Z. Landau, J. Tomaszewski
Robotnicy przemysłowi w Polsce 1[zasłonięte]918-19
Warszawa 1971
760 s., tw., 24 cm
stan dobry (wykas. stemple i sygn. bibl., nieznaczne otarcia od kurzu okładki)
SPIS TREŚCI
Wstęp ............... 5
I. Struktura klasy robotniczej.......... 9
1. Liczba robotników w Polsce......... 10
a. Liczba robotników według spisów ludności . . . . . 10
b. Dynamika liczby robotników w okresie międzywojennym ... 14
c. Emigracja ............ 31
d. Migracje wewnętrzne.......... 36
e. Zmiana zawodu ............ 41
2. Robotnicy według wielkości zakładu pracy........ 42
a. Robotnicy przemysłu i górnictwa........ 43
b. Robotnicy pozostałych gałęzi gospodarki poza rolnictwem . . 46
c. Robotnicy rolni........... 48
d. Struktura klasy robotniczej według wielkości zakładu pracy . . 49
3. Struktura zawodowa robotników ........ 54
a. Robotnicy w przemyśle i górnictwie......... 54
b. Robotnicy w handlu i zawodach pokrewnych..... 58
c. Robotnicy komunikacji i transportu ....... 61
d. Pozostałe grupy robotników ......... 63
4. Rozmieszczenie geograficzne robotników poza rolnictwem ... 65
a. Województwo śląskie.......... 65
b. Województwa zachodnie......... 70
c. Województwa centralne.......... 73
d. Województwa wschodnie.......... 80
e. Województwa południowe......... 82
f. Główne kierunki zmian w rozmieszczeniu robotników w Polsce ..............85
5. Struktura narodowościowa robotników.......86
a. Struktura narodowościowa ludności Polski w 1931 r.....88
b. Robotnicy białoruscy..........97
c. Robotnicy ukraińscy........... 107
d. Robotnicy żydowscy........... 114
e. Robotnicy niemieccy.......... 128
f. Struktura narodowościowa klasy robotniczej..... 137
II. Warunki bytu klasy robotniczej w latach 1918—1923..... 139
1. Stan zatrudnienia robotników w przemyśle...... 139
a. Statystyka zatrudnienia.......... 141
b. Zatrudnienie w latach 1918—1919........ 143
c. Wzrost zatrudnienia w okresie koniunktury inflacyjnej do polowy 1923 r................. 145
752 Spis treści
d. Struktura zatrudnienia według dzielnic kraju 149
e. Struktura zatrudnienia wg gałęzi przemysłu . . . . . 153
2. Stan bezrobocia ..-..., 155
a. Okres do czerwca 1919 r.......... 155
b. Zmiany bezrobocia od lipca 1919 r. do końca 1923 r. . . . . 163
c Terytorialne rozmieszczenie bezrobocia . . . . . . 155
d. Struktura zawodowa bezrobotnych.......171
e. Próba szacunku liczebności polskiej klasy robotniczej w latach
1919—1923 i względnej wielkości bezrobocia.....173
3. Płace i zarobki............175
a. Uwagi wstępne............175
b. Wzrost plac w latach 1918—1921........180
c. Struktura plac w różnych zawodach w latach 1918—1921 ... 187
d. Spadek płac realnych w okresie 1921—1923.......192
e. Nowe tendencje w zasadach wynagradzania robotników . . . 200
4. Rozwój ustawodawstwa pracy.........203:
a. Ośmiogodzinny dzień pracy ......... 204
b. Powołanie do życia Inspekcji Pracy.......211
c. Pozostałe przepisy prawa pracy wprowadzone w latach 1918—
1921..............218.
d. Pośrednictwo pracy..........221
e. Ustawa o urlopach...........223
f. Zahamowanie rozwoju ustawodawstwa pracy.....226'
5. Ubezpieczenia społeczne..........228:
a. Stan ubezpieczeń na ziemiach polskich przed odzyskaniem niepodległości ............228
b. Ubezpieczenie na wypadek choroby ....... 230
c. Funkcjonowanie innych działów ubezpieczenia społecznego . . . 235
6. Warunki pracy............238
a. Stan bezpieczeństwa i higieny pracy.........238
b. Wypadki przy pracy..........241
c. Wydajność pracy...........244-
d. Praca kobiet i młodocianych......... 248
7. Warunki bytu............ 251
a. Mieszkania............ 251
b. Wyżywienie............ 257
c Pomoc dla bezrobotnych.......... 264
III. Warunki bytu klasy robotniczej w latach 19,24—1929..... 274
1. Zatrudnienie............. 274
a. Uwagi wstępne............. 274
b. Zatrudnienie w okresie pogorszenia koniunktury . . 275
c. Zatrudnienie w okresie poprawy koniunktury . 279
d. Niepełne zatrudnienie......... . 286
e. Pośrednictwo pracy......... . . 288
2. Place i zarobki............ 290
a. Czynniki wpływające na poziom płac i zarobków .... 290
b. Place nominalne i realne w latach 1924—1925..... 292
c Zarobki robotników w latach 1924—1925...... 299
d. Płace nominalne w latach 1926—1929....... 303
e. Płace realne w lalach 1926—1929...... . 305
f. Zarobki robotników w latach 1926—1929...... 307
g. Poziom plac i zarobków robotniczych podczas dobrej koniunktury .............. 311
3. Bezrobocie............. 317
a. Liczba bezrobotnych........... 317
b. Geograficzne rozmieszczenie bezrobocia...... 322
c. Struktura zawodowa bezrobotnych....... 325
d. Walka z bezrobociem.......... 327
e. Pomoc bezrobotnym.......... 331
4. Ustawodawstwo pracy........... 335
a. Kierunki reform........... 335
b. Czas pracy............. 339
c. Zagadnienie świąt i odpoczynku niedzielnego..... 349
d. Urlopy............. 351
e. Umowa o prace............. 352
f. Ochrona kobiet i młodocianych........ 354
g. Sądy pracy............366
h. Ubezpieczenia społeczne.......... 368
i. Działalność Inspekcji Pracy......... 370
5. Warunki pracy............ 374
a. Wydajność pracy........... 374
b. Bezpieczeństwo i higiena pracy........ 377
c. Wypadki przy pracy.......... 382
6. Oświata.............. 324
a. Szkoły powszechne........... 384
b. Szkoły średnie i wyższe.......... 389
c. Szkoły zawodowe i dokształcające....... 390
d. Możliwości awansu społecznego młodzieży robotniczej . . . 392
IV. Warunki bytu klasy robotniczej w latach 1929—1935..... 391
1. Zatrudnienie............. 394
a. Uwagi wstępne.....,...... 394
b. Dynamika zatrudnienia w różnych gałęziach przemysłu . . . 396
c. Geograficzne rozmieszczenie robotników przemysłowych ... 402
d. Struktura zatrudnienia robotników według płci i wieku ... 404
2. Płace i zarobki............ 405
a. Uwagi ogólne................ 406
b. Kształtowanie się płac nominalnych ....... 409
c. Koszty utrzymania........... 422
d. Indywidualne płace realne........ 428
e. Realna wartość zarobków całej klasy robotniczej 430
3. Ustawodawstwo pracy.......... 437
a. Zasadniczy kierunek reform........444
b. Czas pracy ............450
c. Urlopy............452
d. Działalność Inspekcji Pracy......459
4. Ubezpieczenia społeczne.....459
a. Geneza zmian w systemie ubezpieczeń społecznych ......... 465
b. Na drodze do ustawy scaleniowej ..465
c. Ustawa scaleniowa..........469
d. Świadczenia na rzecz ubezpieczonych ..................478
5 Warunki pracy......... 433
a. Stan bezpieczeństwa i higieny pracy ....... 483
b. Wypadki przy pracy...........437
c. Wydajność pracy...........490
6. Warunki bytu.............493
a. Sytuacja mieszkaniowa..........493
b. Odżywianie............502
c. Stan zdrowotny............504
7. Bezrobocie.............506
a. Próba szacunku bezrobocia całkowitego......506
b. Bezrobocie częściowe..........515
c. Struktura zawodowa bezrobotnych.......518
d. Próby oddziaływania rządu na rozmiary bezrobocia .... 523
e. Źródła utrzymania...........532
f. Stan wyżywienia...........543
g. Warunki mieszkaniowe..........545
h. Stan zaopatrzenia w odzież.........550
i. Społeczne następstwa bezrobocia........553
V. Warunki bytu klasy robotniczej w latach 1936—1939.....560
1. Zatrudnienie.............560
a. Uwagi wstępne ........... 560
b. Ogólna tendencja zmian zatrudnienia.......561
c. Dynamika zatrudnienia w różnych gałęziach przemysłu. . . 563
d. Geograficzne rozmieszczenie robotników przemysłowych . . . 567
e. Pośrednictwo pracy...........571
2. Bezrobocie.............573
a. Rozmiary bezrobocia..........573
b. Bezrobocie częściowe...........575
c. Struktura zawodowa bezrobotnych.......576
d. Walka z bezrobociem..........578
e. Zatrudnianie młodzieży..........583
f. Zasiłki i pomoc doraźna..........534
g. Emigracja.............587
3. Płace i zarobki............ 589
a. Uwagi wstępne........... 589
b. Wzrost płac i zarobków nominalnych w latach 1936—1938 . - 590
c. Place i zarobki realne w latach 1936—1938 ..... 596
d. Realna wartość zarobków całej klasy robotniczej w latach 1936—1938.................. 600
e. Płace i zarobki w 1939 r.......... 602
4. Ustawodawstwo pracy........... 605
a. Główne tendencje zmian.......... 605
b. Układy zbiorowe pracy.......... 607
c Rozjemstwo............ 611
d. Czas pracy . ........ 614
e. Projekty nie zrealizowane . ..... 619
f- Urlopy ........... 620
g- Przestrzeganie prawa pracy......... 623
5. Ubezpieczenia społeczne.......... 628
a. Zasadniczy kierunek dalszych reform....... 628
b. Świadczenia na rzecz ubezpieczonych....... 637
6. Warunki bytu i pracy.......... . 643
a. Wydajność pracy........... 643
b. Bezpieczeństwo i higiena pracy........ 645
c. Wypadki przy pracy........... 647
d. Warunki mieszkaniowe.......... 648
e. Oświata............. 650
7. Warunki bytu klasy robotniczej Śląska Zaolziańskiego .... 653
a. Uwagi wstępne............ 653
b. Zatrudnienie............ 657
c. Bezrobocie............. 661
d. Płace i zarobki............ 663
e. Ustawodawstwo pracy i ubezpieczenia społeczne .... 667
f. Oświata............. 670
g. Uwagi końcowe............ 672
Zakończenie............... 675
Bibliografia.............. 681
Indeks nazwisk................. 723
Indeks nazw geograficznych........... 733
Spis tablic.................. 743