PROGNOZOWANIE ZACHOWAŃ SPOŁECZNYCH STUDIA TEORIA

25-04-2014, 19:03
Aukcja w czasie sprawdzania była zakończona.

Aktualna cena: 59.99 zł

Użytkownik inkastelacja

numer aukcji: 4156899108

Miejscowość Kraków

Koniec: 25-04-2014 18:57:05

Dodatkowe informacje:
Stan: Używany
Okładka: miękka
Rok wydania (xxxx): 1976

KLIKNIJ ABY PRZEJŚĆ DO SPISU TREŚCI

KLIKNIJ ABY PRZEJŚĆ DO OPISU KSIĄŻKI

KLIKNIJ ABY ZOBACZYĆ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY ZNAJDUJĄCE SIĘ W TEJ SAMEJ KATEGORII

KLIKNIJ ABY ZOBACZYĆ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY WEDŁUG CZASU ZAKOŃCZENIA

KLIKNIJ ABY ZOBACZYĆ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY WEDŁUG ILOŚCI OFERT

PONIŻEJ ZNAJDZIESZ MINIATURY ZDJĘĆ SPRZEDAWANEGO PRZEDMIOTU, WYSTARCZY KLIKNĄĆ NA JEDNĄ Z NICH A ZOSTANIESZ PRZENIESIONY DO ODPOWIEDNIEGO ZDJĘCIA W WIĘKSZYM FORMACIE ZNAJDUJĄCEGO SIĘ NA DOLE STRONY (CZASAMI TRZEBA CHWILĘ POCZEKAĆ NA DOGRANIE ZDJĘCIA).

PEŁNY TYTUŁ KSIĄŻKI -
AUTOR -
WYDAWNICTWO -
WYDANIE -
NAKŁAD - EGZ.
STAN KSIĄŻKI - JAK NA WIEK (ZGODNY Z ZAŁĄCZONYM MATERIAŁEM ZDJĘCIOWYM) (wszystkie zdjęcia na aukcji przedstawiają sprzedawany przedmiot).
RODZAJ OPRAWY -
ILOŚĆ STRON -
WYMIARY - x x CM (WYSOKOŚĆ x SZEROKOŚĆ x GRUBOŚĆ W CENTYMETRACH)
WAGA - KG (WAGA BEZ OPAKOWANIA)
ILUSTRACJE, MAPY ITP. -

DARMOWA WYSYŁKA na terenie Polski niezależnie od ilości i wagi (przesyłka listem poleconym priorytetowym, ew. paczką priorytetową, jeśli łączna waga przekroczy 2kg), w przypadku wysyłki zagranicznej cena według cennika poczty polskiej.

KLIKNIJ ABY PRZEJŚĆ DO WYBORU MINIATUR ZDJĘĆ

SPIS TREŚCI LUB/I OPIS (Przypominam o kombinacji klawiszy Ctrl+F – przytrzymaj Ctrl i jednocześnie naciśnij klawisz F, w okienku które się pojawi wpisz dowolne szukane przez ciebie słowo, być może znajduje się ono w opisie mojej aukcji)

Studia
z teorii i metodologii
prognozowania
społecznego
Prognozowanie zachowań
Praca zbiorowa pod redakcją
ANDRZEJA ŚWIŃSKIEGO I ANDRZEJA RAŻNIEWSK1EGO
WARSZAWA 1976
PAŃSTWOWE WYDAWNICTWO NAUKOWE
Praca wykonana w Zespole Prognoz Społecznych Instytutu Filozofii i Socjologii PAN
Okładkę projektowa! Stefan Nargiełb
Redaktor Maria Dietl

Spis treści

Przedmowa Andrzej Siciński............... 7
Wstęp. Prognozowanie a praktyka społeczna Andrzej Rażniewski .... 15
Część I. Psychologiczne przesłanki przewidywania zachowań .... 25 Wyjaśniająca i predyktywna funkcja teorii psychologicznych Elżbieta
Paszkiewicz.................. 27
Wybrane problemy prognozowania osobowości Kazimierz Obuchowski . 43 Zastosowanie psychometrii w prognozowaniu zachowań Maria Nowa-
kowska................... 69
Część II. Społeczne przesłanki przewidywania zachowań..... 101
Ramy całościowej prognozy rozwoju społeczeństwa Jan Szczepański . . 103
Przewidywanie zachowań konsumpcyjnych Zygmunt Żekoński .... 121 Przewidywanie zachowań dewiacyjnych (na przykładzie przestępczości)
Jerzy Jasiński................. 155
Część III. Problemy warsztatowe............ 187
Metody modelowe Marek Tabin............ 189
Ekstrapolacja trendów Jerzy Kowalczyk.......... 217
Techniki heurystyczne Jerzy Kowalczyk.......... 233
Część IV. Prognozy a rzeczywistość społeczna........ 243
Wpływ prognozy na jej realizację a zachowania zbiorowe Jerzy Gzula . . . 245
Prognoza a podejmowanie decyzji Klemens Szaniawski...... 257
Prognozowanie a sterowanie rozwojem społecznym Andrzej Siciński . . 267
CofiepsKaHHe.................. 279
Contents.................... 280

Przedmowa

Tom nasz nie pretenduje do prezentacji kompletnego zestawu problemów metodologii prognozowania zachowań, byłoby to zresztą zamierzeniem całkiem nierealnym, ponieważ - przy reprezentowanym przez nas rozumieniu prognozowania - zaangażowane w tego rodzaju studia powinny być wszystkie nauki społeczne, wykorzystujące cały swój dorobek metodologiczny. Zadaniem, które stawialiśmy przed tym zbiorem prac, jest przedstawienie wybranych ogniw procesu prognozowania i naświetlenie ich z rozmaitych punktów widzenia; a także przedstawienie wybranych ogólnych, podstawowych problemów metodologicznych, specyficznych dla studiów z zakresu prognozowania społecznego.
Najogólniej zatem można by sformułować cel niniejszej publikacji w sposób następujący: ma ona służyć rozwojowi świadomości metologicznej prognostów, stanowić bodziec do refleksji metodologicznej, która zawsze i stale powinna towarzyszyć pracom nad konkretnymi prognozami (jak zresztą i wszelkiej działalności o charakterze naukowym). Ponieważ przy tym nie sądzimy, aby zagadnienia formułowania prognoz społecznych miały interesować jedynie tych, którzy się tego rodzaju działalnością systematycznie zajmują (zyskując miano „prognostów"), przygotowując ten tom mieliśmy na względzie także prezentację podstawowych zagadnień prognozowania ogółowi badaczy zjawisk społecznych.
Zagadnienia prognozowania społecznego rozpatrywać można przyjmując rozmaite perspektywy badawcze. W książce niniejszej - jak to już zresztą ujawnia jej tytuł - koncentrujemy uwagę na zachowaniach - a może lepiej byłoby powiedzieć: postępowaniu - tak jednostek ludzkich, jak i zbiorowości społecznych. Sądzimy, że takie podejście jest dogodne dla przedstawienia kluczowych problemów prognozowania społecznego - zwłaszcza rozpatrywanego, jak w naszym tomie, z punktu widzenia praktyki społecznej, uzasadnione ponadto tym, iż właśnie zachowania z reguły stanowią jeśli nie
główny przedmiot, to w każdym razie istotny element wszystkich prognoz społecznych.
Krótkiego choćby komentarza wymaga podstawowy termin występujący w tytule naszego tomu - „prognozowanie" ; komentarz jest niezbędny, gdyż mimo intensywnego i szybkiego rozwoju prognozowania stale pojawiają się nieporozumienia co do jego charakteru, w szczególności utożsamianie prognozowania z innymi typami tzw. badań przyszłości, najczęściej zaś z „futuro-logią". Tymczasem pomiędzy poszczególnymi typami „badań przyszłości" zachodzą zasadnicze różnice; niektóre tylko też z tych typów można uznać za pewien rodzaj studiów naukowych1. I tak właśnie „futurologia" bliższa jest tradycjom myśli utopistycznej, stawia sobie bowiem za cel kreślenie ideologii rozwoju społecznego, wizji przyszłości, formułuje pewne propozycje dotyczące kształtu owej przyszłości. Tego rodzaju refleksja - rozpowszechniona na Zachodzie (zresztą niejednokrotnie stanowiąca tam mniej lub bardziej wyraźną opozycję wobec koncepcji socjalistycznych) - u nas występuje stosunkowo rzadko, choć mogłaby być przydatna przede wszystkim jako środek kształcenia myślenia prospektywnego, świadomości przyszłościowej (tzn. rozeznania alternatyw przyszłości), analogicznej do świadomości historycznej. A dalej, refleksja „futurologiczna" ułatwiłaby zapewne bardziej precyzyjne i trafne formułowanie celów rozwoju społecznego, dokonywanie wyborów w sytuacjach konfiktów między różnymi wartościami i celami.
Wypowiadając się za celowością uprawiania „futurologii" (w wersji wynikające! z naszych założeń ustrojowych), tym bardziej wyraźnie podkreślić chcemy odrębność prognozowania. Ten termin bowiem odnosi się do interdyscyplinarnych studiów naukowych mających na celu zarysowanie - w oparciu o obserwowane tendencje i znane prawa - możliwych wariantów przyszłości i uzyskanie orientacji co do czynników, od których zależy urzeczywistnienie się poszczególnych wariantów. Problemy metodologiczne tego właśnie typu „badań przyszłości" - odniesione do szeroko rozumianej sfery zjawisk społecznych - przedstawiamy w naszym tomie.
Pojęciem podstawowym wszystkich zebranych w książce opracowań jest oczywiście prognoza. Rozumiemy termin ten szeroko: jako twierdzenie, mniej lub bardziej stanowcze, dotyczące faktów późniejszych, wywiedzione -z zachowaniem reguł poprawności naukowej - ze znajomości faktów wcześniej-
szych oraz znajomości zależności pomiędzy faktami. Prognoza jest więc pewnym typem „przewidywania".
Pojęcie prognozy najczęściej odnosimy do przewidywań dotyczących raczej dalszej, nie zaś najbliższej, przyszłości. Co jednak uznajemy za „dalsze" a co „bliższe", jest kwestią konwencji, a także zależy od dziedziny, której dotyczy prognoza: nie mówimy zazwyczaj o prognozie w odniesieniu do przewidywań na najbliższe minuty lub godziny; częściej na lata — nawet bardzo odległe; czasem na miesiące, tygodnie lub dni (np. w meteorologii). Rozróżnienia terminologiczne w tej dziedzinie (np. między prognozą a predykcją, hipotezą itp.) nie są ustalone w sposób uzgodniony, lecz zależą od konwencji przyjmowanych przez poszczególnych autorów, od ich intuicji językowych.
Na innym miejscu2 charakteryzowaliśmy podstawową różnicę między prognozą (czy ogólniej: przewidywaniem) a przepowiednią (wróżbą itp.). Przypomnijmy, że prognoza różni się od przepowiedni zarówno racjonalnymi, jawnymi przesłankami oraz rozumowaniem opartym na zasadach logiki, więc podlegającym intersubiektywnej kontroli, jak i pewnymi dalszymi cechami (typem twierdzeń, postawą akceptującego każdy z tych typów sądów o przyszłości).
W pracach analizujących pojęcie prognozy niejednokrotnie określa się ją jako „odwrotność wyjaśniania" (problem ten poruszają w naszym tomie E. Paszkiewicz i M. Tabin). Tego rodzaju punkt widzenia jest cenny ze względu na fakt, iż uwydatnia tożsamość logicznego schematu wyjaśniania i przewidywania (prognozy). Równocześnie jednak zdawać trzeba sobie sprawę, że w praktyce naukowej prognozy (zwłaszcza może prognozy społeczne) rzadko spełniają w sposób zadowalający rygory takiego schematu (schematu predykcji), formułowane przez metodologów.
Odmiennie od niektórych autorów opracowań metodologicznych, sądzimy, iż możliwe są prognozy ex post facto (można by ewentualnie mówić tu o „quasi-prognozach") - tzn. na materiale historycznym wywodzenie faktów późniejszych w oparciu o wiedzę o faktach wcześniejszych.
Przy naszym szerokim rozumieniu prognozy może ona dotyczyć zarówno zjawisk zależnych, jak i niezależnych od ludzkich decyzji; może również być formułowana jako twierdzenie warunkowe lub bezwarunkowe. (Problem ten omawia w tym tomie K. Szaniawski). Zagadnienie to sygnalizujemy, gdyż
w literaturze metodologicznej spotkać się można i z odmiennymi stanowiskami.
W naszym zbiorze prac poszczególni autorzy rozpatrują rozmaite typy prognoz zachowań w różnych dziedzinach życia, patrzą też na nie z rozmaitych punktów widzenia. Wszystkie te ujęcia mieszczą się jednak w zarysowanej tu koncepcji prognozy.
Naukowe prognozowanie społeczne, interesujące nas w tym tomie, wzbudzało w początkach swego rozwoju (tzn. w końcu lat sześćdziesiątych i przełomie siedemdziesiątych) olbrzymie zainteresowanie, jak i ogromne nadzieje związane z jego wynikami. Gdy następnie okazało się, że nie mogło ono spełnić naiwnych oczekiwań, gdy okazało się, iż zawodzi jako panaceum na wszelkie dolegliwości społeczne, naturalną koleją rzeczy pojawiać się zaczęło zniechęcenie wobec tego typu refleksji, oskarżanie „badań przyszłości", przewidywań
0 bezradność, zarzuty „bluffu przyszłości"3. Nie jest naszym zamiarem odpieranie tego rodzaju zarzutów, gdy dotyczą one tak zróżnicowanej mozaiki opracowań, jaką stanowią „badania przyszłości" - niejednokrotnie w istocie pozbawione jakiejkolwiek wartości naukowej. Kilka słów chcemy poświęcić możliwościom i ograniczeniom tego typu „badań przyszłości", który stanowi przedmiot rozważań autorów tego tomu - tzn. prognozowania.
Prognozowanie społeczne może odgrywać - i już odgrywa - doniosłą rolę zarówno jako jedna z podstaw podejmowania decyzji (występuje tu w powiązaniu z planowaniem - rozwija tę kwestię A. Rażniewski we Wstępie), jak
1 dziedzina refleksji, sprzyjająca rozwojowi świadomości społecznej - przede wszystkim zaś myślenia prospektywnego szerokich kręgów społecznych. Pożytki już płynące ze studiów prognostycznych, czy też te, które można by dzięki tym studiom uzyskać, oceniać jednak trzeba uwzględniając jednocześnie faktyczne ograniczenia procesu przewidywania zjawisk społecznych, ograniczenia charakteryzujące refleksję prognostyczną. Ma się tu na myśli zarówno pewne ograniczenia podstawowe, immanentne, jak i ograniczenia akcydentalne. Do pierwszej grupy zaliczyć należy problemy, jakie się pojawiają w sytuacji, gdy podmiot wchodzi w rolę obserwatora swoich własnych zachowań; dalej zaś nie można zapominać o istotnym ograniczeniu umysłu ludzkiego, który nie jest w stanie wyobrazić sobie niczego całkowicie nowego, nie będącego prze-komponowaniem elementów już znanych; wreszcie zaś częściowy jedynie
determinizm - zwłaszcza jeśli chodzi o ludzkie zachowania - również stanowi czynnik ograniczający możliwości trafnego prognozowania. Natomiast
0 czynnikach mających charakter okolicznościowy, możliwych z biegiem czasu do wyeliminowania, pisze się we wstępie do naszego tomu. Świadomość wspomnianych ograniczeń powinna z jednej strony zapobiegać nadmiernym, nieuzasadnionym oczekiwaniom, z drugiej zaś skłaniać do stałych wysiłków mających na celu pokonywanie owych ograniczeń.
Do jeszcze jednego zarzutu kierowanego pod adresem prognozowania społecznego warto się na tym miejscu ustosunkować - do oskarżania go o funkcje konserwatywne, o petryfikację zastanych tendencji, systemów wartości. Tego rodzaju efekty prognozowania rzeczywiście mogą, ale bynajmniej nie muszą występować. Przeciwnie : prognozowanie powiązane z jednej strony z systemem formułowania celów rozwoju (a więc kreślenia pewnych wizji rozwoju społecznego), z drugiej zaś powiązane z systemem planowania (por. ostatni rozdział tomu) - przy tym prognozowanie wariantowe i do tego wkalkulowujące możliwości występowania zjawisk nieprzewidywalnych oraz takich lub innych mutacji - może być jednym z instrumentów przełamywania konserwatyzmu w naszym myśleniu i działaniu.
Wątpliwościom i zastrzeżeniom kierowanym pod adresem studiów prognostycznych poświęciliśmy tu uwagę z tego względu, iż właśnie refleksja metodologiczna, świadomość metodologiczna każdego z prognostów niezbędna jest do tego, aby eliminować w toku dalszych studiów zastrzeżenia uzasadnione
1 opatrywać te studia komentarzami wyjaśniającymi nieuzasadnione wątpliwości.
Tom nasz składa się ze wstępu oraz czterech części.
Część pierwsza, „Psychologiczne przesłanki przewidywania zachowań", prezentuje wybrane problemy prognozowania widziane w ujęciu psychologii indywidualnej i społecznej. W rozprawie (Elżbiety Paszkiewicz) zatytułowanej „Wyjaśniająca i predyktywna funkcja teorii psychologicznych" omówiono typy teorii psychologicznych ze względu na ich przydatność dla prognozowania -wykraczając zresztą w refleksji metodologicznej poza psychologię ku ogólniejszym problemom budowy teorii. Następnie w rozdziale „Wybrane problemy prognozowania osobowości" (Kazimierza Obuchowskiego) rozpatruje się zagadnienia osobowości przede wszystkim właśnie ze względu na możliwość prognozowania zachowań, działań ludzkich. Wreszcie w trzeciej rozprawie (Marii Nowakowskiej) tej części tomu omówiony został problem „Zastosowanie psychometrii w prognozowaniu zachowań". Wydaje się, że wiele zagadnień przedstawionych tu przez autorkę ma walor ogólniejszy niż
zastosowania psychometrii, a sformalizowana postać jej wywodów sprzyja przeniesieniu spostrzeżeń i konkluzji na prognozowanie w innych dziedzinach. Część druga - „Społeczne przesłanki przewidywania zachowań" - poświęcona jest problematyce prognozowania zachowań w świetle socjologii i ekonomii, i to zachowań masowych (w odróżnieniu od zachowań „indywidualnych" rozważanych w części poprzedniej); podział problematyki między część pierwszą i drugą ma zresztą tylko umowny charakter. W pracy „Ramy całościowej prognozy rozwoju społeczeństwa" (Jana Szczepańskiego) przedstawiona jest propozycja integracji różnych aspektów wiedzy o społeczeństwie i występujących tendencji zmian w prognozę całościową tego społeczeństwa. Zarysowuje zatem rozdział ten ogólną ramę, w której funkcjonować będzie społeczeństwo, przebiegać będą zachowania indywidualne i zbiorowe. Dwie następne rozprawy dotyczą wybranych dziedzin zachowań: z jednej strony zachowań konsumpcyjnych jako tych, które wyznaczają lub współwyznaczają niezmiernie szeroki zakres aktywności ludzkiej, a przy tym dotyczą członków społeczeństwa; z drugiej zaś - zachowań dewiacyjnych, a więc nie będących „powszechnymi", a jednak mającymi istotne znaczenie dla całego społeczeństwa. Pierwszy problem omawia rozprawa „Przewid3'wanie zachowań konsumpcyjnych" (Zygmunta Źekońskiego), przedstawiająca m. in. zastosowania ekonometrii do tej dziedziny prognozowania. Problem drugi rozpatruje rozprawa (Jerzego Jasińskiego) „Przewidywanie zachowań dewiacyjnych (na przykładzie przestępczości)", m. in. prezentując metodę, która - jak sądzimy - mogłaby być wykorzystywana także do prognozowania niektórych innych typów zachowań.
Część trzecia - „Problemy warsztatowe" - zawiera trzy prace omawiające wybrane zagadnienia technik prognostycznych ze względu na przydatność ich dla prognozowania zachowań. W rozprawie „Metody modelowe" (Marka Tabina) przedstawiono najbardziej „wyrafinowane" techniki prognozowania, tzn. prognozowanie wykorzystujące różne typy modeli, lokując przy tym rozważanie dotyczące tych technik na tle szerszych zagadnień ogólno-meto-dologicznych. Na uwagę zasługuje m.in. propozycja systematyzacji metod prognozowania przedstawiona przez Marka Tabina. W dwóch następnych opracowaniach „Ekstrapolacja trendów" oraz „Technikiheurystyczne" (Jerzego Kowalczyka) charakteryzuje się podstawowe problemy dwóch najbardziej chyba rozpowszechnionych technik.
Ostatnia część naszego tomu - „Prognozy a rzeczywistość społeczna"-poświęcona jest refleksji nad „zachowaniami" samych prognostów, a także społeczeństwa świadomego rezultatów studiów prognostycznych oraz decy-
dentów korzystających z prognoz. W pracy „Wpływ prognozy na jej realizację a zachowania zbiorowe" (Jerzego Gzuli) omówione zostały istotne konsekwencje faktu ujawniania prognozy zjawisk społecznych.
Następny rozdział (Klemensa Szaniawskiego) naświetla istotny i często wywołujący wiele nieporozumień problem „Prognozowanie a podejmowanie decyzji"; natomiast rozdział końcowy (Andrzeja Sicińskiego) przedstawia współzależności zachodzące pomiędzy trzema elementami sterowania rozwojem społecznym jaki stanowią: cele - prognozy — plany: „Prognozowanie a sterowanie rozwojem społecznym".
Tom niniejszy jest swego rodzaju podsumowaniem prac w dziedzinie metodologii prognozowania prowadzonych przez Zespół Prognoz Społecznych Instytutu Filozofii i Socjologii PAN4. Równocześnie zaś zawarte w tym zbiorze rozprawy traktujemy jako wstęp do dalszych studiów z zakresu metodologii prognozowania, podejmowanych przez powołaną w 1975 roku Komisję Teorii i Metodologii Prognozowania Komitetu Badań i Prognoz „Polska 2000" PAN.

Andrzej Siciński
STUDIES IN THEORY AND METHODOLOGY OF SOCIAL FORECASTING. PROGNOSTICATION OF BEHAVIOUR Edited by A. Siciński and A. Rażniewski

Contents
Foreword -- Andrzej Siciński.............. '
Introduction. Prognostication and the Social Practice - Andrzej Rażniewski . 15
Part I. Psychological Premises of the Prediction of Behaviour..... 25
Explanatory and Predictive Function of the Psychological Theories -
Elżbieta Paszkiewicz............... 27
Selected Problems of the Prognostication of Personality - Kazimierz
Obuchowski.................. 43
Application of Psychometry in the Prognostication of Behaviour - Maria
Nowakowska................. 69
Part II. Social Premises of the Prediction of Behaviour ...... 101
Framework of the General Prognosis of the Development of Society - Jan
Szczepański.................. 103
Prediction of the Consumer Behaviour - Zygmunt Żekoński . . . . 121 Prediction of the Deviant Behaviour (as illustrated by the delinquency)
Jerzy Jasiński................. 155
Part III. Methodical Problems.............. 1-87
Methods Using Models - Marek Tabin.......... 189
Extrapolation of Trends - Jerzy Kowalczyk......... 217
Heuristic Techniques - Jerzy Kowalczyk.......... 233
Part IV. Prognoses and Social Reality........... 243
On the Impact of the Prognosis on its Fulfilment (in Collective Behaviour) -
Jerzy Gzula.................. 245
Prognoses and the Decision-making - Klemens Szaniawski..... 257
Prognostication and Controlling of Social Development - Andrzej Siciński 267

WRÓĆ DO WYBORU MINIATUR ZDJĘĆ

WRÓĆ DO WYBORU MINIATUR ZDJĘĆ

Możesz dodać mnie do swojej listy ulubionych sprzedawców. Możesz to zrobić klikając na ikonkę umieszczoną poniżej. Nie zapomnij włączyć opcji subskrypcji, a na bieżąco będziesz informowany o wystawianych przeze mnie nowych przedmiotach.