historycznySquad

1963
420 s., 24 cm
stan dobry (stemple i sygn bibl, drobne przybrudzenie krawędzi bloku)

SPIS TREŚCI

WSTĘP — Zdzisław Grot — s. 5

CZĘSC I Organizacja i samorząd rzemieślniczy

ROZDZIAŁ 1. Organizacja rzemiosła w Wielkopolsce w latach 1793—1918, Fran­ciszek Paprocki

1. Uwagi wstępne. Historyczny rozwój cechów, s. 20 — Podstawy organi­zacji— statuty, s. 22 — Prawa i obowiązki członków, s. 24 — Związki czeladnicze, s. 26 — Funkcje przemysłowe i pozaprzemysłowe, s, 27 __

2. Władze pruskie wobec członków, s. 32 — Ustawodawstwo Księstwa War-szawskiego, s. 33 — Ograniczenia uprawnień cechowych po r. 1815 — „wol­ność rzemiosła", s. 35 — Nadzór policyjny nad cechami, ,s. 37 — Zmiany statutów cechowych, s. 39

3. Cechy wobec reorganizacji, s. 44 — Opór cechów, s. 46 — Przebieg reorga­nizacji, s. 47 — Cechy wolne i przymusowe, s. 48 — Spółki rzemieślnicze, s. 50

ROZDZIAŁ II. Towarzystwa Przemysłowe, Lech Trzeciakowski

1. Powstanie, rozwój i działalność Towarzystw Przemysłowych, s. 53 — Powsta­nie towarzystw i ich rozwój liczebny, s. 54 — Członkowie, s. 57 — Pod­stawy finansowe, s. 59 — Działalność: odczytowa, s. 60 — czytelnictwo, s. 62 — szkolnictwo wieczorne i niedzielne, s. 63 — akcja stypendialna, s. 63 — teatr amatorski, s. 63 — uroczystości narodowe, s. 64 — ruch śpie­waczy, s. 64 — pomoc materialna dla członków, s. 65

2. Tendencje centralistyczne; "Pierwsze próby zjednoczeniowe, s. 65 — Powsta­nie Związku Towarzystw Przemysłowych, s. 68 — Formy działalności, s. 69 — Rozwój Związku, ,s. 70 — Powstanie zarządów okręgowych, s. 70 — Przemysłowiec, organ Związku, s. 71

ROZDZIAŁ III. Izby rzemieślnicze, Tadeusz Wiesiołowski

1. Geneza izb rzemieślniczych, s. 74 — Geneza izb rzemieślniczych, s. 74 -powołanie izb rzemieślniczych w Poznaniu i Bydgoszczy, ,s. 75

2. Zakres działania i struktura organizacyjna, s. 75 - Ramy działalności we­dług ustawy procederowej, s. 75 - Statuty, s. 76 - Terytorialny zakres działania s 76 — Ilość członków izb i ich kadencja, s. 76 — Statutowa organy wybieralne izby, plenarne zebranie, zarząd, wydział cze adn.czy stałe wydziały wybieralne przez zebranie, s. 77 - Sekretarz !zby (syndyk), s. 78 - Nadzór państwowy, s. 78 - podstawy finansowe działalności izb, s. 79

416

3 Skład narco"""--- -

_ ..___;„ „n/hArÓW dO 1ZD, S. BU

■ • snrialny i ogólna działalność organizacyjna, s. 80 — . Skład narodowosciowo-socjalny i^S_ ^^ ^ ^^ _wyborcze

Skła ^_ ^^ ^ ^ _y

Organizacja W*"™ _instrument polityki narodowościowej, s. 81 - Przy-Okręg. ^wyborcZ!^J _r ° _ieślniczy_Ch przez ludność polską, s. 82 - Stanowisko jede instytucji izb ^rzemffi™^_{a p}^P_{o]akow wybrany}ch do izby poznańskiej cechów polsk.cn, ^ ^ ^ _zawodowo-socjalny członków izby, s. 84 _

karakCw* °S°>- dzielności organizacyjnej, s. 87 - Stosunek izb

rzemies ni . _akresie oświaty zawodowej, s. 88 — Przepisy dla spraw ⁴' Sowtkich z 1901 roku, s. 88 - Osoby uprawnione do kształcenia uczniów, s 89 - Uprawnienia do kształcenia w zawodzie pokrewnym, s. 89 -Czasokres nauki s 90 - Maksymalna ilość uczni na warsztat, s. 91 — Zakaz udziału uczniów w ruchu politycznym, s. 91 — Rejestr uczniów, w izbach, s. 91 — Wystawa prac uczniowskich w 1903 roku, s. 93 — Fikcja ochrony interesów pracobiorcy. ,s. 95 — Komisje egzaminacyjne instrumentem walki narodowościowej, s. 96 — Poziom egzaminów, s. 98 — Statystyka egzaminów, s. 98 — Kursy doskonalenia zawodowego, s. 99 — Działalność wydawnicza, s. 101.

5. Działalność w zakresie reprezentowania interesów gospodarczych i socjal­nych, s. 103 — Ostrożne stanowisko władz pruskich do postulatów gospodar­czych rzemiosła, s. 103 — Udział i rola izb w Zjazdach międzyizbowych, s. 104 — Bezskuteczne usiłowania o uzyskanie przywilejów gospodarczych, s. 104 — Stanowisko do projektowanych Izb Pracy, s. 104 — Sprawy robót państwowych, s. 104 — Rzeczoznawcy, s. 105 — Ochrona przed niesumien­nymi dłużnikami, s. 105 — Stanowisko kobiet w rzemieśle, s. 1C6 — Wy­stawa rzemieślnicza w Bydgoszczy w 1903 roku, s. 107.

6. Rola i działalność rzemieślników Polaków w organach izb rzemieślniczych, czych. s. 107 — Ewolucja postawy społeczeństwa polskiego wobec izb rze­mieślniczych, s. 108 — Rola Towarzystw Przemysłowych, s. 109 — Walka o odzyskanie miejsca w Zarządzie Izby, s. 109 — Narodowościowy charakter wystąpień Polaków na plenum Izby. s. 109 — Kolo polskie przy Izbie Rze­mieślniczej i jego rola, s. 110.

CZĘŚĆ II Udział rzemieślników w życiu społecznym i politycznym

•-1Ł IV. Udział rzemiosła w związkach zawodowych Wielkopolski, Tadeusz filipiak

1. ^^r°^eneza' ^s- ¹¹³ — Wolne związki zawodowe, s. 114 — Związki zw7_azkó^Untr^OWSkie- '^S' ^U6 ~ ^{PoIityka rzadu}' ^s- ¹¹⁶ - ^Fo™-^V organizacyjne zawodowy h- ' ^Tm''^{VÓi lic2ebny} Poszczególnych odłamów związkowo-ścijańskie) ^S?a' ~ ^{Dalszy roz!am w} ™chu zawodowym (związki ehrze-

2 Prawodawrt ~ ^Organizacje profesjonalne w latach wojny, s. 121

niki roz P^ruskie i .struktura spoleczno-zawodowa ludności jako czyn-

koalicyjne°T_endene^{U ZWiazkowo}"^2awodoweSo w W. Ks. Poznańskim: Anty-

3 p_rz ~j., ^tosunki ludnościowe, s. 126.

zawodowi™¹! *ST^l0J!i* ^{w prac>> nad} ^zwojem robotniczych organizacji ■ i-( — Początki: związki reformistyczne, klasowe, chrzęści-

^P^T 41?

jańskie i narodowe polskie, s. 127 — Rzemiosło a rozwój organizacyjny i liczebny klasowych związków zawodowych: rozwój związkowych form orga­nizacyjnych, s. 130 — Rozrost liczebny, struktura zawodowa i zasięg teryto­rialny, s. 140 — Skład narodowościowy, s. 148 — Udział rzemiosła w rozwoju niemieckich związków zachowawczych: niemieckie, robotniczo-rzemieślnicze

związki hirschdunckerowskie, s. 150 — Związki chrześcijańskie, s. 153 __

Skład narodowościowy, s. 156 — Rzemieślnicy w życiu polskich zachowaw­czych związków zawodowych: prekursorzy polskiego ruchu zawodowego, s. 157 — ,.PZZ", jego filie i ich zasięg geograficzny oraz struktura fachowa i liczebność, s. 161 — Fuzja polskich odłamów związkowych, ,s. 166 — Oddział Rzemieślniczo-Robotniczy „ZZP" i jego emanacja, Oddział Budowlany, s. 167 — Liczebność szeregów „ZZP". s. 168.

ROZDZIAŁ V. Udział rzemieślników w ruchach społecznych, Lech Trzeciakowski

1. Walka ekonomiczna, s. 173 — Zbiegostwo, s. 173 — Pierwsze strajki, s. 173 — Rozruchy głodowe, s. 174 — Rozwój ruchu strajkowego, s. 174

2. Walka polityczna, s. 179 — Związek plebejuszy, ,s. 179 — Udział rzemieślni­ków w pierwszych organizacjach proletariackich, s. 180 — Rzemieślnicy a ruch robotniczy w okresie ustaw wyjątkowych, s. 180 — Stosunek rzemieślników do SD i PPS, s. 187 — Rzemieślnicy a rady robotniczo-żoł­nierskie, s. 191

3. Zamożne rzemiosło w walce z klasowym ruchem robotniczym, Prymitywne formy walki z radykalną myślą społeczną, s. 192 — Rzemieślnicze organi­zacje solidarystyczne a ruch robotniczy, s. 192.

ROZDZIAŁ VI. Rola rzemieślników w życiu politycznym, Lech Trzeciakowski,

1. Udział rzemieślników w życiu publicznym Poznańskiego w okresie społecznej i politycznej dominacji ziemiaństwa (1793—1871), s. 198 — Przyczyny hege­monii ziemiaństwa, s. 1&8 — Zagadnienia municypalne, s. 198 — Próby so­juszu między ziemiaństwem a bogatym mieszczaństwem, s. 201 — Rzemieśl­nicy a reprezentacja sejmowa, s. 201

2. Rzemieślnicy a mieszczański ruch polityczny, s. 203 — Roman Szymański i jego program, s. 203 — Pierwsze próby usamodzielnienia się politycznego mies2czaństwa, ,s. 204 — Wzrost rywalizacji między obozem drobnoburżu-azyjnym a obszarnictwem, s. 208.

3. Rzemieślnicy a Narodowa Demokracja, Wpływy endecji w kręgach rze-. mieślniczych, s. 212 — Rzemieślnicy a obóz konserwatywny, s. 214.

ROZDZIAŁ VII. Rzemieślnicy w walce z germanizacją, Lech Trzeciakowski

1. Udział w zwalczaniu rozporządzeń i ustaw antypolskich, s. 216 — Polityka germanizacyjna, s. 216 — Akcja protestacyjna, s. 217 - Uroczystości na­rodowe, s. 218 — Organizacje oświatowo-kulturalne: Towarzystwa Prze­mysłowe, s. 219 — Sokół, s. 220 — Towarzystwo Naukowej Pomocy, s. 226 — Liga Polska s 227 — Towarzystwo Oświaty Naukowej, s. 228 — Towa­rzystwo Czytelni Ludowych, s. 228 - Straż, s. 229 - Towarzystwo śpiewa-cze. s. 229 — Organizacje sportowe, s. 230.

2. Walka 2 żywiołem niemieckim: ekonomiczna, s. 231 - w wyborach do sejmu, parlamentu i rad miejskich, s. 232 - Współudział rzermeslmkow w kierowaniu walką o utrzymanie odrębności narodowej, s. 239.

418

CZĘSC III Udział rzemieślników w walkach narodowo-wyzwoleńczych

_ROZDZ1AŁ VIII. P°d sztandarem naczelnika Kościuszki 1794 r, ^ Pa_Proc_ki

ROZDZIAŁ v _{okresie przy}gotowań . wybuchu powstaną,

1. Rzemiosło w'⁶¹™^^; ; _{rola rz6}mic.sła w powstaniu warszawskim, s. 242

!l Wpływ rewolucji ludowej w Warszawie na rzemiosło i przygotowania do

, wybuch"'Postania w Wielkopolsce i udział rzemieślników w walkach partyzanckich s. 244 — Przebieg walk partyzanckich na terenie województw wielkopolskiego, zdobycie Gniezna i innych miast, s. 245.

3 Korpus ekspedycyjny gen. Dąbrowskiego w Wielkopolsce, przebieg walk z udziałem rzemieślników, s. 246 — Zdobycie Gniezna i Bydgoszczy, odwrót gen Dąbrowskiego, s. 246 — Plan wywołania powstania w Poznaniu po upadku insurekcji, przyjazd do Poznania Kilińskiego, s. 247 — Upadek powstania w Wielkopolsce, s. 248 — Represje pruskie, s. 248.

4. Udział rzemieślników w legionach polskich, powstanie 1806 r. i wojnach

napoleońskich, s. 249. ROZDZJ/1Ł IX. Z pomocą powstaniu listopadowemu 1830/31, Franciszek Paprocią

1. Propaganda rewolucyjna wśród rzemiosła, udział w niej rzemieślników, _s 251 — Nastroje po wybuchu powstania w Warszawie, s. 252.

2. Ochotnicy z szeregów rzemiosła: ich liczba, wiek, zaciąg do wojska, przy­należność pułkowa, praca rzemieślnicza w warsztatach wojskowych, s. 253 — Udział w bitwach i potyczkach, s. 257.

3. Represje pruskie, śledztwo, kary, s. 259 — Rola i znaczenie powstania listopadowego, s. 261

ROZDZIAŁ X. W kręgu konspiracji w latach czterdziestych, Franciszek Paprccki

1. Obozy polityczne na emigracji i w kraju oraz ich stosunek do rzemiosła, s. 263 — Komitet Poznański, s. 264.

2. Odrębny spisek rzemieślniczy — Związek Plebejuszy, s. 264 — Założyciele przywódcy i członkowie, -s. 268 — Baza rekrutacyjna, s. 269 — Program społeczno-polityczny, s. 271.

3. Uciekinierzy z Królestwa i ich współpraca z plebejuszami, s. 272 — Współ­udział młodzieży szkolnej i rzemieślniczej w spisku plebejskim, s. 275 __

Próby żywiołowego wywołania powstania w 1844 r. — Malczewski Przv-borowski, s. 277.

4. Uaktywnienie działalności organizacji plebejskiej — resursa, fundusze s. 282 — Próby pozyskania chłopów do spisku, s. 284 — Rozszerzenie jspisku na Śląsk i Pomorze, kontakty z Galicją i Krakowem, s. 286 — Zamach na Komitet Poznański, rozbicie spisku plebejskiego, s. 290.

5. Podporządkowanie plebejuszy Komitetowi Poznańskiemu, dalsze przysoto wania do powstania, s. 291 - Rozbicie Komitetu Poznańskiego s ,₉, 1 Akcja odbicia więźniów i udział w niej rzemieślników, s 293

6. Represje pruskie. Tropienie ruchu spiskowego - policja, konfidenci dono ■TW ^S' i»r -~ ^PtzebleS aresztowań, listy aresztowanych rzemieślników s.296 - Więzienia, śledztwo, s. 299 — Proces 1847 r. w Berlinie s 300 ' Wyrok i kary na rzemieślników, s. 301 - Znaczenie polityczne p_rocesu i wpływ na wzrost nastrojów rewolucyjnych, s. 301 - Powrót uwolnionym więźniów —rzemieślników, a. 303. uwolnionych

4!9 liOZDZIAŁ XI. Na polach bitew Wiosny Ludów, Franciszek Fupro;ia

1. Akcja propagandowa Sterańskiego w przededniu Wiosny Ludów s v« Spisek rzemieślników w Pleszewie, s. 304. ' ^l5/* ~

2. Wybuch powstania w Poznaniu, wybór władz powstańczych s 305 __

mieślnicy w Komitecie Narodowym, reakcyjne cbliczc Komitetu s im"" Rzemieślnicy w komitetach powiatowych i lokalnych,' s. 307 ' ~

3. Przebieg powstania w powiatach — rola rzimieślników w wyzwalaniu w kopolski i formowaniu siły zbrojnej, s. 309. ^el~

4. Ugodowa polityka Komitetu^ Centralnego, tłumienie wystąpień antyfeudal

ROZDZIAŁ XII. Udział w powstaniu styczniowym, Zdzisław Grot

1. Krytyka poczynań rewolucyjnych i wzmożenie pracy organicznej w Księ­stwie po 1848 r., s. 318 — Bractwa i udział w nich rzemieślników, s. 319__

Aktywność W. Stefańskiego i konspiracyjna praca bractw, s. 320!

2. Rzemieślnicy w Poznańskiem a mV;ja Rewita - Majewskiego w 1858 r., s. 328 — Udział rzemieślników w manifestacjach 1856 — 1862, s. 330 — Dzia­łalność drukarza S. Pawickiego, s. 327.

3. Rola Księstwa Poznańskiego w powstaniu styczniowym, s. 328 — Rzemieśl­nicy w pracy dla potrzeb powstania, s. 331 — Ich udział w walce, .s. 331 — Relacje rzemieślników z powstania, s. 339 — Poznańscy rzemieślnicy w świe­tle wykazów pruskich, s. 340 — Ogólna ocena rzemieślników — powstańców, s. 343.

ROZDZIAŁ XIII. W akcji o ostateczne wyzwolenie, Zdzisław Grot

1. Odwrót od idei niepodległościowej w Księstwie po 1863 r., o. 344 — Akcja niepodległościowa w początkach XX wieku i udział w niej rzemieślników, s. 344 — Wypadki wrzesińskie, s. 345 — Towarzystwa samokształceniowe, s. 347 — Ruch skautowy, s. 347 — Demonstracje przed pomnikiem Mickie­wicza w Poznaniu, ,s. 348 — Praca niepodległościowa w klubach sporto­wych, s. 349.

2. Myśl niepodległościowa podczas wojny, s. 350 - Bojówki i organizacje nie­podległościowe, s. 352 — Rzemieślnicy

i radach ludowych, s. 354 —

Zakończenie, s. 360 Wykaz skrótów, s. 364 Źródła i opracowania, s. 365 Spis ilustracji, s. 377 Zusammenfassung, s. 380 Indeks miejscowości, s. 393 Indeks nazwisk, s. 397

, r

Bojówki i ogj w radach robotniczo-zołnierskicn powstańczych, s. «o.