Prezentowana praca stanowi refleksję socjologiczną na temat Ziem Zachodnich Polski będącą ukoronowaniem trzydziestolecia rozwoju socjologii jako dyscypliny akademickiej na Pomorzu Zachodnim i Śląsku. Odwołuje się ona do tradycji badań socjologicznych w tym zakresie ośrodka poznańskiego, w którym problematyka Ziem Zachodnich od sześćdziesięciu lat stanowi przedmiot eksploracji naukowej.

Badanie zbiorowości społecznych obszarów, które po II wojnie światowej znalazły się w granicach państwa polskiego, było zorientowane początkowo głównie na kwestię tożsamości kulturowej i gospodarczej ludności napływowej, zasiedlającej Ziemie Zachodnie po wysiedleniu stąd ludności niemieckiej, jej stosunku do ludności autochtonicznej. Sporo miejsca poświęcono problemom przystosowania się osadników do nowych warunków życia, eksploatacji i adaptacji przedmiotów cywilizacji kultury niemieckiej. Wraz z upływem lat znaczenia nabierały zagadnienia związane z integracją tych obszarów z pozostałymi regonami Polski, tworzenie się tożsamości regionalnej. Przedmiotem badań stały się też relacje między Polakami a Niemcami, obraz Niemców i Niemiec w świadomości mieszkańców pogranicza polsko-niemieckiego.

Transformacja ustrojowa i wejście Polski do struktur europejskich spowodowały na Ziemiach Zachodnich zmiany społeczne związane z procesami migracyjnymi, zacieraniem się granicy polsko-niemieckiej. Ludność zamieszkała na tych terenach wykazuje otwartość na współpracę i współdziałanie międzynarodowe. Potwierdzają to zmiany w systemie wartości, postawach i stereotypach społecznych mieszkańców i młodzieży tych regionów.