PROCESY KOLONIZACYJNE W POSIADŁOŚCIACH CYSTERSÓW Z KOŁBACZA W XII-XIV WIEKU
Autor: Krzysztof Guzikowski
Wydawca: WN Uniwersytet Szczeciński
Ilość stron: 267
Książka jest nowa, nieużywana, stan bardzo dobry
Praca Krzysztofa Guzikowskiego, odznaczająca się solidnością warsztatową, jest monografią procesów kolonizacyjnych i przekształceń własnościowych w dobrach klasztoru cysterskiego w Kołbaczu na Pomorzu Zachodnim we wczesnej fazie jego istnienia. Stanowi interesujący przyczynek do dziejów Pomorza Zachodniego, do zagadnienia wielkiego europejskiego procesu modernizacji pełnego średniowiecza, do przemian osadniczych i etnicznych na określonym, słabo dotąd rozpoznanym obszarze przełamywania się elementu słowiańskiego i niemieckiego oraz do gospodarczych aspektów wczesnych dziejów zakonu cystersów. Procesy te Autor rozpatruje równolegle z punktu widzenia przemian przestrzennych i społecznych, uwzględniając wszelkie dostępne kategorie informacji źródłowych. Porównanie wywodów Autora z opublikowaną przed ponad półwieczem pracą Heleny Chłopockiej o wielkiej własności cysterskiej opactwa kołbackiego pozwala wyrobić sobie zdanie o postępie nauki historycznej.
Prof. Jerzy Strzelczyk
Spis treści:
WSTĘP
Rozdział I
ŹRÓDŁA I METODY REKONSTRUKCJI PROCESÓW OSADNICZYCHv
1. Odbicie przemian osadniczych w średniowiecznych dokumentach
2. Przydatność toponomastyki w badaniach osadniczych
3. Przemiany osadnicze w świetle źródeł archeologicznych
4. Znaczenie map z XVIII–XIX wieku dla poznania średniowiecznych form osadnictwa
Rozdział II
ŚRODOWISKO NATURALNE
1. Lasy, strefy nieuprawne i ich zasoby
1.1. Rodzaje lasów i ich rozmieszczenie
1.2. Surowiec drzewny
1.3. Eksploatacja gospodarcza lasów i nieużytków
2. Rzeki, jeziora
2.1. Wykorzystanie sieci hydrograficznej do celów gospodarczych
3. Surowce skalne i ruda żelaza
Rozdział III
STAN OSADNICTWA PRZED KOLONIZACJĄ NA PRAWIE NIEMIECKIM
A. Przestrzeń
1. Stan zasiedlenia w świetle terminologii dokumentów z XII i pierwszej połowy XIII w.
1.1. Villa
1.2. Praedium
1.3. Locus
2. Sieć osadnicza
2.1. Ziemie Świętoborzyców i ich poddanych
2.2. Ziemie Gryfitów i ich poddanych
2.3. Ziemie Piastów i ich poddanych
2.4. Biskupie Wierzbno
2.5. Ziemie opactwa św. Michała w Bambergu
3. Grody i cmentarzyska
3.1. Wartość poznawcza cmentarzysk
4. Charakterystyka nazw miejscowych w świetle badań językoznawczych
B. Mieszkańcy
1. Możni, rycerze i ich prawo dziedziczenia
2. Ludność chłopska i daniny
2.1. Indywidualne czy wspólne użytkowanie ziemi?
2.2. Daniny i powinności
3. Mieszkańcy w strukturze organizacji terytorialno-administracyjnej
i w domniemanym systemie wspólnot sąsiedzkich
3.1. W ramach systemu kasztelańskiego
3.2. Opole kołbackie
3.3. Campi
Rozdział IV
ZMIANY W OKRESIE KOLONIZACJI NA PRAWIE NIEMIECKIM
A. Reorganizacja przestrzeni
1. Ujazdy i problemy graniczne
1.1. Warunki społeczno-polityczne nowych rozgraniczeń terytorialnych
1.2. Ujazdy – technika wyznaczania
1.3. Pojmowanie granic – rozwój linearności granic
1.4. Trwałość granic
2. Kształtowanie się nowej sieci osadniczej
2.1. Immunitet
2.2. Lokacja Dąbia
2.3. Powstawanie pustek i ich przyczyny
2.4. Strefy zakładania nowych osad
2.5. Grangie
2.6. Wsie słowiańskie (villae slavicae)
B. Mieszkańcy
1. Wielkość nadziałów chłopskich, prawa i obciążenia, zagrodnicy
2. Sołtysi
3. Lennicy
3.1. Mieszczanie
3.2. Rycerze
4. Organizacja wsi
4.1. Przemierzanie gruntów – mansus i uncus
4.2. Układ przestrzenny, kształt pól (zastosowanie pługa i systemu trójpolowego)
4.3. Młyny
5. W ramach systemu landwójtowskiego
Podsumowanie
1. Zmiany przestrzenne
2. Zmiany ludnościowe
Bibliografia
Wykaz skrótów
Summary
Zusammenfassung
