W sierpniu 1939 roku został podpisany radziecko-niemiecki układu o nieagresji, znany także pod nazwą pakt Ribbentrop-Mołotow. Jego tragiczną konsekwencją była napaść Armii Czerwonej na II Rzeczpospolitą 17 września 1939 roku. W latach 1940‒1941 dokonano czterech masowych deportacji ludności polskiej w głąb ZSRR. Na wygnanie trafiło wówczas co najmniej 320 tysięcy obywateli II RP.

Książka dr. Wojciecha Marciniaka Powroty z Sybiru. Repatriacja obywateli polskich z głębi terytorium ZSRR w latach 1945‒1946 opowiada o walce o powrót do ojczyzny wywiezionych rodaków. Autor przedstawia kolejne etapy przygotowań do przeprowadzenia akcji repatriacyjnej – od wstępnych rozmów w sprawie zawarcia porozumienia poprzez zasady umowy, przebieg i trudności związane z jej procedurą, organizację pomocy materialnej i medycznej na drogę, akcję informacyjno-propagandową, repatriację wychowanków polskich domów dziecka aż do organizacji transportów i opisu podróży do ojczyzny.
Treść wzbogacają cytaty i odwołania do licznych wspomnień i relacji uczestników opisywanych wydarzeń.
Informacje zawarte w publikacji zostały oparte na licznych dokumentach. Wykorzystano m.in. akta Związku Patriotów Polskich w ZSRR, Państwowego Urzędu Repatriacyjnego, Generalnego Pełnomocnika Rządu ds. Repatriacji, Ambasady Polskiej w Moskwie.