Z wywodzącym się z tradycji hellenistycznych i rzymskich malarstwem miniaturowym spotykamy się po raz pierwszy w średniowiecznych kodeksach; ich de­koracja była początkowo wykonana jednobarwnie minią ftlenek ołowiu). Później zdobnictwo to posiadało coraz bogatszą gamę barwną połączoną ze złoceniami. Minia­tury łączono z inicjałami, rozpoczynającymi tekst względnie nowy jego ustęp. Obok miniatur z motywami roślinno-kwiatowymi i ze scenami zaczerpniętymi z bi­blii, mitologii itp. pojawił się bardzo wcześnie portret, zrazu idealizowany, później coraz bardziej realistyczny; portrety te podporządkowane były jednak całości zdob­niczej. Spotykamy portrety władców (np. cesarzy Ottona III, Fryderyka I Barbarossy w otoczeniu króla Henryka i księcia Fryderyka), historycznych postaci itp.; są też portrety dedykacyjne i fundacyjne. W wieku XVI ustalił się w kodeksach portret w półfigurze. Ilumino­wane kodeksy i modlitewniki były głównie dziełem war­sztatów klasztornych. Z wynalezieniem druku rozpoczął się powolny zanik książki rękopiśmiennej.
Dopiero w wieku XV artyści zaczęli opracowywać portret miniaturowy sam dla siebie, a więc niezależnie od kodeksów. Ten portret osiągnął w wieku następnym wysoki poziom artystyczny. W Niemczech działał Łukasz Cranach, w Anglii Flamand Simon Bennick i Holender GuilUn Stretes. Pierwszym, malarzem, który zaważył na rozwoju portretu miniaturowego, był Hans Holbein


Tytuł: