Motto zamieszczone na samym początku niniejszej rozprawy poświęconej zaburzeniom psychosomatycznym, ze szczególnym uwzględnieniem chorób układu krążenia, zostało zaczerpnięte z pacy F. Capry (1987) pod znamiennym tytułem Punkt zwrotny. Sądzę, że oddaje ono zwięźle i jednocześnie chyba najpełniej aspiracje, jakie powinny towarzyzyć współczesnym opracowaniom, zwłaszcza dotyczącym tak złożonych zjawisk patologicznych naszych czasów, jakimi pozostają nadal choroby psychosomatyczne. Postulowane obecnie coraz częściej traktowanie człowieka jako integralnej całości, a więc jako systemu biopsychicznego, który jest jednocześnie specyficznym podzakresem ogólniejszych systemów (ekologicznego, społeczno - kulturowego), skłania do bardziej wszechstronnego naświetlania, zarówno przyczyn i mechanizmów poszczególnych chorób, jak i szeregu istotnych determinant szeroko pojętego zdrowia człowieka. Zatem preferowanie holistycznych koncepcji człowieka wymaga przedstawienia genezy i mechanizmów chorób, jak i szeregu determinant zdrowia w szeroko rozumianym kontekście zarówno środowiskowym (przyrodniczym, społeczno - kulturowym), jak i uwarunkowaniach psychologicznych (jednostkach i podmiotach).