Niniejsze opracowanie stanowi próbę przybliżenia problemu przestępczej adaptacji społecznej młodocianych, którzy dopuścili się czynów przeciwko życiu i zdrowiu. Głównym celem badań jest ustalenie wielopłaszczyznowych zależności między popełnionymi przez młodocianych przestępstwami przeciwko życiu i zdrowiu a czynnikami pojawiającymi się w ich sytuacji życiowej, które ukierunkowały zachowania przestępcze. W rozważaniach nawiązano między innymi do utrudnień życiowych i rozbieżności między aspiracjami a możliwościami jednostki, które stając się źródłem napięć psychicznych, determinują poszukiwanie sposobów (również przestępczych) kompensujących ten stan. Wyniki badań pozwalają na bardziej wnikliwe spojrzenie na rolę i charakter czynników kryminogennych, co ma znaczenie dla szeroko pojętego procesu resocjalizacji.

Wstęp........................................................................................................................      7

Rozdział 1. Adaptacja społeczna - jej powodzenie i zaburzenie............................     11
1.1.  Pojęcie adaptacji i mechanizmów jej działania.............................................     11
1.2.  Powodzenie i zaburzenie procesu adaptacji...................................................     19

Rozdział 2. Zachowania przestępcze i dewiacyjne w świetle wybranych
doktryn etiologii kryminalnej .............................................................    28
2.1.  Uwagi wprowadzające ..................................................................................    28
2.2.  Zaburzenia w zachowaniu i przestępczość w perspektywie biopsychologicznej........................................................................................    31
2.3.  Zaburzenia w zachowaniu i przestępczość w perspektywie
socjologicznej...............................................................................................    39

Rozdział 3. Cel, problematyka, metoda i organizacja badań własnych .......   101
3.1.  Przedmiot i cele badań .................................................................................   101
3.2.  Problemy i hipotezy badawcze......................................................................   103
3.3.  Zmienne i wskaźniki....................................................................................   105
3.4.  Metody i techniki badawcze.........................................................................   108
3.5.  Procedura badawcza.....................................................................................   114
3.6.  Teren badań..................................................................................................   116

Rozdział 4. Cechy demograficzne, aktywność kryminalna i poziom
agresywności badanych.................................................   117

4.1.  Charakterystyka badanych zbiorowości pod względem właściwości demograficznych ......   117
4.2.  Sytuacja rodzinna badanych.........................................................................   122
4.3.  Aktywność kryminalna badanych przestępców.............................................   130
4.4.  Zachowania paraprzestępcze oraz wczesna aktywność kryminalna..............   134
4.5.  Zachowania agresywne badanych w świetle wyników uzyskanych
przy zastosowaniu Skali Agresji Buss-Durkee (SABD) ..................................   144

Rozdział 5. Stany napięcia psychicznego a przestępcza adaptacja ........   153
5.1.  Sytuacja trudna - pojęcie i sposoby reakcji...................................................   153
5.2.  Sytuacje deprywacji a przestępcze przystosowanie........................................   155
5.3.  Sytuacje utrudnienia wywołujące stan napięcia psychicznego ......................   159
5.4.  Sytuacje zagrożenia powodujące stan napięcia psychicznego
a przestępcza adaptacja.................................................................................   170
5.5.  Sytuacje napięcia psychicznego wywołane negatywnymi relacjami z osobami znaczącymi (rodzicami i nauczycielami) a zachowania przestępcze..............   179
5.5.1.  Relacje badanych z rodzicami ............................................................   179
5.5.2.  Relacje badanych z nauczycielami .....................................................   197
Rozdział 6. Poczucie nieegalitarności a przestępcza adaptacja badanych........

6.1.  Ocena atrakcyjności fizycznej i towarzyskiej badanych
a przestępcze przystosowanie ..................................................................
6.2.  Ocena sytuacji materialnej badanych a przestępcze przystosowanie.........
6.3.  Aspiracje życiowe i zawodowe badanych a ich przestępcza adaptacja.......
6.4.  Wartości życiowe badanych oraz poziom akceptacji siebie i innych ludzi

Rozdział 7. Wybrane komponenty kontroli społecznej a przestępcze
przystosowanie................................................................................
7.1.  Przywiązanie rodziców i dzieci jako element kontroli społecznej
a zachowania przestępcze........................................................................
7.2.  Szkoła jako źródło kontroli społecznej a zachowania
przestępcze badanych..............................................................................
7.3.  Zaabsorbowanie jako komponent kontroli społecznej a przestępcze przystosowanie........................................................................................

Rozdział 8. Zróżnicowane powiązania a przestępcza adaptacja badanych ...........
8.1.  Przejawy patologizacji środowiska rodzinnego a przestępcza adaptacja badanych .........
8.2.  Przejawy zachowań dewiacyjnych występujące w środowisku rówieśniczym a zachowania przestępcze..................
8.3.  Przynależność do podkultur a przestępcza adaptacja badanych........
Syntetyczne wnioski z badań

Bibliografia ...........................
Aneksy.................................
Spis tabel..............................
Spis rysunków ......................
Summary...............................