Bartłomiej Garczyk

Radziecka polityka narodowościowa w latach 1[zasłonięte]917-19 na przykładzie Piotrogrodu-Leningradu

s. 318, 170x240 mm, oprawa miękka

Opracowanie Bartłomieja Garczyka posiada dużą wartość naukową. Poza podstawowymi problemami, polityką narodowościową i związaną z nią polityką religijną, przedstawioną na przykładzie miasta, które zarówno dla jego twórcy, Piotra I, jak i Włodzimierza Lenina miało być wzorowe, przynosi wiele wiadomości z innych dziedzin, zwłaszcza z historii i kultury. Sporo w nim także szczegółów dotyczących obiektów, instytucji i elit poszczególnych diaspor.

Dla czytelnika polskiego szczególnie cenne są fragmenty związane z Polakami i diasporą polską, zarówno w okresie dawniejszym, jak i międzywojniu. Wielu z prześladowanych leningradzkich Polaków, po likwidacji organizacji polskich, trafiło do Lewaszowa, który stał się miejscem ich kaźni, porównywanym do Katynia. Autor z podziwu godną determinacją zrekonstruował gehennę mieszkańców stolicy imperium, początkowo cesarskiego, potem rzekomo internacjonalistycznego – radzieckiego o nierosyjskiej przynależności narodowej, i brutalność, z jaką zwalczano ich przynależność konfesyjną, nie tylko prawosławną.

Autor nie zawahał się podważyć rozpowszechniony w literaturze, patriotycznie naciągnięty mit, umacniany zwłaszcza przez Mikołaja Iwanowa i ks. Romana Dzwonkowskiego, iż Polacy i katolicy byli zbiorowością, najwcześniej i najbardziej represjonowaną, że Polacy byli pierwszym narodem ukaranym. Garczyk dowodzi, że bynajmniej nie zawsze i nie wszędzie tak rzeczywiście było, że ta nie do pozazdroszczenia palma pierwszeństwa przypada także przedstawicielom innych narodów, w tym leningradzkim wypadku przede wszystkim Finom i Niemcom.