Relacje między roślinnością i glebą w inicjalnej fazie sukcesji na obszarach piaszczystych

2007 | Nauki o Ziemi | monografia |

OIMAHMAD RAHMONOV

198 s., 210 x 265 mm, 730 g

oprawa twarda foliowana

bibliogr., tab., fot., rys.

summ., rez.

Katowice, 2007

ISBN/ISSN 978-83-[zasłonięte]-1637-6

Index 60.91-262

Słowa kluczowe: Pustynia Błędowska, sukcesja pierwotna, sukcesja wtórna, rozwój gleb piaszczystych, właściwości chemiczne gleb, składniki pokarmowe, skład chemiczny roślin, relacje roślina – gleba – roślina, wpływ pojedynczych gatunków gleb kopalnych, materia organiczna gleb.

W książce przedstawiono wpływ sukcesji roślinności na procesy tworzenia się gleb na ubogich obszarach piaszczystych. Jako obiekt badań wybrano Pustynię Błędowską. Autor do momentu podjęcia własnych badań na tym terenie wykorzystał wszystkie istniejące materiały kartograficzne (od 1804 r.), zdjęcia lotnicze (od 1955 r.) i publikacje dokumentujące stan pokrywy roślinnej.

Efekty pracy dały spójny obraz całości zmian, jakie zaszły w trakcie sukcesji ekosystemowej od stanu „nagiego piasku” (bez roślinności i bez gleby) do boru sosnowego z glebą ulegającą bielicowaniu (sukcesja pierwotna) lub arenosolem pokrywającym kopalną glebę bielicową (sukcesja wtórna). Szczegółowo została omówiona faza zasiedlania piasku przez glony i sinice jako początku inicjalnego stadium sukcesji. Publikacja zawiera obszerny materiał dokumentacyjny (mapy, rysunki, zdjęcia, tabele).

W książce przedstawiono wpływ sukcesji roślinności na procesy tworzenia się gleb na ubogich obszarach piaszczystych. Jako obiekt badań wybrano Pustynię Błędowską. Autor do momentu podjęcia własnych badań na tym terenie wykorzystał wszystkie istniejące materiały kartograficzne (od 1804 r.), zdjęcia lotnicze (od 1955 r.) i publikacje dokumentujące stan pokrywy roślinnej.

Efekty pracy dały spójny obraz całości zmian, jakie zaszły w trakcie sukcesji ekosystemowej od stanu „nagiego piasku” (bez roślinności i bez gleby) do boru sosnowego z glebą ulegającą bielicowaniu (sukcesja pierwotna) lub arenosolem pokrywającym kopalną glebę bielicową (sukcesja wtórna). Szczegółowo została omówiona faza zasiedlania piasku przez glony i sinice jako początku inicjalnego stadium sukcesji. Publikacja zawiera obszerny materiał dokumentacyjny (mapy, rysunki, zdjęcia, tabele).

SPIS TREŚCI

1.  Wstęp..        5

2.  Przegląd literatury..        8

2.1.  Stan badań nad dynamiką roślinności obszarów piaszczystych.        8

2.2.  Stan badań nad rozwojem gleb piaszczystych.       10

3. Cele i zakres badań..       13

4. Obiekt badań..       14

5. Materiały i metody..       16

5.1.  Materiały kartograficzne i zdjęcia lotnicze.       16

5.2.  Badania roślinności..       16

5.2.1.  Metody fitosocjologiczne.       17

5.2.2.  Metody kartowania roślinności.       17

5.2.3.  Metody badania skorupy glonowej.       17

5.2.4.  Metody analizy chemicznej materiału roślinnego.       18

5.3.  Badania gleb..       18

5.3.1.  Metody terenowe..       19

5.3.2.  Metody laboratoryjne..       19

6.  Przebieg sukcesji na obszarze Pustyni Błędowskiej.      21

6.1.  Zmiany w rozmieszczeniu roślinności Pustyni Błędowskiej w latach 1804—1996.      21

6.2.  Stadia i fazy sukcesji..      42

6.3.  Sukcesja jako proces wymiany gatunków.       60

6.4.  Wpływ wybranych gatunków krzewów i drzew na zróżnicowanie składu flory-stycznego podczas sukcesji..       62

6.5.  Podsumowanie i dyskusja..       66

7. Rozwój gleb na obszarze Pustyni Błędowskiej.       78

7.1.  Specyfika utworów macierzystych gleb.       78

7.2.  Morfologia gleb współczesnych w relacji do sukcesji pierwotnej.       82

7.3.  Właściwości gleb współczesnych.       89

7.4.  Morfologia gleb kopalnych w relacji do sukcesji wtórnej.       97

7.5.  Właściwości gleb kopalnych..     102

7.6.  Podsumowanie i dyskusja..     108

8.  Rola roślinności w kształtowaniu gleby w inicjalnych fazach sukcesji .     116

8.1.  Glebotwórcze znaczenie roślin niższych.     116

8.2.  Glebotwórcze znaczenie wybranych roślin wyższych w strefie oddziaływania

ich okapów..     131

8.2.1.  Wpływ sosny zwyczajnej {Pinus syhestris).     132

8.2.2.  Wpływ brzozy brodawkowatej {Betula pendula), wierzby ostrolistnej (Salix acutifolia) i wierzby piaskowej (S. arenaria).    138

8.2.3.  Wpływ dębu szypułkowego (Quercus robur).     142

8.3.  Zróżnicowanie materiału roślinnego i materii organicznej gleb w przebiegu sukcesji na poziomie molekularnym.     148

8.4.  Podsumowanie i dyskusja..     158

9. Uwagi końcowe i wnioski..     163

Literatura..     169

Summary       ..     183

Pe3H)Me..      187

Spis tabel..     191

Spis fotografii..     193

Spis rysunków..     195