Witam na mojej kolejnej aukcji antykwarycznej!

Do sprzedania kolejny skarb z mojej „Kolekcji białych skarbów”.

Dziś oferuję arcydzieło polskiej literatury poradniczej anonimowego autora „Praktyczny kucharz warszawski zawierający 1503 przepisy różnych potraw, oraz pieczenia ciast i przygotowania zapasów spiżarnianych.”. Jest to oryginalne (jedenaste) wydanie z 1895 roku. Książkę wydała warszawska oficyna Ferdynanda Wilhelma Hösick’a, specjalizująca się literaturze polskiej, poradnikach i podręcznikach szkolnych.

Książka zawiera zgodę rosyjskiej cenzury na druk, datowaną 2 marca 1895 r.

Do dziś nie wiadomo kto stworzył ten niezwykły ponadczasowy poradnik prowadzenia gospodarstwa domowego. Badacze literatury wysuwają w tym zakresie cztery hipotezy powstania dzieła. Przypuszcza się, że poradnik stworzyła jakaś gospodyni domowa, któryś z warszawskich kucharzy, jakiś żurnalista lub ktoś na zlecenie Ferdynanda Hösick’a. Faktem jest, że sam Hösick nigdy nie ujawnił autora.

Dzieło było drukowane we fragmentach na łamach różnych gazet i czasopism. Wydawnictwo Hösick’a zarobiło na nim krocie. Do drugiej wojny światowej wydano prawie 30 edycji tego popularnego dzieła. „Poradnik” stał się siłą napędową wydawnictwa, tak samo jak dzieło Marii Disslowej „Jak gotować” dla Wydawnictwa Rudolfa Wegnera.

Pierwsze wydanie „Praktycznego kucharza warszawskiego” ukazało się prawdopodobnie w 1878 roku. Miało wówczas tytuł „Poradnik dla młodych gospodyń”. W kolejnych wydaniach tytuł trochę ewaluował, a dzieło rozszerzano o kolejne porady domowe.

Na poradach „Praktycznego kucharza” wychowało się kilka pokoleń gospodyń. Największą popularnością cieszyło się na przełomie XIX i XX wieku. Wówczas trafił pod strzechy polskich dworów, chat i kamienic. Ksiązka często była prezentem z okazji urodzin lub ślubu. Z reguły każdy egzemplarz był czytany przez kilka lub kilkanaście kobiet. Bez wątpienia „Kucharz warszawski” ma trwałe miejsce w historii naszej narodowej edukacji kulinarnej.

Co takiego jest w poradniku, że przed laty cieszył się taką popularnością i uznaniem? Poradnik jest bardzo prosty, przejrzysty, niewielki gabarytowo (w porównaniu do innych książek kucharskich tamtego okresu, którymi były często opasłe tomiska, ważącej po kilka kilogramów), łatwo wyszukiwać w nim informacje. Treści są uporządkowane i uniwersalne. Nie ma w nim sztywnych kanonów czy przepisów, jedynie wskazówki do codziennego stosowania. Nawet w recepturach kulinarnych brakuje ilości i proporcji składników. Zazwyczaj jest tylko opis do własnego wypróbowania. To wyraźnie odróżnia „Praktycznego kucharza” od pozostałych publikacji tamtego okresu. „Kucharz warszawski” podpowiada, ale nie nakazuje, radzi, ale nie decyduje za Czytelnika.

Poradnik zawiera wszystko to co potrzebne jest (a raczej było) każdej gospodyni domowej. Obok receptur kulinarnych znajdziemy tu porady o urządzeniu mieszkania, o meblowaniu, o dekoracji (szczególnie dekoracji kuchni i stołu), o przyjmowaniu gości, o serwowaniu potraw, o organizacji pracy w kuchni, o robieniu zapasów na zimę, o sprzątaniu i porządkach domowych, o praniu, prasowaniu, czyszczeniu ubrań i wywabianiu plam, o hodowli zwierząt domowych, o wagach i miarach używanych w kuchni (funt, kwarta, łut itp.). Tylko to co niezbędne i potrzebne!

Książka jest oprawiona w brązowy 5-polowy półskórek z epoki. Grzbiet ozdobny, zwięzy wypukłe, złocenia, ślepe tłoki. W środku na większości kart widoczny foxing (rdzawe plamki). Na części kart widoczne bibułki FP. Na jednej z kart całostronicowa rycina. W egzemplarzu brakuje górnej części jednej karty (brak przedstawiony na zdjęciach) Na niektórych kartach pojedyncze wpisy dokonane długopisem i ołówkiem (bez szkody dla tekstu). Brzegi kart barwione na złoto, ale widać, że straciły już swój dawny blask. Stan książki co najmniej dobry. Efektowny choć niewielki wolumin. Ładnie prezentuje się na półce. Może służyć jako ozdoba kuchni.

Na aukcjach biblifilskich czasami pojawia się poradniki „Praktycznego kucharza warszawskiego”. Z reguły są to wydania XX-wieczne. Egzemplarze z XIX wieku w przyzwoitym stanie są naprawdę rzadkie. Książka oprócz niewątpliwej wartości bibliofilskiej, może stanowić wspaniały prezent dla każdej gospodyni domowej.

„Gdzie gosposia skrzętna i kucharka chętna, tam przy stole wesoło - dobry humor wokoło”.

Zapraszam wszystkich bibliofilów do licytacji! Gratka dla znawców i kolekcjonerów! Ten skarb może być Twój!

Zdjęcia przedstawiające licytowane dzieło: