"Zwolennicy znaczącej obecności ludzi z Północy, powoływali się na świadectwa licznych źródeł pisanych, według których Rusowie byli Normanami, którzy na początku IX wieku stworzyli swoją pierwszą organizację polityczną, chaganat ruski, i którzy nakładali trybuty na różne ludy i intensywnie zajmowali się handlem" - tłumaczy prof. Duczko.

Ta opinia miała oczywiście oponentów, którzy twierdzili, że Rusowie byli Słowianami, a Skandynawowie, pod nazwą Waregów, służyli jako drużynnicy u książąt kijowskich. "Uczeni ci interpretowali wymowę źródeł pisanych jak im pasowało, a liczne przedmioty typowe dla kultury nordyckiej okresu wikingów zwykli identyfikować jako towary handlowe. Patriotyzm, a częściej zwykły szowinizm narodowy miał długo wpływ na to bardzo jednostronne przedstawianie obecności skandynawskiej" - wyjaśnia badacz.

NIE TYLKO O WIKINGACH

Tymczasem, liczne znaleziska archeologiczne, a także źródła pisane przemawiają jednym głosem. "Znaleziska reprezentują typową dla Skandynawów kulturę materialną i duchową (obrządek pogrzebowy i manifestacje religijne) i świadczą jednoznacznie, że wschodnia część kontynentu przez ponad dwa stulecia była organiczną częścią świata skandynawskiego. Źródła pisane, głównie arabskie, ale również bizantyjskie i frankijskie, stwierdzają obecność na wschodzie ludzi zwanych Rusami, identyfikowanych jako Normanie: to właśnie do nich należały odkrywane w Rosji, na Ukrainie i Białorusi liczne osady i groby z kulturą skandynawską" - tłumaczy prof. Duczko.

Problematyka skandynawska nie jest jedyną poruszaną w książce. Na jej kartach znalazło się także miejsce dla Słowian, Ugrofinów oraz ludów tureckich. "Ważnym celem książki było pokazanie, w jakich środowiskach etnicznych działali Skandynawowie na wschodzie. Zwykle mówi się tylko o Słowianach, co jest całkiem błędne. Przez dłuższy czas Skandynawowie żyli głównie wśród Ugrofinów, oraz ludów tureckich, jak Bułgarzy nadwołżańscy i Chazarowie" - zaznacza.

"Słowianie, dominujący w południowej strefie leśno-stepowej, byli najpierw traktowani przez Normanów-Rusów jako rezerwuar ludzki, z którego zabierano siłę niewolniczą do sprzedaży na rynki arabskie. Innego rodzaju kontakty powstały we wczesnym X wieku, kiedy wśród Słowian, na Podnieprzu, osadził się skandynawski klan rodziny książęcej Rurykowiczów: na początku ich działalność ograniczała się do nakładania trybutów, ale po pewnym czasie Rusowie weszli w bliskie związki z naczelnikami plemiennymi i szybko się zeslawizowali. Od czasów księcia Włodzimierza Wielkiego i jego syna Jarosława Mądrego Księstwo Kijowskie jest już państwem całkiem słowiańskim" - mówi profesor.

Komu szczególnie polecałby autor "Ruś Wikingów"? "Wszystkim zainteresowanym historią, szczególnie jednak badaczom zajmującym się wczesną historią Europy Wschodniej, archeologom studiującym epokę wikingów, a nawet politologom chcącym dowiedzieć się więcej o okolicznościach powstania państwa kijowskiego, do którego dziedzictwa zgłasza się obecnie tak Ukraina jak Rosja. Książka jest także dla wszystkich zafascynowanych wikingami, a jest ich w Polsce, podobnie jak w całej Europie, wielu" - dodaje.