RZEŹBY GRECKIE
Z SARAPEUM MEMFICKIEGO
STUDIUM IKONOGRAFICZNE
Michał Pietrzykowski
WYDAWNICTWA UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO
UNIWERSYTET WARSZAWSKI
KATEDRA ARCHEOLOGII ŚRÓDZIEMNOMORSKIEJ
Rok wydania: 1976 WARSZAWA
Liczba stron: 146
Stan: DOBRY+, wykluczona z magazynu bibliotecznego, kupiona na potrzeby pracy dyplomowej grupy proseminaryjnej, korzystałem tylko z dwóch rozdziałów
Koszt wysyłki: 6
UNIKAT. TYLKO JEDNO WYDANIE. NISKI NAKŁAD 825 EGZEMPLARZY
W KSIĄŻCE PONAD 50 CZARNO BIAŁYCH FOTOGRAFII PRZEDSTAWIAJĄCYCH PRZEDE WSZYSTKIM FIGURY, RZEŹBY, POSĄGI.
_________________________
WSTĘP
Przedmiotem niniejszej pracy będzie analiza ikonografii oraz znaczenia i treści symbolicznej zespołu rzeźb greckich odkrytych w połowie ubiegłego stulecia na terenie Sarapeum memfickiego w Sakkara. Posągi te, w liczbie ponad dwudziestu, przedstawiały sławnych Greków, małego Dionizosa jadącego na grzbietach różnych zwierząt oraz mityczne twory fantastyczne. Ten heterogeniczny (moim zdaniem — tylko pozornie) charakter zespołu memfickiego w połączeniu ze złym stanem zachowania prawie wszystkich zabytków sprawił, że od ponad stu lat trwa dyskusja nad rzeźbami z Sarapeum w Memfis. Polemika dotyczy tak podstawowych zagadnień, jak właściwa rekonstrukcja zabytków, ich identyfikacja, datowanie i wreszcie zrozumienie programu artystycznego, jakim kierowali się twórcy omawianych posągów. Aż do dnia dzisiejszego wiele kwestii pozostało spornych lub zgoła nie wyjaśnionych. Istnieje kilka sprzecznych ze sobą prób wyjaśnienia znaczenia treści rzeźb i celu, w jakim je wzniesiono; skrajne hipotezy w kwestii datowania różnią sic. między sobą o 450 lat!
Mija piętnaście lat od chwili, gdy polemiki i dyskusje wokół Sarapeum memfickiego zawisły w próżni, nie podsumowane przez nikogo. W tej sytuacji czułem się upoważniony do ponownego zajęcia się tym tematem, mimo istniejącej bogatej literatury przedmiotu. Uwagę skoncentrowałem przede wszystkim na stronie znaczeniowej opracowywanego zespołu, ponieważ przy aktualnym stanie zachowania rzeźb badania prowadzone w tym kierunku rokowały najwięcej nadziei. Okazało się konieczne podjęcie na nowo niezwykle drobiazgowej analizy każdego szczegółu: w ten sposób zrodziły się nowe hipotezy dotyczące rekonstrukcji i identyfikacji poszczególnych rzeźb (np. tzw. Cerbera, „Demetriosa z Faleronu", „Heraklita"). Dopiero na podstawie wyników tych dociekań można było pokusić się o nową próbę całościowego spojrzenia na kwestię celu wzniesienia posągów. W ten sposób zrodziła się hipoteza wiążąca rzeźby memfickie z pierwszym grobem Aleksandra Wielkiego. Mam nadzieję, te udało mi się dowieść, iż jest to rozwiązanie prawdopodobne, aczkolwiek tylko dalsze studia i badania terenowe mogłyby ewentualnie przynieść ostateczne rozwikłanie zagadki eksedry i dromosu Sarapeum memfickiego.
Niniejsza praca jest znacznie skróconą, ze względów wydawniczych, wersją mojej rozprawy doktorskiej, której obrona odbyła się wiosną 1973 r. Chciałbym wyrazić ogromną wdzięczność promotorowi mojej pracy, prof. dr. Kazimierzowi Michałowskiemu, który od samego początku czuwał nad powstawaniem tej pracy, nie szczędząc rad i słów zachęty. Jemu zawdzięczam liczne cenne sugestie, dzięki którym wiele skomplikowanych problemów znalazło rozwiązanie. Chciałbym również serdecznie podziękować recenzentkom: prof. dr Marii Ludwice Bernhard i prof. dr An-(...)
SPIS TREŚCI
Wstęp .................... 3
Rozdział I — Sarapeum i jego dekoracja........... 5
Rozdział II — Historia badań.............. 63
Rozdział III — Symbolika rzeźb dromosu.......... 71
Rozdział IV — Program artystyczny dekoracji dromosu memfickiego 103
Rozdział V — Symbolika i treść ikonograficzna cksedry poetów i filozofów 117
Rozdział VI — Datowanie i wnioski końcowe ......... 135
Wykaz, skrótów.................. 143
Resume.................... 144
