Ze wstępu: Intuicyjne rozumienie polityki społecznej odnosi się zazwyczaj do zobowiązańpaństwa w zakresie zaspokajania wybranych potrzeb społecznych, wśród którychdo najczęściej wymienianych należą: bezpieczeństwo socjalne, usługi w zakresieochrony zdrowia, opieki i usług społecznych, edukacji, mieszkalnictwa, zatrudnienia.Doświadczenie historyczne społeczeństw demokratycznych, czyni z państwagłównego adresata oczekiwań społecznych związanych z procesem zaspokajaniapotrzeb. Państwo w coraz większym stopniu jest obarczane odpowiedzialnościąza kondycję społeczną swoich członków. W zależności od historycznychi bieżących doświadczeń zobowiązania te przypisywane są aparatowi państwa,albo tylko częściowo administracji państwowej, a częściowo niepaństwowymorganizacjom (Dziewięcka-Bokun 2000:20-21). Obserwacja życia społecznego(Giddens 2001; Toffler 1985) często wskazuje na daleko posuwające się zmianyjednej z ważniejszych jego sfer, jaką jest małżeństwo i rodzina. Pojawiają sięwyraźne przeobrażenia w formowaniu rodziny i jej struktury oraz w wypełnianiuról małżeńskich i rodzinnych. Mamy więc do czynienia z erozją modelu rodzinypatriarchalnej i zaostrzaniem się konfliktu płci, które dają podstawę pojawieniusię innych wskaźników przemian współczesnych rodzin polskich, jak opóźnianiedecyzji matrymonialnych i wzrost popularności związków nieformalnych, wzrostliczby gospodarstw jednoosobowych czy dzieci pozamałżeńskich. Do kanonuwspółczesnej literatury z zakresu socjologii rodziny należy przekonanie, żeprzemiany makrospołeczne wymuszają zmiany w funkcjach rodziny, a zmianystruktury rodziny wymagają zmian w funkcjonowaniu odpowiednich wymiarówspołeczeństwa globalnego (Tyszka 1999). Zależność pomiędzy rodziną a społeczeństwemwyraża się w tym, że funkcje i struktura rodziny muszą być conajmniej niesprzeczne z wymogami społeczeństwa, w ramach którego rodzinaistnieje i odwrotnie. Połączenie więc dwóch sfer – polityki społecznej i corazbardziej komplikujących się form życia małżeńsko-rodzinnego – tworzy noweobszary wymagań i potrzeb niezaspokojonych.Niniejsza praca stanowi próbę poznawczego spojrzenia na przedstawionąkwestię. Przyjęte w niej założenia analizowano korzystając z koncepcji pomiaru8 Wstępjakości życia. Jednym z najbardziej nurtujących pytań była kwestia dostosowaniaform życia rodzinnego do możliwości zaspokajania potrzeb społecznychich członków i realizacji przypisanych im funkcji. Pytano tu także o specyfikęuwarunkowań ulokowania rodzin w strukturze geograficznej regionu, jakosprzyjającym gorszej sytuacji życiowej. Oczywiście, jest wiele badań na tematjakości życia poświęconych diagnozowaniu i analizowaniu struktury społecznejw różnych jej aspektach (Czapiński, Domański, Kwak 2005; Slany 2002).Zmiany ekonomiczne, nowe warunki uczestnictwa w rynku pracy, bezrobocie,urynkowienie usług opiekuńczych, wycofanie się państwa z roli pracodawcyi dystrybutora usług oraz świadczeń spowodowały pogorszenie sytuacji materialnejczęści rodzin. Poszukiwania badawcze przedstawione w tej pracy zostałyskupione na województwie lubuskim. Dane GUS z roku 2005 mówią o prawie50% mieszkańców utrzymujących się ze źródeł pozazarobkowych (GUS 2005).Takie postawienie problemu skłoniło do podjęcia próby poznania i zilustrowaniarzeczywistości jaką ukrywają za sobą przywoływane w badaniach liczby. Interesującymbyło, czy jednostki z pozoru podobne do siebie stosują takie same sposobyna konsumowanie i kumulowanie środków finansowych i jak owe sposoby przekładająsię na podejmowane przez nie strategie matrymonialno‑prokreacyjne.Samorzutnie zrodziło się bowiem pytanie, jak organizowane są budżety domowew sytuacji niedoboru oraz jakie oczekiwania są kierowane na tej podstawie doinstytucji polityki społecznej, jako źródła wsparcia życia rodzinnego.Inną inspirację do tych badań dostarczyło przekonanie o postępującej familizacjiżycia społecznego naszego kraju. Za rozstrzygające o funkcjonowaniuspołeczeństwa i przebiegu zachodzących w nim zmian uznaje się wzajemnepowiązania między państwem, rynkiem a rodziną. Relacje te przyjmują formęfamilizacji, gdy przerzuca się maksimum zadań państwa na rodzinę i gospodarstwodomowe, lub defamilizacji, gdy poleganie jednostki na rodzinie zostajezmniejszone. Defamilizacja dokonuje się za pośrednictwem rynku lub państwa,które może oferować usługi zmniejszające potrzebę wykorzystywania nieformalnychsieci wsparcia (Warzywoda-Kruszyńska W. 2004:15-18). Jednak mimowprowadzonych regulacji, mających na celu ułatwienie łączenia pracy z życiemrodzinnym, proces defamilizacji w Polsce jest słabo zaawansowany.Prezentowana praca, której podstawą była analiza poziomu zaspokojeniapotrzeb bytowych mieszkańców województwa lubuskiego, a także próba rozpoznaniaobiektywnych i subiektywnych składników jakości życia oraz społeczno‑kulturowegotła ich formowania składa się z pięciu zasadniczych części.Pierwsza z nich obejmuje trzy podrozdziały poświęcone tematyce filogenezyrodzin. Przedstawiono w niej podstawowe narzędzia analizy życia rodzinnego,typy przyjmowanych struktur, wypełniane funkcje oraz nowe formy życia małżeńskiego,uznawane przez badaczy (Kwak 2005; Slany 2002) za alternatywne dlarodzin tradycyjnych. Rozważania dotyczące przemian życia małżeńsko-rodzinWstęp9nego osadzone zostały w kontekście realizowanej w Polsce polityki społecznej.W związku z tym część druga przedstawia analizę nurtu socjologicznegow rozumieniu zadań polityki społecznej, modele polityki społecznej i przesłankiaktywności socjalnej państwa. Z punktu widzenia przeprowadzonych badańważny był również wgląd w toczące się w literaturze przedmiotu rozważaniateoretyczne dotyczące polityki społecznej w Polsce i jej strategii dla województwalubuskiego przyjętej na lata 2
[zasłonięte]005-20. Wgląd ten służył dwóm celom.Pierwszy – to walor poznawczy przedsięwzięcia. Drugi – był związany z analizązadań polityki rodzinnej będących podstawą rozważania kwestii zaspokojeniapodstawowych potrzeb bytowych analizowanych gospodarstw domowych.Rozdział trzeci pracy zawiera charakterystykę teoretyczno‑metodologicznychaspektów badań własnych. Zaprezentowano w nim podejmowane w pracy problemyoraz procedury badawcze, dające podstawę pozyskania danych empirycznychoraz sposób ich analizy. Osobne miejsce znalazła tu także charakterystykaterenu badań, jako regionu szczególnego ze względu na poważne problemy,skutkujące wielością osób szukających finansowego wsparcia i korzystającychz instytucjonalnej pomocy społecznej.Kolejne części mają charakter empiryczny. Prezentowane w nich wyniki zostałyusystematyzowane zgodnie z przyjętymi w części metodologicznej obiektywnymiwskaźnikami jakości życia. Wychodząc z założenia, że obiektywna sytuacjafinansowa gospodarstw domowych oddziałuje bezpośrednio na kształtowaniemożliwości szeroko rozumianej konsumpcji oraz formownia więzi społecznych,w następnych rozdziałach przedstawiono możliwość realizacji potrzeb mieszkaniowych,edukacji, zabezpieczenia zdrowia i uczestnictwa w kulturze. Odwołanosię w nich do obiektywnych wskaźników sytuacji życiowej badanych (jak badaniebudżetów domowych) ale także subiektywnych ocen jakości życia otrzymanychzarówno w wyniku przeprowadzonego sondażu, jak i uzupełniających go badańjakościowych. Miało to na celu wskazanie oczekiwań respondentów w stosunku dorozwiązań stosowanych w ramach polityki społecznej w Polsce oraz odnalezienieobszarów potrzeb niezaspokojonych. Opracowanie uzupełnia zakończenie, w którymodwołano się do najważniejszych ustaleń badań oraz wskazano na możliwościdalszych poszukiwań, mając jednocześnie nadzieję, że otrzymane rezultaty będąmogły dać wkład w dyskusję nad skutecznością rozwiązań stosowanych w ramachpolityki społecznej w Polsce oraz nad kreowanym przez nią modelem rodziny.Prezentowana książka stanowi zmodyfikowaną wersję pracy doktorskiej napisanejpod kierunkiem prof. dr hab. Anny Wachowiak. Jej publiczna obronaodbyła się na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Wrocławskiego w lipcu2009 roku. Jednocześnie Rada Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Wrocławskiegonadała tej dysertacji wyróżnienie. Zawarte w książce zagadnieniai analizy wyników badań zostały w części zaprezentowane w postaci artykułówi referatów konferencyjnych.10 Wstęp* * *Pragnę podziękować wszystkim, których wsparcie przyczyniło się do powstaniaobu tych opracowań. Szczególna wdzięczność należy się Respondentomz województwa lubuskiego, którzy zgodzili się uczestniczyć w badaniach, orazstudentom, którzy w ramach przedmiotu „badania terenowe” wystąpili w roliankieterów. Osobne podziękowania kieruję do Pani prof. dr hab. Anny Wachowiak,pod której opieką powstała dysertacja oraz Panów Recenzentów prof. drhab. Jana Nikołajewa i prof. dr hab. Zbigniewa Zagórskiego, których recenzjeutwierdziły mnie w przekonaniu o zasadności publikacji tego opracowania.Na koniec dziękuję najbliższym za wsparcie i cierpliwe znoszenie mojegofunkcjonowania na „obrzeżach” życia rodzinnego.
| Wydawca: | Elipsa Dom Wydawniczy i Handlowy Włodzimierz Ulicki |
| Autorzy: | Joanna Frątczak-Muller |
| ISBN: | 978[zasłonięte][zasłonięte]15199 |
| SKU: | |
| Seria: | |
| Ilość Stron: | 203 |
| Język: | |
| Oprawa: | miękka |
| Tom: | |
| Kod: | ELIP-1284 |
| Wydanie: | 1 |
