Moralność należy do tej dziedziny zjawisk społecznych, której opisywanie jest zawsze uzależnione od przyjętego punktu widzenia. Na przestrzeni wieków, a niekiedy nawet dziesiątków lat, zmieniały się nie tylko moralność ludzi, lecz również ich zapatrywania na to co w ogóle w zakres moralności wchodzi. Niejedne czyny obejmowane niegdyś surowym osądem moralnym jesteśmy dziś skłonni uważać za moralnie bez znaczenia. Pojawiają się natomiast nowe kwestie moralne, przyniesione już przez nowe czasy i nowe warunki życia.
Co więcej, nawet w tych samych czasach pojawiają się duże rozbieżności, pomiędzy tym, co ludzie uważają za moralnie „ważne”. W każdym okresie występują, obok siebie różne koncepcje moralności. I jakkolwiek jest zwykle między nimi wiele spraw wspólnych, łączących je niejako, to przecież każda z nich przynosi z sobą także pewne odrębności. To, co z punktu widzenia jednej koncepcji leży w samym centrum moralnych powinności człowieka, w świetle innej może znajdować się daleko poza ich zakresem.
Ta zmienność i różnorodność koncepcji moralności nasuwa wiele kłopotów tym wszystkim, którzy zajmują się jej badaniem. Trudności te stają i przed badaczem interesującym się problemami moralnego rozwoju człowieka. Wszak charakterystyka tego rozwoju będzie też zależna od przyjętej koncepcji moralności. Sprawia to, że nie wszystkie badania nad rozwojem moralnym przeprowadzone w myśl jednej koncepcji mogą być wykorzystane na gruncie innej. Powoduje to również, że wiedza na temat moralnego rozwoju człowieka szczególnie szybko dezaktualizuje się. Podkreślmy: Ta dezaktualizacja następuje nie tylko z tego powodu, że zmieniają się pokolenia, lecz i dlatego, iż ulegają zmianie nasze poglądy, z punktu widzenia których tamte przekształcenia rozpatrujemy i opisujemy.
Wszystkie te trudności dały o sobie znać w pracy nad tą książką. Jej autor już na samym wstępie musiał dokonać wyboru określonej koncepcji moralności. Jeśli bowiem rozwój moralny jest stopniowym wrastaniem w system takich norm i wzorów postępowania, którym nadajemy miano moralności, to charakterystyka tego rozwoju musi zależeć od tego, które normy i jakie wzory uznamy za wchodzące w skład moralności. W analizie, jaką tutaj podejmujemy, punktem wyjścia stała się koncepcja tzw. społecznego nurtu w moralności. Jej przyjęcie wyznacza zakres zjawisk, które pozostaną w kręgu naszych zainteresowań. Zakres ten, zgodnie z istotą tej moralności, z jednej strony ulega rozszerzeniu do tego wszystkiego, co wiąże się ze stosunkiem człowieka do innych ludzi, z drugiej jednak zostaje zawężony przez wyeliminowanie tych kwestii, które ze współżyciem ludzi nie mają nic wspólnego. Tak więc przez rozwój moralny będziemy tutaj rozumieli stopniowe przyswajanie przez jednostkę tych norm, które regulują międzyjednostkowe i zbiorowe współżycie ludzi.
Stanowisko takie nie naraża nas na zbytnią jednostronność podejścia. Nie ma bowiem wątpliwości, że właśnie współżycie jednostek ludzkich leży w samym centrum tego, co ważne w różnych systemach moralnych. W ten sposób na gruncie moralności nurtu społecznego znajdujemy wspólną płaszczyznę dla wielu różnych koncepcji moralności, obejmuje ona bowiem to, co wspólne poczuciom moralnym większości ludzi. Podejście takie sprawia, że przedstawiona tutaj charakterystyka rozwoju moralnego posiada szerszy zasięg niż ten, który jest wyznaczony przez ramy jednego systemu moralnego. Mogła też ona zostać sporządzona na podstawie różnorodnych źródeł, doświadczeń i obserwacji zgromadzonych w obrębie wielu społeczeństw.
Poczynione uwagi mają, choć w przybliżeniu, objaśnić zamysł autorski, jaki przyświecał pracy nad tą publikacją. Powinny też zorientować Czytelnika w tym, czego może po niej oczekiwać. Przedstawiany kolejny tom „Biblioteki Psychologicznej" stanowi próbę zgromadzenia i uporządkowania naszej wiedzy o rozwoju moralnym. Jej realizacja nie była możliwa bez rozstrzygnięcia niektórych kwestii związanych Z pojęciem i zakresem moralności. Autor zdaje sobie sprawę z umowności założeń, które przyjął, jak również z tego, że ich przyjęcie siłą rzeczy wyznaczyło pewne ramy teoretyczne tej książki. Sprawiło ono, że pewne problemy i badania znalazły się poza tematyką w niej omówioną. Z drugiej zaś strony doprowadziło do uświadomienia sobie wielu luk w naszej współczesnej wiedzy o rozwoju moralnym. Autor uważał za stosowne braki te sygnalizować Czytelnikowi.
Niniejszy tom składa się niejako z trzech części. W pierwszej, obejmującej dwa początkowe rozdziały, zawarte zostały ogólne teoretyczne podstawy rozwoju moralnego. Znajdzie w nich Czytelnik przegląd głównych pojęć niezbędnych do analizy tego rozwoju, rozwinięcia koncepcji moralności, na gruncie której przeprowadzona zostanie analiza rozwoju moralnego, oraz ogólną charakterystykę tego rozwoju.
Druga część książki, złożona z trzech rozdziałów, poświęcona jest analizie rozwoju tych głównych elementów, które wchodzą w skład moralności jednostki. Są to: świadomość moralna, motywy moralnego postępowania oraz wartości moralne. Te właśnie sprawy stanowią przedmiot kolejnych rozdziałów książki.
W części trzeciej tego tomu autor podjął próbę dokonania przeglądu współczesnej wiedzy o rozwoju głównych postaw moralnych człowieka. Jak się okazało, wiedza ta jest tak wielce niekompletna, że trzeba było zrezygnować z pierwotnego zamiaru objęcia tym przeglądem znacznie szerszej listy takich postaw. Ograniczono się przeto do trzech ich działów, a mianowicie postaw wobec grup społecznych, wobec innych ludzi oraz wobec samego siebie. Rozwój tych postaw w ich moralnym aspekcie stanowi treść trzech dalszych rozdziałów książki.
Pierwotnie zamysł autorski obejmował także rozdział poświęcony anomaliom i zaburzeniom rozwoju moralnego oraz podstawom terapii i reedukacji. Problematyka ta okazała się jednak tak rozległa, a jednocześnie odrębna w stosunku do zasadniczej treści tej książki, że konieczne stało się odstąpienie od zamiaru włączenia jej w ramy oddzielnego rozdziału.