Wydarzenie Soboru Watykańskiego II słusznie jest kojarzone z gruntowną reorientacją myśli eklezjologicznej. Wizję scentralizowanej państwopodobnej instytucji zastąpił obraz Bosko-ludzkiej communio: wspólnoty daru, dialogu i partycypacji. Jest przy tym nader symptomatyczne, że w ów proces ewolucyjnych przeobrażeń w zakresie eklezjalnej autoświadomości wpisuje się doktrynalny nurt personalistyczny. Czyż dziedzictwa Soboru nie opisują dziś najlepiej słowa papieża Jana Pawła II z programowej encykliki Redemptor hominis: „Człowiek jest drogą Kościoła”? [Autor niniejszej monografii formułuje tezę, że afirmacja tak rozumianej idei aggiornamento w posoborowej reformie prawa małżeńskiego wiązała się z zadaniem wyrażenia w języku kanonów jednej teologicznej rzeczywistości: „głębokiej wspólnoty życia i miłości” (KDK 48), a zarazem sakramentu tajemnicy „w Chrystusie i w Kościele” (Ef 5, 32). Po przedstawieniu odnowionego ujęcia małżeństwa w doktrynie Vaticanum II i prac nad wykładnią istotnych elementów małżeństwa w czasie reformy kościelnego prawa małżeńskiego autor w oryginalny sposób interpretuje formułę matrimonii essentiale aliquod elementum (kan. 1101 § 2 Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r.). Służy temu identyfikacja i charakterystyka czterech kierunków personalistycznej odnowy w matrymonialistyce. Zaprezentowane wnioski badawcze stanowią propozycję wskazania potencjalnych obszarów obecności „istotnych elementów” w konkretnym przymierzu mężczyzny i kobiety. Szczególnym wyzwaniem, jakie podjął autor – w kontekście postulatu reintegracji doktryny małżeńskiej – jest próba przezwyciężenia dychotomii: małżeństwo naturalne – sakrament (charakterystycznej dla „neoscholastycznych” z ducha przepisów ius matrimoniale dawnego kodeksu z 1917 r.) i związane z tym uzasadnienie prawnej relewancji „godności sakramentalnej”.

SPIS TREŚCI

Normal 0 21 false false false PL X-NONE X-NONE MicrosoftInternetExplorer4

Spis treści

Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

ROZDZIAŁ 1

Odnowione ujęcie małżeństwa w doktrynie Soboru Watykańskiego II . . . 15

1.1. Rzeczywistość nieadekwatna — odwrót od formuły instytucji kontraktowo-prokreacyjnej

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

1.1.1. Kontekst teologiczno-antropologiczny . . . . . . . . . . . . . . . . 17

1.1.2. Kontekst teologiczno-prawny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

1.1.3. Kontekst społeczno-kulturowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

1.2. Rzeczywistość osobowa — „głęboka wspólnota życia i miłości” . . . . . . . 45

1.2.1. Transcendencja osoby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

1.2.2. Osoba w wymiarze daru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

1.2.3. Małżeńska communio personarum . . . . . . . . . . . . . . . . 65

1.3. Rzeczywistość sakramentalna — „przymierze małżeńskie” . . . . . . . . . 74

1.3.1. Sakrament najpierwotniejszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76

1.3.2. Sakrament Nowego Przymierza . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84

1.3.3. Sakramentalne przymierze miłości a wymiar świętości . . . . . . . . 92

1.4. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

ROZDZIAŁ 2

Wykładnia istotnych elementów małżeństwa w procesie reformy kościelnego

prawa małżeńskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107

2.1. Określenie małżeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111

2.1.1. Matrimonium in facto esse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113

2.1.2. Matrimonium in fieri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

2.1.3. Sacramentum matrimonii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129

2.2. Ku formule matrimonii essentiale aliquod elementum (kan. 1101 § 2, KPK

1983) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142

2.2.1. Ius ad vitae communionem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144

2.2.2. Ius ad coniugalem actum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156

2.2.3. Sacramentalis dignitas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182

2.3. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200

ROZDZIAŁ 3

Personalistyczna eksplikacja istotnych elementów małżeństwa w kan. 1101

§ 2 (KPK 1983) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203

3.1. Implikacje skierowania małżeństwa ku jego celom . . . . . . . . . . . . . 206

3.1.1. W planie „autonomicznym”. Paradygmat: „wspólnota życia i miłości

małżeńskiej” (KDK, n. 48) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209

3.1.1.1. Geneza i charakterystyka kierunku (promotor: J.M. Serrano

Ruiz) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209

3.1.1.2. W świetle „dobra małżonków” . . . . . . . . . . . . . . . 226

3.1.1.3. W świetle „odpowiedzialnego rodzicielstwa” . . . . . . . . . 256

3.1.2. W planie „zintegrowanym”. Paradygmat: „[...] już nie są dwojgiem, lecz

jednym ciałem” (Mt 19, 6; KDK, n. 48). . . . . . . . . . . . . . . 275

3.1.2.1. Geneza i charakterystyka kierunku (promotor: J. Hervada) . . 275

3.1.2.2. W świetle „unitarnej” celowości małżeństwa . . . . . . . . 286

3.1.2.3. Konceptualizacja elementa essentialia: istotne prawa i obowiązki

małżeńskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302

3.2. Relewancja charakteru sakramentalnego . . . . . . . . . . . . . . . . . 312

3.2.1. W planie „ius–personalistycznym”. Paradygmat: „Bóg jest twórcą małżeństwa

wyposażonego w różne dobra...” (KDK, n. 48) . . . . . . . . 319

3.2.1.1. Geneza i charakterystyka kierunku (promotor: Z. Grocholewski)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319

3.2.1.2. Próby identyfikacji: istotny przymiot czy istotny element? . . . 329

3.2.2. W planie „osobowo-eklezjologicznym”. Paradygmat: velut Ecclesia domestica

(DA, n. 11) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338

3.2.2.1. Geneza i charakterystyka kierunku (promotor: E. Corecco) . . . 338

3.2.2.2. Potrzeba nowej identyfikacji? . . . . . . . . . . . . . . . 345

3.3. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350

Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353

Aneks (Reforma kanonów: od CIC 1917 do KPK 1983) . . . . . . . . . . 357

Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361

Źródła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361

Literatura. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366

Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393

Indeks osobowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397

Sommario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405

Zusammenfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409