jis treści

Wprowadzenie                                                                                                                             7

I    Wola jako problem filozoficzny                                                                  15

1.  Wola w filozofii — przegląd stanowisk                                                                        17

1.1.           Arystoteles — prekursor problematyki woli   .................................................... 17

1.2.           Chrześcijański woluntaryzm św. Augustyna...................................................... 19

1.3.           Wola w intelektualizmie św. Tomasza...................................................................       22

1.4.           Racjonalny detenninizm Benedykta Spinozy......................................................       25

1.5.           Dobra wola Immanuela Kanta.................................................................................. 2S

1.6.           Arthur Schopenhauer — wolność chcenia a wolność działania   .                 33

1.7.    Wola i wola mocy w filozofii Friediicha Metzschego.......................................       37

1.8.           Wola w fenomenologii   ............................................................................................       39

2.    Czego o woli dowiadujemy się od filozofów? Próba syntezy     45

2.1.    Wola a problem konieczności   ................................................................................       47

2.2.    Wola a rozum i uczucia    ..............................................................................      49

2.3.    Czy wola ma swoją przyczynę?..................................................................      53

2.4.    Wola a charakter i tożsamość....................................................................... 56

2.5.    W kręgu sporu o determinizm i wolną wolę    ............................... 59

2.5.1.     Argumenty o charakterze introspekcyjnym czy psycho­
logicznym .....................................................................................................    ⁶¹

2.5.2.     Argumentacja odwołująca się do wątków moralnych i re­
ligijnych ....................................................................................................... *™

2.5.3.     Argumenty zaczerpnięte z odkryć współczesnej fizyki . .                 67

2.6.    Wola w filozofii: momenty specyficzne i źródła trudności ....                 6S

II Problem woli w psychologii

3.  Wola w psychologii introspekcyjnej

3.1.   Początki psychologii woli................................................

243

3 2    Wola w badaniach eksperymentalnych Narzissa Acha i Alberta

Michotte'a....................................................................................................... 78

3.3.    Wola w ujęciu Williama Jamesa................................................................... 81

3.4.    Wkład psychologii introspekcyjnej: z czego czerpie i co dziedzi­
czy współczesna psychologia?........................................................................ 86

4.   Wola z perspektywy funkcjonalnej: teoria kontroli działania
Juliusa Kuhla                                                                                                                   93

4.1.    Kontekst teoretyczny koncepcji...................................................................... 93

4.2.    Założenia teorii................................................................................................. 96

4.3.    Poziomy kontroli działania............................................................................... 98

4.4.    Mechanizmy i funkcje woli............................................................................. 101

4.5.    Orientacja na stan i na działanie...................................................................... 105

4.6.    Wkład i znaczenie teorii Kuhla. Pytania i wątpliwości................................... 110

5.   Współczesne koncepcje działania dowolnego i kontroli wo-
licjonalnej                                                                                                                      117

5.1.    Wola w procesach decyzyjnych.................................................................... 117

5.2.    Wola a „intencje implementacyjne", czyli po co męczyć się wię­
cej, skoro można mniej.................................................................................... 121

5.3.    Wola a strategie kontroli pierwotnej i wtórnej................................................ 126

5.4.    Ironiczne procesy kontroli, czyli o tym, dlaczego, mimo że chcę
dobrze — wychodzi źle..................................................................................... 132

5.5.    Podsumowanie i dyskusja............................................................................... 137

6.   Wola jako wybór                                                                                                           139

6.1.    Wola jako metawybór, czyli o tym, że lepiej jest „myśleć", niż

„nie myśleć".................................................................................................... 139

6.2.    Alternatywizm Ericha Fromma...................................................................... 144

6.3.    Wola sensu Victora Frankla............................................................................. 148

6.4.    Wola jako wybór, czyli co łączy prezentowane koncepcje  .... 154

6.5.    Czy wola jest wyborom wartości? Wokół rozumienia wartości i

ich roli.................................................................                                                           ............................................ 156

6.6.    Wartości a poznawcze możliwości psychologii: czy psychologii
dostępne są kategorie antropologiczne?.......................................................... 160

6.7.    Podsumowanie................................................................................................ 163

7.  Wola i podmiotowość                                                                                                 167

7.1.           Wola i samoodróżnienie a problem alienacji: propozycje psy­
chologii empirycznej................................................................................... 167 

7.2.    Intencjonalność i wola w koncepcji Roiło Maya....................................... 174

244