Głównym motywem podjęcia niniejszej pracy jest niepokój wychowawczy w obliczu wielkości zagrożeń i szkód alkoholowych wśród dzieci i młodzieży. W okresie szkolnym młodzi ludzie podejmują próby eksperymentowania z różnymi środkami odurzającymi, a przede wszystkim z alkoholem. Opierając się na badaniach polskich i obcych, wymienia się liczne negatywne konsekwencje picia alkoholu przez dzieci. Są to: wypadki (zwłaszcza drogowe) i wynikające z nich zgony, kalectwo czy inne kłopoty ze zdrowiem, przestępstwa, gwałty, niepowodzenia szkolne, konflikty z rodzicami i otoczeniem, łatwiejszy dostęp do innych szkodliwych używek (substancji). Wczesna inicjacja alkoholowa jest uważana przez specjalistów za jedną z głównych przyczyn później.

Praca składa się z sześciu rozdziałów. Rozdział pierwszy ukazuje naturę uzależnień oraz przyczyny i skutki inicjacji w wieku szkolnym. Rozdział drugi podaje przyczyny małej skuteczności dotychczas stosowanych programów profilaktycznych. Rozdział trzeci przedstawia personalistyczną koncepcję człowieka jako podstawę w opracowaniu integralnego programu profilaktycznego, którego stosowanie stwarza skuteczniejszą niż dotąd ochronę dzieci i młodzieży przed uzależnieniami. Rozdział czwarty dotyczy funkcjonowania społeczeństwa informacyjnego i przedstawia metodę komunikacji bez przemocy i jej aplikacje praktyczne. Rozdział piąty zawiera zasady współpracy rodziny i szkoły oraz różnych instytucji wspierających szkołę i rodzinę w realizacji integralnego programu. W rozdziale ostatnim przedstawiony jest projekt integralnego programu profilaktycznego, metody i formy pracy oraz spodziewane osiągnięcia na różnych etapach edukacji.

Publikacja ta jest przeznaczona w szczególny sposób dla nauczycieli i wychowawców, a także rodziców, którzy nie mają profesjonalnego przygotowania w zakresie profilaktyki uzależnień, a którzy mogą pomagać innym, zwłaszcza dzieciom i młodzieży, w ochronie zagrożonej wolności.

Wstęp

Rozdział 1

Problemy alkoholowe w wieku dorastania oraz ich przyczyny

1. Charakterystyka uzależnienia alkoholowego

2. Uwarunkowania inicjacji alkoholowej dzieci w wieku szkolnym

3. Skutki uzależnienia alkoholowego w wieku szkolnym

4. Skutki uzależnienia narkotykowego w wieku szkolnym

4.1. Przyczyny i skutki narkomanii

5. Ryzyko popełniania samobójstw w wieku dorastania

5.1. Wzorce rodzinne i negatywne zdarzenia życiowe w dzieciństwie

5.2. Jak rozpoznać uczniów w złym stanie emocjonalnym, którym może zagrażać samobójstwo

Rozdział 2

Przyczyny małej skuteczności obecnie stosowanych programów profilaktycznych

1. Kryterium zewnętrzne oceny programów profilaktycznych

2. Kryterium wewnętrzne oceny programów profilaktycznych

Rozdział 3

Założenia teoretyczne integralnego programu profilaktyki uzależnienia alkoholowego

1. Personalistyczna koncepcja człowieka jako punkt wyjścia integralnego

    programu profilaktycznego

2. Elementy informacyjne integralnego programu profilaktycznego uzależnień

2.1. Informacje dotyczące ciała człowieka

2.2. Informacje dotyczące funkcjonowania psychiki

2.3. Informacje dotyczące rozwoju moralnego

2.4. Informacje dotyczące podstawowych elementów duchowości w człowieku

2.5. Informacje dotyczące relacji interpersonalnych

2.6. Informacje dotyczące prawidłowej komunikacji

3. Elementy formacyjne programu

3.1. Motywacja wychowanków

3.2. Kształtowanie dojrzałych postaw dzieci w wieku szkolnym

Rozdział 4

Znaczenie komunikacji w profilaktyce uzależnień

1. Społeczeństwo informacyjne a komunikacja międzyludzka

2. Komunikacja bez przemocy

2.1. Aplikacje praktyczne

Rozdział 5

Współpraca szkoły i rodziny w realizacji integralnego programu profilaktycznego

1. Rola rodziny w wychowaniu do trzeźwości

1.1. Formowanie dojrzałości w sferze psychofizycznej

1.2. Formowanie dojrzałości moralnej i duchowej

1.3. Środowisko rodzinne a nabywanie kompetencji interpersonalnych

2. Formy współpracy rodziny i szkoły

2.1. Odpowiedzialna pomoc wychowawcza

3. Współpraca instytucji wspomagających szkołę i rodzinę w realizacji programu

    profilaktycznego

3.1. Samorządy lokalne

3.2. Kościół

3.3. Służba zdrowia

3.4. Poradnie psychologiczno-pedagogiczne

3.5. Ruchy samopomocowe

3.6. Ośrodki pomocy społecznej

3.7. Prokuratura, policja, sądy rodzinne

3.8. Mass media

Rozdział 6

Projekt integralnego programu profilaktycznego dla szkoły

Zakończenie

Bibliografia