zapisu na sąd polubowny w zwykłej formie
pisemnej
4.2. Zawarcie zapisu na sąd polubowny w formach
równoważnych formie pisemnej
4.3. Zawarcie zapisu na sąd polubowny poprzez odesłanie
4.4. Zawarcie zapisu na sąd polubowny w formie elektronicznej
4.5. Zawarcie zapisu na sąd polubowny w sposób konkludentny
5. Treść zapisu na sąd polubowny
5.1. Obligatoryjne postanowienia zapisu
5.2. Fakultatywne postanowienia zapisu
Paragraf 3. Skutki prawne zapisu na sąd polubowny
1. Skutki procesowe
2. Skutki materialnoprawne
Paragraf 4. Szczególne zagadnienia dotyczące zapisu na sąd polubowny
1. Uwagi ogólne
2. Nieistnienie zapisu na sąd polubowny
3. Nieważność zapisu na sąd polubowny
4. Bezskuteczność zapisu na sąd polubowny
5. Niewykonalność zapisu na sąd polubowny
6. Wygaśnięcie zapisu na sąd polubowny (utrata mocy przez zapis
na sąd polubowny)
7. Przejście zapisu na sąd polubowny na osoby trzecie
Paragraf 5. Zapis na sąd polubowny w międzynarodowym arbitrażu handlowym
1. Zarys problemu
2. Konsekwencje zasady autonomii umowy o arbitraż na
płaszczyźnie kolizyjnoprawnej
3. Uwolnienie umowy o arbitraż w międzynarodowym arbitrażu
handlowym od krajowych porządków prawnych
4. Prawo właściwe dla umowy o arbitraż w międzynarodowym
arbitrażu handlowym
4.1. Zdatność arbitrażowa sporu w międzynarodowym arbitrażu
handlowym
4.2. Zdolność stron do zawarcia umowy o arbitraż
w międzynarodowym arbitrażu handlowym
4.3. Forma umowy o arbitraż w międzynarodowym arbitrażu
handlowym
Rozdział III. Postępowanie przed sądem polubownym
Paragraf 1. Zagadnienia ogólne
1. Określenie postępowania przed sądem polubownym
1.1. Wola stron
1.2. Wola arbitrów (decyzje sądu polubownego w zakresie
postępowania)
1.3. Postanowienia regulaminów
2. Zasady postępowania przed sądem polubownym
2.1. Zasada równości stron w postępowaniu przed sądem
polubownym
2.2. Pozostałe zasady postępowania
2.2.1. Zasada dyspozycyjności i kontradyktoryjności
2.2.2. Zasada poufności (wyłączonej jawności)
2.2.3. Zasada jedno- lub dwuinstancyjności
2.3. Prekluzja zarzutów
3. Miejsce postępowania
4. Język postępowania
5. Prawo właściwe dla postępowania arbitrażowego
6. Koszty postępowania przed sądem polubownym
Paragraf 2. Wszczęcie postępowania przed sądem polubownym
1. Moment wszczęcia postępowania przed sądem polubownym
2. Skutki wszczęcia postępowania przed sądem polubownym
3. Obowiązek współdziałania stron w postępowaniu przed sądem
polubownym
Paragraf 3. Konstytuowanie się i skład sądu polubownego
1. Zasada autonomii woli
2. Ograniczenia zasady autonomii woli
3. Sposoby powołania arbitrów
3.1. Powołanie arbitrów w trybie ustalonym przez strony
3.2. Powołanie arbitrów w razie braku ustaleń stron
4. Mechanizmy zabezpieczające ukonstytuowanie się sądu
polubownego
Paragraf 4. Postępowanie przed sądem polubownym po wniesieniu wniosku
o arbitraż (właściwe postępowanie przed sądem arbitrażowym)
1. Pozew w postępowaniu przed sądem polubownym
2. Odpowiedź na pozew w postępowaniu przed sądem polubownym
3. Wniosek pozwanego o ustanowienie cautio iudicatum solvi
4. Powództwo wzajemne w postępowaniu przed sądem polubownym
5. Bierność procesowa pozwanego w postępowaniu przed sądem
polubownym
6. Ustalenie kwestii spornych pomiędzy stronami (Terms of
reference)
7. Rozprawa przed sądem polubownym
8. Postępowanie dowodowe i umowy dowodowe przed sądem
polubownym
Paragraf 5. Postępowanie arbitrażowe z udziałem wielu podmiotów
1. Zarys problemu
2. Definicja postępowania arbitrażowego z udziałem wielu stron
3. Warunki dopuszczalności postępowania arbitrażowego z udziałem
wielu podmiotów
4. Problemy związane z udziałem wielu podmiotów w postępowaniu
arbitrażowym
Paragraf 6. Formalne zakończenie postępowania przed sądem polubownym
1. Uwagi ogólne
2. Zwrot pozwu
3. Umorzenie postępowania
Paragraf 7. Orzeczenia sądu polubownego
1. Rodzaje orzeczeń sądu polubownego
2. Wyrok sądu polubownego
2.1. Wyrok częściowy
2.2. Wyrok wstępny
2.3. Wyrok końcowy
2.4. Wyrok uzupełniający
3. Orzeczenie sądu polubownego zastępujące oświadczenie woli
dłużnika
4. Zasady orzekania
5. Wydanie wyroku
5.1. Treść i forma wyroku
5.2. Miejsce wydania wyroku
5.3. Głosowanie
5.4. Doręczenie wyroku
5.5. Złożenie wyroku w sądzie powszechnym
6. Rektyfikacja wyroku sądu polubownego
6.1. Sprostowanie wyroku
6.2. Uzupełnienie wyroku
6.3. Wykładnia wyroku
7. Skutki prawne wyroku sądu polubownego
7.1. Prawomocność wyroku sądu polubownego
7.2. Wykonalność wyroku sądu polubownego
7.3. Skuteczność wyroku sądu polubownego
Paragraf 8. Zabezpieczenie roszczeń dochodzonych przed sądem polubownym
1. Kwestia zabezpieczenia roszczeń dochodzonych przed sądem
polubownym (podstawowe modele zabezpieczeń)
2. Kompetencja sądu powszechnego do udzielenia zabezpieczenia
roszczeń dochodzonych przed sądem polubownym
3. Kompetencja sądu polubownego do udzielenia zabezpieczenia
roszczeń dochodzonych przed tym sądem
4. Relacje pomiędzy sądem polubownym a sądem powszechnym
w przedmiocie zabezpieczenia roszczeń
Paragraf 9. Ugoda przed sądem polubownym
1. Istota, charakter i skutki ugody zawartej przed sądem polubownym

2. Nadanie ugodzie zawartej przed sądem polubownym formy wyroku
Rozdział IV. Arbitrzy sądu polubownego
Paragraf 1. Prawna natura funkcji arbitra
1. Delimitacja pojęć: arbiter, arbiter jedyny, trybunał arbitrażowy,
sąd polubowny, arbiter przewodniczący
2. Stosunek prawny pomiędzy arbitrem a stronami
3. Charakter prawny receptum arbitrii
4. Zawarcie i forma receptum arbitrii
5. Treść receptum arbitrii
6. Receptum arbitrii a zapis na sąd polubowny
7. Prawo właściwe dla umowy stron z arbitrem (arbitrami)
8. Receptum arbitrii a odwołanie, ustąpienie i wyłączenie arbitra
9. Stosunek prawny pomiędzy stronami a instytucją arbitrażową
10. Umowa pomiędzy arbitrem a instytucją arbitrażową
Paragraf 2. Kwalifikacje i obowiązki arbitrów
1. Zdolność do pełnienia funkcji arbitra
2. Szczególne kwalifikacje arbitra
3. Bezstronność i niezależność arbitra
4. Obowiązki arbitra
5. Wynagrodzenie arbitra
Paragraf 3. Odpowiedzialność arbitrów
1. Uwagi ogólne
2. Odpowiedzialność arbitra za szkodę wyrządzoną orzeczeniem
sądu polubownego
3. Odpowiedzialność arbitra z tytułu naruszenia ciążących na nim
obowiązków (odpowiedzialność ex contractu)
4. Odpowiedzialność arbitra z tytułu czynu niedozwolonego
popełnionego w związku z wykonywaną przez niego funkcją
(odpowiedzialność ex delicto)
5. Odpowiedzialność instytucji arbitrażowej (stałego sądu
polubownego)
Rozdział V. Relacje pomiędzy sądem polubownym a sądem
powszechnym
Paragraf 1. Zarys problemu
Paragraf 2. Współdziałanie pomiędzy sądem polubownym a sądem
powszechnym
1. Pomoc sądowa w świetle art. 1192 Paragraf 1 KPC
2. Współdziałanie w zakresie spraw dotyczących arbitrów
3. Inne formy współdziałania
Paragraf 3. Kontrola sądu polubownego przez sąd powszechny
1. Granice kontroli sądu polubownego przez sąd powszechny
2. Kontrola kompetencji sądu polubownego
2.1. Kontrola kompetencji sądu polubownego przed wszczęciem
postępowania przed sądem arbitrażowym
2.2. Kontrola kompetencji sądu polubownego w trakcie
postępowania przed sądem arbitrażowym
2.3. Kontrola kompetencji sądu polubownego po zakończeniu
postępowania przed sądem arbitrażowym
3. Kontrola postępowania przed sądem polubownym
4. Kontrola orzeczeń sądów polubownych
Paragraf 4. Skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego
1. Charakter prawny skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego
2. Jurysdykcja krajowa i właściwość sądu państwowego w sprawie
skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego
3. Termin do wniesienia skargi i warunki formalne skargi
4. Legitymacja do wniesienia skargi o uchylenie wyroku sądu
polubownego
5. Podstawy skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego
5.1. Wadliwość zapisu
5.2. Pozbawienie możliwości obrony
5.3. Wyrokowanie co do sporu nieobjętego zapisem
(lub wykraczającego poza jego zakres)
5.4. Naruszenie podstawowych zasad postępowania
arbitrażowego oraz niezachowanie wymagań co do składu
sądu polubownego
5.5. Przestępstwo
5.6. Powaga rzeczy osądzonej (res iudicata)
5.7. Brak zdatności arbitrażowej
5.8. Klauzula porządku publicznego
6. Postępowanie przed sądem państwowym wywołane wniesieniem
skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego
7. Orzeczenie sądu państwowego wydane na skutek wniesionej skargi
8. Zbieg skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego i wniosku
o uznanie albo stwierdzenie wykonalności tego wyroku
Paragraf 5. Uznanie i stwierdzenie wykonalności orzeczeń sądu polubownego
wydanych na terytorium RP
1. Potrzeba uzasadniająca uznanie lub stwierdzenie wykonalności
wyroku sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej
2. Wniosek w przedmiocie uznania lub stwierdzenia wykonalności
3. Kontrola sądu w postępowaniu o uznanie lub stwierdzenie
wykonalności
Paragraf 6. Uznanie i wykonalność zagranicznych orzeczeń arbitrażowych
1. Pojęcie zagranicznego orzeczenia arbitrażowego
2. Stosunek art. 1215 KPC do postanowień konwencyjnych
3. Uznanie i stwierdzenie wykonalności zagranicznych orzeczeń
arbitrażowych oraz ugód zawartych przed sądem polubownym
w świetle regulacji krajowych (art. 1215 KPC)
4. Uznawanie i wykonywanie zagranicznych orzeczeń
arbitrażowych w świetle postanowień Konwencji Nowojorskiej
4.1. Warunki konwencyjne dotyczące uznawania i wykonywania
zagranicznych orzeczeń arbitrażowych
4.2. Odmowa uznania i wykonania orzeczenia arbitrażowego
Aneks (sporządził dr Bogusław Sołtys - Prezes Sądu Arbitrażowego
przy Dolnośląskiej Izbie Gospodarczej)
Wzory czynności związanych z działalnością sądu polubownego
1. Umowa o poddanie sporu pod rozstrzygnięcie Sądu
Arbitrażowego przy Dolnośląskiej Izbie Gospodarczej we
Wrocławiu (Wzór 1)
2. Klauzula arbitrażowa dotycząca poddania sporu pod
rozstrzygnięcie Sądu Arbitrażowego przy Dolnośląskiej Izbie
Gospodarczej we Wrocławiu (wzór 2)
3. Wniosek o powołanie arbitra przewodniczącego przez sąd
państwowy w trybie art. 1172 KPC (wzór 3)
4. Wniosek o wyłączenie arbitra przez sąd państwowy w trybie
art. 1176 KPC (wzór 4)
5. Postanowienie Prezesa Sądu Arbitrażowego przy Dolnośląskiej
Izbie Gospodarczej we Wrocławiu o nieprzyjęciu sprawy do
rozpoznania z powodu braku właściwości (wzór 5)
6. Zażalenie na postanowienie Prezesa Sądu Arbitrażowego
o uznaniu Sądu Arbitrażowego przy Dolnośląskiej Izbie
Gospodarczej za sąd niewłaściwy (wzór 6)
7. Wyrok Sądu Arbitrażowego przy Dolnośląskiej Izbie Gospodarczej
we Wrocławiu odrzucający pozew (wzór 7)
8. Postanowienie Sądu Arbitrażowego przy Dolnośląskiej Izbie
Gospodarczej we Wrocławiu w sprawie zabezpieczenia
powództwa (wzór 8)
9. Wyrok Sądu Arbitrażowego przy Dolnośląskiej Izbie Gospodarczej
we Wrocławiu zasądzający świadczenie (wzór 9)
10. Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności Postanowieniu Sądu
Arbitrażowego w przedmiocie zabezpieczenia powództwa
(wzór 10)
11. Wniosek o uznanie wyroku sądu arbitrażowego (wzór 11)
12. Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności Wyrokowi Sądu
Arbitrażowego (wzór 12)
13. Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności Ugodzie
zatwierdzonej przez Sąd Arbitrażowy (wzór 13)
14. Skarga o uchylenie Wyroku Sądu Arbitrażowego z powodu
nieważności zapisu na sąd polubowny (wzór 14)
15. Skarga o uchylenie Wyroku Sądu Arbitrażowego wraz
z wnioskiem o wstrzymanie jego wykonania (wzór 15)