Marceli Antoniewicz
PROTOPLAŚCI KSIĄŻĄT RADZIWIŁŁÓW
Dzieje mitu i meandry historiografii
Warszawa 2011
wyd. I, ss. 424
il. cz.–b., format B5
oprawa twarda
stan idealny (nowa)
Książkę rozpoczyna rozdział omawiający krąg rodzinny oraz przodków Mikołaja Radziwiłła, pierwszego księcia w rodzinie. Zostają przedstawione okoliczności uzyskania przez Radziwiłłów tytułu książęcego. Rozdział ten jest swoistym podsumowaniem dzisiejszego stanu badań nad początkami potężnej rodziny magnackiej, a zarazem wstępem do dalszych partii książki, krytycznie opisujących już zgoła fantastyczne wymysły dawniejszych dziejopisów na tenże temat.
Radziwiłłowie jak każdy ród magnacki, pragnęli poprzez wywód swych przodków od mitycznych bohaterów, podkreślić swoją wyjątkowość, magnackiej pysze miały służyć wybitne pióra Rzeczpospolitej Obojga Narodów, według wskazówek zleceniodawców tworzące zręby mitu o wyjątkowych protoplastach. Przedstawiciele rodziny żyjący w XVI-XVII wieku, jako ludzie w większości światli, byli o wiele powściągliwsi w propagowaniu tych poglądów, niż ich następcy z XVIII stulecia, ze słynnym, hetmanem wielkim Michale Kazimierzu ’’Rybeńce’’ na czele. Którego to pomysły doprowadziły genealogię, aż do absurdu. Historyk podkreśla osobiste naciski hetmana Radziwiłła „Rybeńki’’ na najsłynniejszego z tworzących XVIII wieku, na terytorium Rzeczpospolitej, heraldyków Niesieckiego. Tego typu naciski magnatów, były jedną z przyczyn przedwczesnego zgonu uznanego naukowca.
Autor dołożył dużych starań, by jego praca była przejrzysta i łatwa do rozumienia, nawet dla osoby nie zajmującej się na co dzień historią. Spora ilość ciekawych anegdot dotyczących Radziwiłłów, a także ciekawe cytaty z dzieł innych badaczy tematu, dobrane w odpowiedni sposób, podkreślają unikalny klimat dzieła, w którym autor bada nie tylko dzieje historyczne, ale też najczęściej mity i legendy narosłe od lat, wokoło tychże dziejów. Jest to swoista wyprawa w krainę fantazji, ludzi sprzed wielu wieków, jeśli chcesz zrozumieć sposób myślenia o przeszłości XVI-XVIII–wiecznych magnatów, uczonych i humanistów.
Książkę wzbogacają liczne ryciny przedstawiające najbardziej znanych spośród Radziwiłłów, zdjęcia zachowanych do dziś dokumentów, odnoszących się do historii Radziwiłłów, a także liczne tabele genologiczne.
• • • •
