ROZWIJANIE POJĘĆ PRZYRODY NIEOŻYWIONEJ

U DZIECI SZEŚCIOLETNICH

 Al-Khamisy Danuta

Wydawnictwo: Żak

ISBN: 83[zasłonięte]86770-2

Format: 14,5x20,5 cm

Liczba stron: 114

Oprawa: Miękka

Wydanie: 1996 r.

Język: polski

Pierwszy rozdział niniejszej pracy prezentuje wybrane teorie psychologiczne i pedagogiczne, których przedmiotem badań jest pojęcie. Z uwagi na fakt, że rozwój wyobrażeniowej reprezentacji s'wiata stanowi wstępny szczebel kształtowania się pojęć, celowe wydało się ukazanie związku między wyobrażeniem a pojęciem.

Zwrócono również uwagę na mechanizm kształtowania pojęć, czyli proces przechodzenia od przedmiotów rzeczywiście istniejących przez spostrzeganie, do ich myślowego opracowania w postaci pojęć. Pojęcie traktuje się tu jako wytwór długiego i zawiłego myślenia dziecka w toku złożonych operacji myślowych, do których zalicza się porównywanie, analizę, syntezę, porządkowanie i abstrakcję. Podkreślając rolę percepcji w poznawaniu przez dziecko świata próbowano zaznaczyć, że żadna myśl ani żadne pojęcie nie powstaje bez spostrzegania, które jest niezbędnym materiałem w procesie myślenia. Spostrzegając świat człowiek jednocześnie myśli, dlatego też poznanie zmysłowe jest równocześnie poznaniem umysłowym. Z uwagi na istniejący związek między procesem kształtowania się pojęć a dojrzewaniem zdolności intelektualnych rozdział ten zawiera charakterystykę myślenia dziecka w wieku przedszkolnym. Podkreślono szczególnie charakterystyczny sposób ujmowania przez dziecko otaczającego świata na poziomie realizmu dziecięcego, wg klasyfikacji J. Piageta, oraz wypływu animizmu i arty-

ficjalizmu dziecięcego. Klasyfikacja pojęć oraz etapy ich kształtowania stanowią dalszy ciąg rozdziału w celu ukazania dość złożonego procesu dochodzenia od pojęć potocznych od naukowych, czy też do równoważników pojęć do pojęć naukowych, czyli rozwojowe etapy tworzenia się pojęć. U podstaw dochodzenia do pojęć leży szczególny sposób uczenia się, jest to uczenie się okolicznościowe, potoczne, przygodne (S. Szuman). Podkreślono również skomplikowane relacje między procesem uczenia się i rozwojem, szczególnie w teorii L.S. Wygotskiego.

Rozdział drugi prezentuje wyniki badań przeprowadzonych wśród dzieci sześcioletnich na temat poziomu ich wiedzy z zakresu pojęć przyrody nieożywionej. Kolejno omówiono wytypowane poziomy wiedzy po przeprowadzonej rozmowie kierowanej z dziećmi oraz jak sądzę ciekawe przykłady ich wypowiedzi ilustrujące każdy z poziomów.

Treścią rozdziału trzeciego jest omówienie organizacji przeprowadzone-

.Ksperymentu wśród dzieci sześcioletnich. Opis ten zawiera szczegółowe

y, w jakich przebiegały zaproponowane sytuacje edukacyjne. Przez sytuację edukacyjną rozumiem tu takie sytuacje, w których w sposób zaplanowany nauczyciel przygotowuje zespół warunków (informacje, środowisko, materiały, środki pomocnicze, dobór form i metod) sprzyjające zdobywaniu doświadczeń, utrwalanie ich poprzez wypowiadanie się dziecka w twórczości

werbalnej, plastycznej, ruchowej (w zaproponowanym modelu wg koncepcji wielostronnego nauczania — uczenia się). Sytuacje te powinny angażować aktywność własną dziecka i wyzwalać jego zaciekawienie. Tym samym program dorosłego ma szansę stać się programem dziecka.

Czytelnik może zatem znaleźć dwadzieścia sytuacji edukacyjnych z formami zabaw i zajęć przybliżających dziecku wybrane pojęcia. Rozdział ten

i era również wyniki końcowe eksperymentu ukazujące efektywność zastosowanych metod rozwijania wybranych pojęć.

Zasadniczym celem proponowanych metod nie jest oczywiście całościowe

zdobywanie przez dziecko wiedzy o świecie przyrody nieożywionej, lecz przede wszystkim rozbudzenie jego zainteresowań a także pokazanie mu bogactwa otaczającego nas świata. Tok przeprowadzanych zabaw i zajęć sprzyja jednocześnie tworzeniu wspólnie z dzieckiem sytuacji edukacyjnych np. scenerii kosmicznej i należących do niej atrybutów, wykorzystanych pod koniec do wspólnej „wyprawy w kosmos". Podobnie jak to dzieje się przed każdą wyprawą tak i tu „podróż w kosmos" poprzedza dokładne poznanie obiektu wyprawy, czyli rodziny kosmicznej. Potrzebne są więc: luneta, okulary, statek kosmiczny, skafander itp. wykonywane przez dzieci.