WPROWADZENIE
Kiedy w połowie lat osiemdziesiątych zwrócono się do mnie z propozycją podjęcia badań sondażowych wśród Polonii w krajach socjalistycznych byłam, chyba podobnie jak każdy przeciętny obywatel naszego kraju, trochę za­skoczona. Owszem, wiedziałam, że na terenie Zaolzia mieszka spora grupa Polaków, ale w innych krajach? Pierwsze próby zebrania informacji wyj­ściowych na miejscu w kraju nie dały rezultatów. Kontakt z Wydziałem do Spraw Polonii w Ministerstwie Spraw Zagranicznych przyniósł pierwsze rozczarowanie. Żadnego dostępu do materiałów archiwalnych! Rozpoczęłam korespondencję z ambasadami Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej w Berlinie Wschodnim, Budapeszcie oraz z Ośrodkami Informacji i Kultury Polskiej w Berlinie, Lipsku, Budapeszcie w celu ustalenia liczebności oraz rozmie­szczenia mieszkających na terenach ich oddziaływania Polaków. Wiedziałam, że działają dwie organizacje polonijne: Polski Związek Kulturalno-Oswiatowy w Czechosłowacji z siedzibą w Czeskim Cieszynie oraz Polskie Stowarzyszenie Kulturalne im. Józefa Bema na Węgrzech. W trakcie prowadzenia badań powstało jeszcze działające nielegalnie Koło Polonijne w Schmalkalden. Mając potwierdzenie, iż zbiorowości polonijne rzeczywiście istnieją w krajach socjalistycznych, zaczęłam w ramach wyjazdów prywatnych oraz tzw. po­pieranych przeprowadzać badania ankietowe wśród przedstawicieli środowisk polonijnych Czechosłowacji (ze szczególnym uwzględnieniem Zaolzia), Nie­mieckiej Republiki Demokratycznej oraz Węgier celem zorientowania się w statucie tych grup oraz stanie ich kultury. I znowu, ku mojemu zaskoczeniu, na miejscu okazywało się, iż odpowiednie konsulaty czy ambasady posiadały minimalną wiedzę na interesujący mnie temat. Kontakty z przedstawicielami Polonii ograniczone do minimum, prawie zupełny ich brak w odniesieniu do członków przedwojennych fal emigracyjnych. Brak wiedzy historycznej dotyczącej poszczególnych środowisk, bowiem przez długie lata problematyka ta była tematem znajdującym się poza kręgiem zainteresowań badaczy polonijnych.

Tytuł:

SPIS ILUSTRACJI
Obywatele narodowości polskiej w powiecie Karwina i Frydek Mistek - mapa (s. 27)
Górale spod Muszyny przesiedleni w XIX w. do wsi Derenk (s. 39).
Aktualne miejsce osiedlenia polskich górali - wieś Emod-Istvanmajor (s. 40).
Mieszkańcy wsi Istvanmajor (s. 40).
Świadectwo urodzenia przedstawicielki najstarszej fali emigracji węgierskiej wskazujące na
pochodzenie emigrantów (s. 42-43).
Budapeszt, dzielnica Kóbanya, miejsce zatrudnienia polskich robotników (s. 44).
Budapeszt, dzielnica Kóbanya, miejsce osiedlania się polskich robotników (s. 44).
Budapeszt - Kóbanya, polscy emigranci (s. 45).
Polscy emigranci w Budapeszcie (s. 45).

Odezwa do ludności polskiej mieszkającej na Zaolziu, luty 1948 r. (s. 56).
Ustawa narodowościowa w Czechosłowacji z roku 1968 (s. 58).
Tekst ,,Marszu Polonii Węgierskiej55, do którego słowa i muzykę napisali przedstawiciele
Polonii W. Wieromiej i S. Bielicki (s. 120).
Listownik Stowarzyszenia Polaków w Budapeszcie wskazujący na rok jego powstania - 1867 (s. 123).
Deklaracja członkowska Stowarzyszenia Bema na Węgrzech (s. 135).
Legitymacja członkowska (s. 136).
Dyplom Stowarzyszenia Bema na Węgrzech (s. 137).
Dom Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Gulach (s. 141).
Dom Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Boguminie (s. 142).
Dom Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Bukowcu (s. 143).
Klub Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Czeskim Cieszynie (s. 144).
Uroczyście obchodzono 25-lecie Polskiego Stowarzyszenia Kulturalnego im. J. Bema (s. 145).
Odsłonięcie tablicy pamiątkowej na grobie polskiej robotnicy przymusowej na cmentarzu
w Breitungen (Turyngia) - grupa Polonii z Koła w Schmalkalden, listopad 1988 (s. 146).
Isaszeg, miejsce wielu pamiątek związanych ze wspólną historią narodu polskiego i węgiers­
kiego (s. 147).
Scena ze spektaklu „Zbójnik śląski51 K. Bergera przygotowanego przez amatorski zespół
teatralny w Nydku pod kierunkiem Anieli Kupcowej (1982) (s. 157).
Władysław Niedoba ze swoimi „gorolami55 (1987) (s. 158).
W każdej uroczystości na Zaolziu biorą udział zespoły ludowe reprezentujące miejscowy
folklor (1985) (s. 158).
Zespół ludowy z Zaolzia (s. 159).
Festiwale Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego na stałe weszły do kalendarza imprez
kulturalno-oświatowych Zaolzia (1987) (s. 160).
220
„Słów nam nie trzeba, aby się zrozumieć51 - takie hasło przyświecało działalności
Polsko-Węgierskiego Zespołu Ludowego im. Józefa Bema na Węgrzech (s. 162).
Przez 20 lat Polsko-Węgierski Zespół im. J. Bema prezentował repertuar polsko-węgierski
(s. 162).
Polonez w wykonaniu Zespołu im. J. Bema (s. 163).
Wieloletnia nauczycielka języka polskiego, propagatorka polskości na Węgrzech ~ dr Anna
Horvath w węgierskim stroju ludowym (1939 r.) (s. 174).
Uroczystość nadania Szkole Polskiej w Budapeszcie imienia S. Petófiego - 15 X 1979 r.
(s. 176).
Koniec roku szkolnego w Berlinie Wschodnim (1989) (s. 181).
Najmłodsi przedstawiciele Polonii berlińskiej jesienią pójdą do polskiej szkoły..., Berlin
1989 (s. 182).
W programie artystycznym na zakończenie roku szkolnego w Berlinie Wschodnim występy
grupy tanecznej składającej się z dzieci z małżeństw mieszanych (s. 182).
Kościół polski na Kóbanyi w Budapeszcie (s. 190).
Kościół polski na Kóbanyi w Budapeszcie (s. 191).

Spis treści:
SPIS TREŚCI
Wprowadzenie e
Rozdział I. Zbiorowości polonijne w Europie Środkowej 25
1. Tło historyczne - geneza, liczebność i rozmieszczenie 25
Mniejszość polska i Polacy w Czechosłowacji 25
Polacy w Niemieckiej Republice Demokratycznej 33
Polacy na Węgrzech 3g
2. Charakterystyka środowisk polonijnych w wybranych krajach .... 50
Przejawy polityki narodowościowej w wybranych krajach socjalistycznych . 52
Czechosłowacja 54
Niemiecka Republika Demokratyczna 60
Węgry 61
Zjawisko małżeństw mieszanych 61
Prawo opcji 66
Specyfika środowisk polonijnych w byłych krajach socjalistycznych ... 71
Rozdział II. Indywidualne formy uczestnictwa w kulturze ...... 84
Życie społeczno-kulturalne grup polonijnych 84
Czytelnictwo 89
Rola środków masowego przekazu 97
Podtrzymywanie zwyczajów rodzinnych i dorocznych 100
Turystyka i sport polonijny ........... 107
Udział w życiu kulturalno-oświatowym kraju osiedlenia 111
Rozdział III. Zbiorowe, instytucjonalne formy aktywności kulturalno-oświatowej . 118
1. Organizacje, stowarzyszenia, amatorski ruch artystyczny 118
Przyczyny powstawania organizacji polonijnych 119
Powstawanie organizacji polonijnych 122
Lata 1[zasłonięte]945-19 122
Lata 1[zasłonięte]947-19 125
Lata 1[zasłonięte]950-19 129
Lata 1[zasłonięte]960-19 130
Lata 1[zasłonięte]968-19 131
Członkostwo w organizacjach polonijnych 132
Formy i metody pracy organizacji polonijnej 138
Zainteresowanie działalnością organizacji w poszczególnych zbiorowościach . 153
Amatorski ruch artystyczny
224
2. Szkolnictwo 165
Szkoły z polskim językiem nauczania . . . . . . . . . 167
Szkoły polskie działające przy ambasadach polskich . . . . . . 175
Kursy języka polskiego 178
3. Rola Kościoła w życiu Polonii 184
Na Zaolziu . 185
Na terenie Niemiec Wschodnich 187
„Polskr kościół rzymskokatolicki na Węgrzech . . . . . . . 189
Zakończenie 194
Wyka-? stosowanych skrótów 201
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . .202
Indeks nazw geograficznych 210
Indeks osobowy 213
Spis ilustracji 219
The Culture of Polish Groups in Central Europę 1[zasłonięte]945-19. Czechoslovakia, (East)
German Democratic Republic, Hungary (Summary) . . . . . .221



Strona o mnie

Moje aukcje (książki o zbliżonej tematyce. Kliknij.)

Uwaga! Na zdjęciach wokół liter możliwe charakterystyczne zniekształcenia - wynikają z konieczności kompresji zdjęć. W rzeczywistości zniekształcenia nie występują. Możliwe też błędy w opisie - z powodu niedoskonałości odczytu OCR, za co przepraszam.