Wstęp

Biologia jako nauka o życiu

• Dziedziny biologii
• Metody badawcze w biologii
  • Doświadczenie i obserwacja - źródła wiedzy biologicznej
  • Budowa mikroskopu świetlnego

Związki chemiczne budujące organizmy

• Pierwiastki budujące ciało organizmów
• Znaczenie wody dla funkcjonowania organizmów
• Skład chemiczny komórek
• Fotosynteza, oddychanie tlenowe i fermentacja jako procesy dostarczające energii
  • Fotosynteza
  • Oddychanie wewnątrzkomórkowe
  • Oddychanie komórkowe a fotosynteza
  • Oddychanie beztlenowe - fermentacja
• Czynniki niezbędne do życia dla organizmów samożywnych i cudzożywnych

Budowa i funkcjonowanie komórki

• Rodzaje komórek - prokariotyczne i eukariotyczne
• Struktury komórkowe - budowa i funkcja
• Porównanie budowy komórki zwierzęcej, roślinnej, bakteryjnej i grzyba

Budowa i funkcjonowanie organizmu roślinnego

• Tkanki roślinne
• Organy roślinne - wegetatywne i generatywne
  • Budowa i funkcja korzenia
  • Budowa i funkcja łodygi
  • Budowa i funkcje liścia - liść jako miejsce powstawania pokarmu
• Mszaki
• Paprotniki
• Rośliny nagonasienne
  • Cykl rozwojowy rośliny nagonasiennej
  • Znaczenie roślin nagonasiennych
• Rośliny okrytonasienne
  • Cykl rozwojowy rośliny okrytonasiennej
  • Rodzaje kwiatów i kwiatostanów
  • Owoce i owocostany
  • Kiełkowanie nasion i niezbędne do niego warunki
  • Znaczenie roślin okrytonasiennych

Systematyka - przegląd różnorodności organizmów

• System klasyfikacji biologicznej
  • Podwójne nazewnictwo
• Wirusy - najmniejsi zabójcy świata, podstawy mikrobiologii
  • Profilaktyka chorób wirusowych
  • AIDS - zespół nabytego braku odporności
• Bakterie
  • Budowa bakterii
  • Wybrane czynności życiowe bakterii
  • Choroby bakteryjne
  • Znaczenie bakterii
• Protisty
  • Znaczenie protistów
• Grzyby
  • Znaczenie grzybów
• Porosty
  • Znaczenie porostów
• Glony
  • Znaczenie glonów
• Cechy wybranych grup zwierząt - bezkręgowce
  • Gąbki i parzydełkowce
  • Płazińce
  • Nicienie i wrotki
  • Płazińce i nicienie - porównanie
  • Pierścienice
  • Mięczaki
  • Stawonogi
• Cechy wybranych grup zwierząt - kręgowce
  • Ryby
  • Płazy
  • Gady
  • Ptaki
  • Ssaki
• Porównanie cech morfologicznych, środowiska i trybu życia wybranych grup zwierząt
  • Porównanie bezkręgowców i kręgowców

Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka

• Tkanki
  • Tkanka nabłonkowa
  • Tkanka mięśniowa
  • Tkanka łączna stała i płynna (krew)
  • Tkanka nerwowa
• Układy narządów i ich rola w organizmie
• Układ ruchu
  • Szkielet
  • Rodzaje połączeń kości
  • Część czynna aparatu ruchu - układ mięśniowy
  • Choroby aparatu ruchu
• Układ pokarmowy i odżywianie
  • Składniki pokarmowe
  • Budowa układu pokarmowego
  • Higiena i choroby układu pokarmowego
• Układ oddechowy
  • Drogi oddechowe
  • Budowa płuc
  • Mechanizm wymiany gazowej
  • Higiena i choroby układu oddechowego
• Układ krążenia
  • Grupy krwi
  • Konflikt serologiczny
  • Budowa i funkcje serca
  • Cykl pracy serca
  • Naczynia krwionośne
  • Obieg krwi
  • Krzepnięcie krwi
  • Choroby układu krwionośnego
• Układ limfatyczny
• Układ odpornościowy
  • Odporność a transplantacja
• Układ wydalniczy
  • Budowa układu wydalniczego
  • Powstawanie moczu
  • Choroby układu wydalniczego
• Układ nerwowy
  • Budowa układu nerwowego
  • Obwodowy układ nerwowy
  • Odruchy
  • Choroby i higiena układu nerwowego
• Narządy zmysłów
  • Budowa i działanie oka - narządu wzroku
  • Ucho - narząd słuchu i równowagi
  • Zmysł smaku, powonienia i dotyku
• Układ hormonalny
• Skóra człowieka
• Rozmnażanie i rozwój
  • Układ rozrodczy męski
  • Układ rozrodczy żeński
  • Planowanie rodziny
  • Ciąża i poród
  • Etapy życia człowieka - okres postnatalny
  • Choroby układu rozrodczego

Genetyka

• Proces mitozy i mejozy
  • Mitoza
  • Mejoza
  • Porównanie mitozy i mejozy
• Budowa i funkcja DNA
  • Odczytywanie informacji genetycznej - czyli od genu do białka
• Dziedziczenie cech jednogenowych
  • Opis doświadczenia Grzegorza Mendla
  • Dziedziczenie grup krwi u człowieka
  • Dziedziczenie płci u człowieka i cechy sprzężone z płcią
• Mutacje i ich rodzaje
  • Przyczyny i rodzaje mutacji

Ewolucja życia

• Dowody ewolucji
  • Narządy analogiczne i homologiczne
• Mechanizmy ewolucji
  • Teoria Darwina - podstawowe założenia
• Jak powstają nowe gatunki?
• Historia i pochodzenie człowieka
• Przebieg ewolucji człowieka

Ekologia

• Organizm i środowisko
• Populacja i jej cechy
  • Liczebność populacji
  • Zagęszczenie populacji
  • Rozrodczość i śmiertelność populacji
  • Struktura przestrzenna populacji
  • Struktura wiekowa i struktura płciowa populacji
• Interakcje w populacji
  • Konkurencja
  • Drapieżnictwo
  • Pasożytnictwo
  • Różnice między drapieżnictwem a pasożytnictwem
  • Roślinożerność
  • Stosunki nieantagonistyczne między populacjami
• Ekosystem
  • Biomy
  • Łańcuchy i sieci pokarmowe
  • Przepływ energii w ekosystemie
  • Krążenie materii (pierwiastków) w ekosystemach

Globalne i lokalne problemy środowiskowe

• Zanieczyszczenia powietrza
  • Kwaśne opady
  • Efekt cieplarniany
  • Dziura ozonowa
  • Smog
• Zanieczyszczenia wody i gleby
• Ochrona środowiska dzień po dniu