Resocjalizacja wychowanie i psychokorekcja nieletnich niedostosowanych społecznie
W pracy resocjalizacyjnej pedagog nie tylko posługuje się posiadaną wiedzą i zdobytymi kompetencjami, lecz także wyciska na podopiecznym piętno własnej osobowości i stylu funkcjonowania, żeby pomóc mu zmienić swoje życie. Zadaniem wychowawcy jest dopasowanie posiadanej wiedzy i wykorzystywanych technik pracy z osobowością własną i podopiecznego. W niniejszej książce omówiono głównie kluczowe umiejętności i techniki stosowane w pracy resocjalizacyjnej z nieletnimi.
Opisane umiejętności mogą być wykorzystywane zarówno w warunkach środowiska otwartego, placówkach resocjalizacyjnych pobytu dziennego, jak i ośrodkach całodobowych. Przedstawiona propozycja jest wynikiem przemyśleń i doświadczeń autora zdobytych w pracy z dziećmi i młodzieżą. Autor uważa, iż teorie poznawczo-behawioralne są godne uwagi w pedagogice resocjalizacyjnej. Wskazują na nieadekwatne treści poznawcze osób niedostosowanych społecznie, zalecają określone strategie zaradcze oraz uczą specyficznych sposobów rozwiązywania problemów wykorzystując instrukcje, modelowanie, ukierunkowane ćwiczenia i informacje zwrotne. Dla pełniejszego zilustrowania problemu oraz ze względu na poruszany obszar i cel opracowania w książce zostały podane przykłady zaczerpnięte z doświadczenia zawodowego autora.
W książce autor chce pokazać Czytelnikom możliwości wykorzystania w pracy resocjalizacyjnej empatii, autorytetu, asertywności, sposoby motywowania wychowanków oraz rozwiązywania problemów. Oddana do ich rąk książka opisuje między innymi, jak kształtować prospołeczne umiejętności u nieletnich niedostosowanych społecznie. Uwzględnia wiele technik i umiejętności psychokorekcyjnych, takie jak: aktywne słuchanie, odzwierciedlanie, rozmowy motywacyjne czy praca zorientowana na rozwiązanie problemu.
Zdolność do kształtowania prospołecznych umiejętności u nieletnich niedostosowanych społecznie jest jedną z kluczowych kompetencji pedagoga resocjalizacyjnego, która determinuje efektywność podejmowanych przez niego oddziaływań. Im więcej będzie się o tym mówiło, pisało i uczyło, tym większe korzyści będą odnosiły osoby niedostosowane społecznie, praktycy oraz społeczeństwo.
Książka ta będzie pomocna zarówno dla teoretyków, jak i praktyków. Ponieważ uwzględnia zarówno teoretyczny, jak i praktyczny aspekt resocjalizacji, jest ona skierowana do szerokiego grona odbiorców. Polecamy studentom, badaczom, pedagogom resocjalizacyjnym, psychologom i socjologom zainteresowanym tą tematyką. Dla badaczy może być inspiracją do rozwijania teorii i prowadzenia studiów nad skutecznością interwencji psychokorekcyjnych, a dla praktyków – do pewnych rozważań porządkujących ich warsztat pracy. Książka jest zaadresowanaprzede wszystkim do tych osób, które chcą rozwijać swoje umiejętności wychowawcze potrzebne w pracy z osobami niedostosowanymi społecznie.
Spis treści:
Wprowadzenie
Rozdział 1
Zastosowanie teorii poznawczo-behawioralnych w pracy resocjalizacyjnej
Rozdział 2
Skuteczność interwencji resocjalizacyjnych
Rozdział 3
Znaczenie relacji wychowawczej w pracy pedagoga resocjalizacyjnego
3.1. Relacja wychowawcza w resocjalizacji nieletnich
3.2. Aspekty relacji wychowawczej
3.3. Specyfika relacji wychowawczej w zależności od etapu pracy z nieletnim
Rozdział 4
Złożoność prospołecznego modelowania
4.1. Podnoszenie poziomu uspołecznienia
4.2. Reakcja wychowawcy na postępowanie podopiecznego i modelowanie zachowań prospołecznych
Rozdział 5
Rozpoczęcie pracy resocjalizacyjnej
5.1. Pierwszy kontakt
5.2. Kontrakt między wychowawcą a nieletnim
Rozdział 6
Motywowanie podopiecznych
6.1. Dlaczego ludzie się zmieniają?
6.2. Kształtowanie motywacji
6.3. Zasady motywowania podopiecznego
6.3.1. Wyrażanie empatii
6.3.2. Konfrontacja
6.3.3. Unikanie wchodzenia w spór
6.3.4. Pokonywanie oporu
6.3.5. Kształtowanie poczucia własnej skuteczności
6.4. Podstawowe umiejętności niezbędne do pracy nad motywacją podopiecznego
6.4.1. Afirmacja
6.4.2. Aktywne słuchanie
6.4.3. Stosowanie otwartych pytań
6.4.4. Podsumowywanie i słuchanie z odzwierciedleniem
6.4.5. Formułowanie celów
6.4.6. Nagradzanie
Rozdział 7
Cechy skutecznego wychowawcy
7.1. Wiarygodność
7.2. Zaufanie
7.3. Zaangażowanie
7.4. Optymizm pedagogiczny
7.5. Konsekwencja
7.6. Cierpliwość
7.7. Poczucie humoru i zabawa
7.8. Kreatywność i elastyczność
7.9. Energia
Rozdział 8
Umiejętności diagnostyczne i psychokorekcyjne
8.1. Obserwacja
8.1.1. Obserwacja przekazu niewerbalnego
8.1.2. Obserwacja ekspresji werbalnej
8.1.3.Obserwacja związku między zachowaniem werbalnym i niewerbalnym
8.1.4. Obserwacja osobistych reakcji
8.2. Wywiad
8.3. Zadawanie pytań
8.4. Dobór słów, formułowanie instrukcji, poleceń i myśli
8.5. Strukturyzowanie działań resocjalizacyjnych
8.6.. Techniki skoncentrowane na rozwiązaniu problemu
8.7. Poszukiwanie mocnych stron
8.8. Kwestionowanie zasadności przekonań
8.9. Weryfikowanie oczekiwań
8.10. Interpretacja
8.11. Doradzanie
8.12. Odsłanianie się
8.13. Ustalanie granic psychologicznych
8.14. Kontrolowanie bodźców
8.15. Treningi umiejętności społecznych
8.16. Zwiększanie tolerancji na dyskomfort psychiczny
8.17. Komunikat „ja”
8.18. Prewencyjny komunikat „ja”
8.19. Informacje zwrotne
8.20. Metafory
8.21. Techniki relaksacyjne
8.22. Zadania domowe
Rozdział 9
Zakończenie pracy z podopiecznym
Bibliografia