Opis książki:
Kolejne wydanie zostało dostosowane do aktualnych potrzeb dydaktycznych. Dopracowano definicje, w znacznej mierze pod kątem obowiązującego prawa cywilnego. Uaktualniono także wykaz wybranej literatury do nauki prawa rzymskiego. Adresaci:Publikacja jest przeznaczona przede wszystkim dla studentów prawa podejmujących naukę prawa rzymskiego, będzie jednak użyteczna dla wszystkich osób zainteresowanych wprowadzeniem w antyczną historię prawa prywatnego i rzymskie podstawy europejskiej kultury prawnej.
Wstęp
Wstęp do wydania drugiego
Wstęp do wydania czwartego
Rozdział pierwszy
Pojęcie, podziały i systematyka prawa rzymskiego
1. Pojęcie i znaczenie rzymskiego prawa prywatnego
1. Prawo rzymskie
2. Rzymskie pojęcie prawa i sprawiedliwości
2. Podziały prawa
1. Prawo publiczne i prywatne
2. Ius civile i ius gentium
3. Ius naturale
4. Ius honorarium
3. Systematyka prawa rzymskiego
1. Systematyka według Instytucji
2. Systematyka pandektowa
3. Zakres i układ podręcznika
Rozdział drugi
Historia źródeł prawa rzymskiego
4. Okresy historycznego rozwoju państwa i prawa rzymskiego
1. Ustrój państwa rzymskiego w rozwoju historycznym
2. Periodyzacja rzymskiego prawa prywatnego
5. Magistratury rzymskie
1. Określenie i klasyfikacja
2. Poszczególne magistratury
6. Źródła prawa rzymskiego
1. Źródła poznania
2. Źródła tworzenia prawa rzymskiego
7. Okres prawa archaicznego
1. Początki prawa w czasach królewskich
2. Ustawa XII tablic
3. Jurysprudencja kapłańska i leges rogatae
8. Okres rozwoju i prawa przedklasycznego
1. Prawo przedklasyczne późnej republiki
2. Pretor i prawo pretorskie
3. Jurysprudencja świecka
4. Ustawodawstwo
9. Prawo klasyczne
1. Źródła prawa klasycznego
2. Ustawy (leges) i uchwały senatu (senatus consulta)
3. Kodyfikacja edyktu pretorskiego
4. Konstytucje cesarskie
5. Jurysprudencja klasyczna
10. Okres schyłkowy (prawo poklasyczne)
1. Charakterystyka prawa poklasycznego
2. Ustawy cesarskie i zbiory prawa
11. Kodyfikacja justyniańska
1. Plany kodyfikacyjne
2. Prace nad kodyfikacją i jej części (Kodeks, Digesta, Instytucje)
3. Nowele i Corpus Iuris Civilis
12. Prawo rzymskie w średniowieczu i czasach nowożytnych
1. Prawo rzymsko-bizantyjskie
2. Glosatorzy i komentatorzy
3. Recepcja prawa rzymskiego
4. Romanistyczna rodzina prawa
5. Prawo rzymskie jako podstawa europejskiej kultury prawnej
6. Prawo rzymskie w Polsce
Rozdział trzeci
Rzymski proces cywilny
13. Ogólna charakterystyka i rozwój historyczny
1. Postępowanie cywilne
2. Stadia procesowe
3. Inne rodzaje ochrony praw prywatnych
4. Actio
14. Postępowanie zwyczajne (do czasów dominatu)
1. Magistratury jurysdykcyjne
2. Sędzia i sądy
3. Jurysdykcja i kognicja
4. Właściwość sądu
15. Strony procesowe
1. Powód i pozwany
2. Zdolność sądowa (procesowa)
3. Legitymacja procesowa
4. Zastępstwo procesowe
16. Postępowanie legisakcyjne
1. Charakterystyka i rodzaje legisakcji
2. Przebieg postępowania
17. Postępowanie formułkowe
1. Geneza i cechy charakterystyczne
18. Postępowanie formułkowe w stadium in iure
1. Pozwanie (in ius vocation)
2. Editio i postulatio actionis
3. Pozycja pozwanego
4. Litis contestatio
19. Postępowanie apud iudicem
1. Postępowanie dowodowe
2. Wyrok i jego prawomocność
20. Postępowanie egzekucyjne w procesie formułkowym
1. Pojęcie i podstawy egzekucji
2. Rodzaje egzekucji
21. Formułka procesowa, rodzaje skarg i ekscepcji
1. Formułka procesowa i jej części
2. Praescriptio i exceptio
3. Actiones in rem oraz in personam
4. Skargi cywilne i pretorskie
5. Actiones stricti iuris i bonae fidei
6. Inne rodzaje skarg
22. Ochrona pozaprocesowa
1. Środki ochrony pozaprocesowej
2. Interdykty
3. Restitutio in integrum
23. Proces kognicyjny
1. Organizacja sądownictwa za dominatu
2. Ogólna charakterystyka procesu kognicyjnego
3. Przebieg postępowania
4. Apelacja
5. Egzekucja
Rozdział czwarty
Prawo osobowe
24. Zdolność prawna
1. Pojęcie, początek i koniec zdolności prawnej
2. Status i kategorie osób fizycznych
3. Zakres zdolności prawnej
4. Capitis deminutio
5. Postliminium
25. Niewolnicy
1. Powstanie niewoli
2. Sytuacja prawna i społeczna niewolnika
3. Zgaśnięcie niewoli
26. Wolnourodzeni mieszkańcy państwa rzymskiego
1. Obywatele rzymscy
2. Latini
3. Peregrini
27. Wyzwoleńcy
1. Sytuacja prawna wyzwoleńców
2. Prawo patronatu
28. Stany pośrednie ograniczenia wolności (półwolni)
1. Pojęcie i rodzaje
2. Klienci
3. Koloni
4. Mancipio dati
5. Inne kategorie półwolnych
29. Osoby sui i alieni iuris
1. Sui iuris
2. Alieni iuris
30. Umniejszenie czci obywatelskiej
1. Infamia
2. Turpitudo i nota cenzorska
31. Osoby prawne
1. Pojęcie
2. Osoby prawne w państwie rzymskim
3. Osoba prawna według prawa rzymskiego
32. Zdolność do czynności prawnych
1. Pojęcie i zakres
2. Wiek a zdolność do czynności prawnych
3. Pozostałe ograniczenia
4. Odpowiedzialność za czyny bezprawne
33. Pojęcie i rodzaje czynności prawnych
1. Zdarzenia prawne
2. Czynność prawna i oświadczenie woli
3. Rodzaje czynności prawnych
4. Forma czynności prawnych
5. Ważność i nieważność czynności prawnych
34. Wady oświadczenia woli
1. Pojęcie i klasyfikacja
2. Oświadczenie nie na serio i pozorność czynności prawnej
3. Pomyłka i błąd
4. Metus i dolus
35. Treść i skutki czynności prawnych
1. Składniki treści czynności prawnej
2. Termin (dies)
3. Warunek (condicio)
4. Polecenie
5. Nabycie prawa
36. Zastępstwo przy czynnościach prawnych
1. Pojęcie i rodzaje
2. Zastępstwo według prawa rzymskiego
Rozdział piąty
Prawo rodzinne
37. Rodzina rzymska
1. Rodzina agnatyczna
2. Rodzina kognatyczna
3. Pater familias
4. Pozycja prawna osób alieni iuris
5. Sytuacja majątkowa filii familias
6. Gentiles
38. Małżeństwo rzymskie
1. Pojęcie i przesłanki
2. Ustawodawstwo małżeńskie cesarza Augusta
39. Zawarcie i rozwiązanie małżeństwa
1. Zaręczyny
2. Zawarcie małżeństwa
3. Rozwiązanie małżeństwa
4. Conventio in manum
40. Skutki prawne małżeństwa
1. Skutki osobowe
2. Skutki majątkowe
3. Posag
4. Darowizny między małżonkami
41. Związki podobne do małżeństwa i pozamałżeńskie
1. Konkubinat
2. Matrimonium iuris gentium
3. Inne związki oraz dzieci pozamałżeńskie
42. Władza ojcowska (patria potestas)
1. Powstanie władzy ojcowskiej
2. Domniemanie ojcostwa
3. Adoptio
4. Legitimatio (uznanie dziecka)
5. Treść władzy ojcowskiej
6. Zgaśnięcie władzy ojcowskiej
43. Opieka i kuratela
1. Pojęcia i rodzaje
2. Opieka nad dziećmi i niedojrzałymi
3. Opieka nad kobietami
4. Kuratela
Rozdział szósty
Prawo spadkowe
44. Charakterystyka ogólna
1. Rozwój historyczny rzymskiego prawa spadkowego
2. Dziedziczenie i spadek
3. Powołanie do spadku i rodzaje dziedziczenia
4. Powołanie, przyjęcie i nabycie spadku
45. Pojęcie i formy rzymskiego testamentu
1. Pojęcie testamentu
2. Formy testamentu
3. Kodycyl
46. Zdolność testowania i dziedziczenia z testamentu
1. Sporządzenie testamentu
2. Spadkobiercy testamentowi
3. Incapacitas i indignitas
4. Nieważność i odwołanie testamentu
47. Treść testamentu
1. Ustanowienie spadkobiercy
2. Podstawienie dziedzica (substytucja)
3. Inne postanowienia w treści testamentu
48. Dziedziczenie beztestamentowe
1. Pojęcie i rozwój historyczny
2. Dziedziczenie beztestamentowe wedle ustawy XII tablic
3. Dziedziczenie beztestamentowe wedle prawa pretorskiego
4. Senatus consulta Tertullianum i Orphitianum
5. Dziedziczenie beztestamentowe wedle Nowel justyniańskich
49. Dziedziczenie przeciwtestamentowe
1. Pojęcie i funkcja
2. Dziedziczenie przeciwtestamentowe według ius civile
3. Pogrobowiec (postumus)
4. Zmiany w prawie pretorskim
5. Querela inofficiosi testamenti
6. Zachowek
7. Dziedziczenie przeciwtestamentowe w prawie justyniańskim
50. Przyjęcie i odrzucenie spadku
1. Sposoby przyjęcia spadku
2. Spadek leżący (hereditas iacens)
3. Transmisja powołania
4. Odrzucenie spadku
51. Nabycie spadku i jego skutki
1. Nabycie spadku
2. Odpowiedzialność za długi spadkowe
3. Ochrona prawna spadkobiercy
52. Nabycie spadku przez kilku spadkobierców
1. Współdziedziczenie
2. Prawo przyrostu
3. Zaliczenie na dział spadkowy (collatio bonorum)
53. Zapisy
1. Pojęcie i rodzaje
2. Rodzaje legatów
3. Lex Falcidia i kwarta falcydyjska
4. Fideikomis uniwersalny
54. Mortis causa capio
Rozdział siódmy
Prawo rzeczowe
55. Pojęcie i rodzaje rzeczy
1. Pojęcie rzeczy
2. Rzeczy pojedyncze, złożone i zbiorowe
3. Res mancipi i nec mancipi
4. Nieruchomości i ruchomości
5. Genus i species
6. Rzeczy podzielne i niepodzielne
7. Rzeczy zużywalne i niezużywalne
8. Pożytki i przynależności
56. Rodzaje władztwa nad rzeczami
1. Władztwo faktyczne i prawne
57. Pojęcie i rozwój historyczny posiadania
1. Pojęcie
2. Rozwój historyczny posiadania
58. Rodzaje posiadania
1. Posiadanie a dzierżenie
2. Possessio ad interdicta oraz possessio ad usucapionem
3. Possessio iusta oraz possessio iniusta
4. Posiadanie w dobrej i złej wierze
5. Posiadanie wadliwe a niewadliwe
59. Nabycie i utrata posiadania
1. Nabycie corpus
2. Animus przy nabyciu posiadania
3. Utrata posiadania
60. Ochrona posesoryjna
1. Pojęcie i zakres
2. Interdykty retinendae possessionis
3. Interdykty recuperandae possessionis
4. Quasi possessio (possessio iuris)
61. Rzymska własność prywatna
1. Rozwój historyczny pojęcia i stosunków własności rzymskiej
2. Pojęcie prawa własności
3. Ograniczenia prawa własności
4. Zakres i treść prawa własności
62. Rodzaje własności
1. Własność kwirytarna
2. Własność bonitarna (pretorska)
3. Własność peregrynów
4. Własność na gruntach prowincjonalnych
5. Współwłasność
63. Nabycie własności
1. Podział sposobów nabycia własności
2. Pochodne i pierwotne nabycie własności
64. Pochodne sposoby nabycia własności
1. Mancypacja
2. In iure cessio
3. Tradycja
65. Pierwotne sposoby nabycia własności
1. Zawłaszczenie i nabycie skarbu
2. Akcesja
3. Specyfikacja (przetworzenie rzeczy)
4. Nabycie własności na pożytkach
5. Zasiedzenie
66. Ochrona własności
1. Środki ochrony własności
2. Skarga windykacyjna
3. Skarga negatoryjna
4. Actio Publiciana
67. Prawa rzeczowe ograniczone
1. Pojęcie i podział
68. Służebności
1. Pojęcie i zasady
2. Służebności gruntowe
3. Służebności osobiste. Ususfructus (użytkowanie)
4. Nabycie, zgaśnięcie i ochrona służebności
69. Pojęcie i rodzaje prawa zastawu
1. Pojęcie
2. Rozwój historyczny
3. Rodzaje zastawu (pignus i hypotheca)
70. Przedmiot i treść prawa zastawu
1. Przedmiot zastawu
2. Treść prawa zastawu
3. Kilka zastawów na jednej rzeczy
4. Zgaśnięcie zastawu
71. Emfiteuza i superficies
1. Emfiteuza jako dzierżawa wieczysta
2. Superficies
Rozdział ósmy
Zobowiązania
72. Charakterystyka i rozwój historyczny zobowiązań
1. Definicje źródłowe
2. Pojęcie zobowiązania
3. Świadczenie
4. Dług i odpowiedzialność
73. Źródła zobowiązań
1. Czynności niedozwolone i dozwolone
2. Późniejsze źródła zobowiązań
74. Podziały zobowiązań
1. Zobowiązania kontraktowe i deliktowe
2. Zobowiązania jednostronnie i dwustronnie zobowiązujące
3. Zobowiązania stricti iuris i bonae fidei
4. Zobowiązania cywilne i naturalne
75. Wielość podmiotów zobowiązania
1. Wierzytelności i długi podzielne
2. Zobowiązania solidarne
3. Zobowiązania kumulatywne
76. Zmiana podmiotu zobowiązania
1. Zmiana wierzyciela i dłużnika w prawie rzymskim
2. Przelew wierzytelności (cesja)
77. Podział zobowiązań ze względu na przedmiot
1. Zobowiązania z przedmiotem świadczenia oznaczonym co do gatunku (in genere) lub co do tożsamości (in specie)
2. Zobowiązania pieniężne
3. Odsetki
4. Zobowiązania przemienne (alternatywne)
5. Upoważnienie przemienne
6. Zobowiązania podzielne i niepodzielne
78. Odpowiedzialność za niewykonanie zobowiązania
1. Przesłanki odpowiedzialności
2. Wina (culpa)
3. Zakres odpowiedzialności zawinionej
4. Odpowiedzialność z tytułu custodia
79. Szkoda i zasady odszkodowania
1. Szkoda i obowiązek jej naprawienia
2. Umowne ustalenie wysokości odszkodowania
3. Odszkodowanie sądowe
80. Zwłoka
1. Zwłoka dłużnika
2. Zwłoka wierzyciela
81. Odpowiedzialność za zobowiązania osób alieni iuris oraz za szkody wyrządzone przez zwierzęta
1. Actiones adiecticiae qualitatis
2. Odpowiedzialność noksalna
3. Odpowiedzialność za zwierzęta
82. Umocnienie zobowiązań
1. Sposoby umocnienia (zabezpieczenia) zobowiązań
2. Poręczenie
3. Zadatek
83. Umorzenie zobowiązań
1. Pojęcie i sposoby umorzenia zobowiązań
84. Umorzenie zobowiązań z mocy samego prawa (ipso iure)
1. Wykonanie zobowiązania
2. Formalne zwolnienie z zobowiązania. Akceptylacja
3. Nowacja
4. Confusio
5. Concursus causarum lucrativarum
85. Umorzenie zobowiązań za pomocą ekscepcji (ope exceptionis)
1. Pactum de non petendo
2. Potrącenie (kompensacja)
86. Umowy i kontrakty w ogólności
1. Umowy (pacta) i kontrakty (contractus)
2. Pojęcie i podział kontraktów
3. Rozszerzenie systemu kontraktowego
87. Kontrakty realne
1. Charakterystyka ogólna
2. Kontrakt pożyczki (mutuum)
3. Kontrakt powiernictwa (fiducia)
4. Kontrakt przechowania (depositum)
5. Szczególne rodzaje depozytu
6. Kontrakt użyczenia (commodatum)
7. Kontrakt użyczenia a precarium
8. Kontrakt zastawu ręcznego (pignus)
88. Kontrakty werbalne
1. Stypulacja
2. Dotis dictio
3. Iusiurandum liberti
89. Kontrakty literalne
1. Expensilatio
2. Chirographa i syngrapha
90. Kontrakty konsensualne
1. Charakter i rodzaje
91. Kontrakt kupna-sprzedaży (emptio venditio)
1. Rozwój historyczny
2. Treść
3. Towar i cena
4. Obowiązki sprzedawcy
5. Ewikcja
6. Rękojmia za wady fizyczne rzeczy sprzedanej
7. Obowiązki kupującego
8. Periculum emptoris
9. Umowy dodatkowe
92. Kontrakt najmu (locatio conductio)
1. Charakterystyka i rodzaje kontraktu najmu
93. Kontrakt najmu rzeczy (locatio conductio rei)
1. Treść
2. Obowiązki wynajmującego
3. Obowiązki najemcy
4. Podnajem
5. Rozwiązanie kontraktu
6. Najem a sprzedaż rzeczy
94. Kontrakt najmu usług (locatio conductio operarum)
1. Treść
2. Obowiązki stron
95. Kontrakt najmu dzieła (locatio conductio operis)
1. Treść
2. Obowiązki stron
3. Przewóz morski i lex Rhodia de iactu
96. Kontrakt zlecenia (mandatum)
1. Treść kontraktu
2. Specjalne rodzaje kontraktu zlecenia
97. Kontrakt spółki (societas)
1. Treść kontraktu
2. Rozwój historyczny i rodzaje spółki
3. Obowiązki wspólników
4. Spółka a osoba prawna
5. Rozwiązanie kontraktu spółki
98. Kontrakty nienazwane
1. Pojęcie
2. Klasyfikacja
3. Kontrakt estymatoryjny (aestimatum)
4. Zamiana (permutatio)
99. Pacta vestita
1. Pojęcie i podział
2. Pacta adiecta
100. Pacta praetoria
1. Constitutum debiti
2. Recepta
101. Pacta legitima
1. Pactum donationis (darowizna)
2. Compromissum (zapis na sąd polubowny)
102. Zobowiązania quasi ex contractu
1. Pojęcie i rodzaje
2. Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia (negotiorum gestio)
3. Bezpodstawne wzbogacenie
103. Zobowiązania z deliktów
1. Charakterystyka ogólna
2. Rodzaje deliktów
104. Furtum (kradzież) i rapina (rabunek)
1. Furtum
2. Rapina
105. Damnum iniuria datum
1. Lex Aquilia
2. Zakres ochrony
106. Iniuria
1. Pojęcie
2. Zakres deliktu w rozwoju historycznym
107. Delikty prawa pretorskiego
1. Metus
2. Dolus
3. Fraus creditorum
108. Zobowiązania quasi ex delicto
1. Pojęcie i rodzaje
2. Effusum vel deiectum
3. Positum aut suspensum
4. Iudex qui litem suam fecit
5. Odpowiedzialność właścicieli statków, gospód i stajen zajezdnych
Wybrana literatura
Podręczniki i skrypty prawa rzymskiego
Wybrane wydawnictwa źródłowe i pomocnicze
Łacińskie sentencje prawnicze
Indeks haseł rzeczowych łacińskich i pochodzenia łacińskiego
|
