Wskazania do stosowania
Stany gorączkowe, przeziębienia, bóle różnego pochodzenia, nerwobóle, bolesne miesiączkowanie, choroba reumatyczna i gośćcowa, zapobieganie zakrzepicy naczyń krwionośnych, zapobiegawczo przed zawałem serca.
Działanie
Kwas acetylosalicylowy działa głównie przez hamowanie uwalniania i biosyntezy prostaglandyn z nienasyconych kwasów tłuszczowych; zmniejsza agregację płytek krwi przez blokowanie uwalniania z płytek kwasu adenozynodifosforowego i tromboksanu A2; działa przeciwbólowo, przeciwgorączkowo i przeciwzapalnie. Działanie przeciwgorączkowe i napotne jest silnie zaznaczone już przy dawkach 1,0-1,5 g/dobę (zwłaszcza przy podwyższonej temperaturze ciała), działanie przeciwzapalne wyraźnie zaznaczone jest dopiero po kilku dniach przyjmowania. W dawkach powyżej 1 g/dobę kwas acetylosalicylowy zmniejsza krzepliwość krwi i wykazuje działanie fibrynolityczne. Wchłania się szybko i prawie całkowicie z przewodu pokarmowego - głównie z żołądka, w mniejszym stopniu z jelit. Szybkość wchłaniania zależy od pH treści. Wiąże się z albuminami osocza w 50-90%. Łatwo przenika do tkanek oraz przez barierę łożyska i mleka matki. Długotrwale stosowany - w czasie ciąży wpływa niekorzystnie na płód, w okresie laktacji - może spowodować u karmionego niemowlęcia kwasicę metaboliczną (dawki powyżej 3 g/dobę u matki). Jest metabolizowany w wątrobie (mitochondria i retikulum endoplazmatyczne) oraz w innych tkankach. Wydalany jest w 10% z moczem w postaci nie zmienionej oraz w postaci metabolitów (w 75% jako kwas salicylurowy). T0,5 wynosi 2-4 h. Zawarty w tabletce węglan wapniowy zmniejsza działanie drażniące kwasu acetylosalicylowego na błonę śluzową przewodu pokarmowego.
Działania niepożądane
W trakcie leczenia mogą wystąpić: pocenie się, szum w uszach, nudności, wymioty, zawroty głowy, zmiany skórne pod postacią rumienia lub pokrzywki, krwawienie z przewodu pokarmowego, zaostrzenie (nawrót) choroby wrzodowej, zaburzenia krzepnięcia krwi, zwiększone krwawienia miesiączkowe. Ze względu na hamowanie syntezy prostaglandyn w nasieniu kwas acetylosalicylowy zmniejsza płodność u mężczyzn. Uważa się, że kwas acetylosalicylowy jako hapten może prowadzić do uczulenia typu dychawicy oskrzelowej i tym podobnych. Przy przewlekłym nadużywaniu powoduje przewlekłe śródmiąższowe zapalenie nerek. Przy większych dawkach lub przewlekłym stosowaniu: przyspieszenie oddechu, niewydolność krążenia, zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej (przejściowa zasadowica a następnie kwasica), stany zamroczenia, pobudzenia, omamy, drgawki (zwłaszcza u dzieci). Wyjątkowo powoduje zaburzenia o.u.n. (ataksja, zamroczenie, zaburzenia wzroku i słuchu). W przypadku przedawkowania i zatrucia - dodatkowo: duszność, zapaść krążeniowa, zaburzenia rytmu serca, sinica, żółtaczka, zaburzenie czynności nerek (białkomocz), uszkodzenie słuchu.
Przeciwwskazania
Nadwrażliwość na salicylany. Czynna choroba wrzodowa żołądka i/lub dwunastnicy, stany zapalne przewodu pokarmowego, skazy krwotoczne i zaburzenia krzepnięcia krwi, chorzy z polipem nosa. Dzieci poniżej 13 r.ż. (zwłaszcza w przebiegu ospy wietrznej i grypy ze względu na możliwość wystąpienia zagrażającego życiu zespołu Reye'a). Ostrożnie stosować u chorych z niewyrównaną niewydolnością krążenia, w astmie, niewydolności nerek i poważnych schorzeniach wątroby. Nie stosować u leczonych doustnymi preparatami przeciwcukrzycowymi. W czasie ciąży tylko na wyraźne zlecenie lekarza (szczególnie ostrożnie w III trymestrze ze względu na niekorzystny wpływ na płód, ryzyko zwiększenia krwawień okołoporodowych, krwawień u noworodka, przyspieszenie zamknięcia przewodu tętniczego). W czasie karmienia piersią - doraźnie, po konsultacji z lekarzem.
Interakcje
Działa synergicznie z innymi lekami przeciwzapalnymi, przeciwgorączkowymi i przeciwbólowymi, może też zmniejszać działanie niektórych leków z grupy NLPZ oraz środków powodujących wydalanie kwasu moczowego z organizmu. Wypiera z połączeń z białkami leki przeciwzakrzepowe, sulfonamidy i doustne leki przeciwcukrzycowe zwiększając ich działanie farmakologiczne: potęguje działanie hipoglikemizujące doustnych leków przeciwcukrzycowych z grupy sulfonylomocznika, działanie przeciwzakrzepowe leków z grupy kumaryny, leków przeciwgruźliczych (pochodnych kwasu paraaminosalicylowego), penicylin, sulfonamidów, fenytoiny. Stosowanie łącznie salicylanów i kortykosteroidów zwiększa ryzyko wystąpienia działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego. Skraca czas działania sulfonamidów; nasila działanie metotreksatu, przy jednoczesnym leczeniu digoksyną zwiększa jej stężenie we krwi; osłabia działanie spironolaktonu, indometacyny. Powoduje retencję moczanów. Barbiturany i propranolol zmniejszają siłę działania kwasu acetylosalicylowego. Antacida zmniejszają wchłanianie leku. Jednoczesne spożywanie alkoholu zwiększa niebezpieczeństwo wystąpienia krwawienia z przewodu pokarmowego.
Dawkowanie
Dorośli i dzieci powyżej 12 r.ż.: doraźnie 1-3 tabl. (300-900 mg); przeciwbólowo i przeciwgorączkowo: 1-3 tabl. (300-900 mg) co 8 h. Lek przyjmować po rozpuszczeniu w 1/3-1/2 szklanki letniej wody, po jedzeniu.
