„Psychonauts” to surrealistyczna platformówka, w której akcja ukazana jest w perspektywie trzeciej osoby (TPP).

Głównym bohaterem jest Raz - młody kadet letniego obozu dla osób obdarzonych zdolnościami paranormalnymi. W trakcie przygotowań do zdobycia odznaki zdolności lewitacyjnych odkrywa, że ktoś porywa pozostałych uczestników obozu i kradnie ich umysły. Raz musi także bronić się przed szaleńcem i walczyć w umysłach najróżniejszych postaci. W ich wnętrzu musi stawić czoła dręczącym ich właścicieli koszmarom, lękom i demonom. Jednak, aby kompletnie pokrzyżować tajemnicze plany złowrogiego szaleńca nasz bohater musi zdobyć wszystkie zdolności psychiczne, a co za tym idzie zostać potężnym paranormalnym wojownikiem - Psychonautą.

W grze znajduje się trzynaście różnorodnych poziomów do przejścia. Akcja trzech z nich toczy się w prawdziwym świecie. Pozostałe dziesięć rozgrywa się w pokręconych wnętrzach umysłów różnorodnych postaci. Gracz musi wybawić ich z szalonych myśli. Jednak, aby tego dokonać trzeba rozwiązać wiele dziwnych zagadek.

Na szczęście Raz zna wiele metod na pokonanie przeszkód stojących nam na dalszej drodze. Młody adept potrafi m.in. biegać, pływać, wspinać się oraz skradać. Dodatkowo może różnorodnie wykorzystywać elementy otoczenia jak np. trampoliny, trapezy, zjeżdżalnie, ściany. Wrogie stworzenia natomiast eliminuje dzięki psychicznej energii usuwającej koszmary zwanej Psi-Blast. Z czasem nasz bohater zdobywa nowe zdolności psychiczne jak telekineza, lewitacja, niewidzialność i pyrokineza.

„Psychonauts” można ukończyć na wiele sposobów. Każdy poziom posiada wiele dróg, które możemy wybrać. Dodatkowo na odkrycie czeka wiele niespodzianek, bonusów oraz mini gier (np. szukanie zagubionych mózgów, telekinetyczne kajakarstwo, polowanie na psychicznego padlinożercę).

Grę przygotowało studio Double Fine założone przez Tima Schafera – twórcę kultowych już gier przygodowych - „Grim Fandango” oraz „Full Throttle”. W pracach brały udział także osoby odpowiedzialne m.in. za „Maximo”, „Diablo II” i serię „Jedi Knight”. Dzięki temu „Psychonauts” posiadają wiele nawiązań do tych produkcji, zupełnie unikalne postacie, świat gry oraz poczucie humoru.