Przedmiotem badań prezentowanych w tej książce jest odpowiedzialność społeczna polityków zajmujących się problemami edukacji w Polsce. Autorka opracowania starała się odpowiedzieć na następujące pytania badawcze (z jednej strony pytania te dotyczyły deklaracji respondentów):

• czy respondenci mają świadomość swojej odpowiedzialności?
• czy poczuwają się do odpowiedzialności za podejmowane decyzje, a w szczególności za ich skutki?
• czy świadomi są swojej znaczącej roli w wyznaczaniu ram funkcjonowania całego systemu edukacyjnego i nie tylko?
• czy respondenci mają świadomość odpowiadania za swoje decyzje przed całym społeczeństwem (ponieważ to społeczeństwo tak naprawdę ponosi skutki decyzji polityków)? (z drugiej strony - pytania dotyczyła działania respondentów)
• czy respondenci zawsze działają ze świadomością skutków swych decyzji?, czy unikają pochopnych decyzji?
• czy mają pełną kontrolę swych decyzji od momentu ich rozważania do wystąpienia (i ewentualnej "naprawy" niepożądanych) skutków?
• czy ich wiedza jest wystarczająca do podejmowania zawsze słusznych decyzji, a w związku z tym, czy zdolni są do podejmowania odpowiedzialnych decyzji? Czy respondenci mają świadomość dynamiki zmieniającej się rzeczywistości, a w związku z tym, czy zdolni są do podejmowania odpowiedzialnych decyzji? - czy świadomi są bezpośrednich i pośrednich zależności miedzy zmianami zachodzącymi w gospodarce a potrzebą dostosowywania systemu edukacji (potrzeba ludzi wiedzy a nie pracowników fabryk)?

Przeprowadzone badania miały charakter jakościowy. Do ich realizacji została wykorzystana metoda pogłębionego wywiadu z tzw. listą pytań - listą dyspozycji do pytań. Badania realizowane były w latach 2[zasłonięte]003-20. Wzięła w nich udział 30-osobowa grupa polityków - posłów IV i V Kadencji Sejmu RP. Prośba o udział w badaniu została skierowana w zasadzie do wszystkich członków Sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży IV i V Kadencji. Ich członkowie w trakcie prac komisji, jako nieliczne jednostki w państwie mają "władzę" - możliwość projektowania, kreowania, kształtowania, reformowania systemu edukacji w Polsce. Posłowie pracujący w tych komisjach (IV i V Kadencji Sejmu) swymi decyzjami wpłynęli/wpływają na kształt polskiego systemu edukacji, co łączy ich bezpośrednio z pojęciem odpowiedzialności za swoje decyzje, za system edukacji w Polsce - przed społeczeństwem i wyborcami.
Do grupy badawczej, ze względu na przyjęty klucz, należy również zaliczyć pracowników Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz senatorów będących członkami Senackiej Komisji Nauki, Edukacji i Sportu.
Ze wstępu

Praca podejmuje interesujący z poznawczego punktu widzenia problem odpowiedzialności społecznej polityków wobec przemian edukacyjnych we współczesnej Polsce. Zainteresowanie wybranymi kontekstami teoretycznymi i badawczymi wynikającymi z problemu badawcsego nadaje pracy charakter intedryscyplinarny i pozwala pozytywnie ocenić jej przydatność praktyczną.
Z recenzji prof. dr hab. Ewy Syre

WSTĘP
ROZDZIAŁ I
ODPOWIEDZIALNOŚĆ SPOŁECZNA - ZAGADNIENIA DEFINICYJNE
1.1. Odpowiedzialność - przegląd stanowisk
1.2. Odpowiedzialność społeczna - dzisiaj
1.3. Polityk a polityka społeczna
1.3.1. Władza
1.3.2. Elita władzy
1.3.3. Polityka społeczna
1.3.4. Etyka polityków
ROZDZIAŁ II
SZKOŁA I ZMIANA SPOŁECZNA
2.1. Szkoła jako instytucjonalny element systemu społecznego
2.2. Reformy oświatowe - kierunek przemian
2.3. Od centralizacji do decentralizacji
2.4. Human Development Index - wskaźnik HDI
2.5. Programme for International Student Assessment - Program Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów - PISA
2.6. Współczesne problemy edukacyjne
ROZDZIAŁ III
WOKÓŁ REFORMY SYSTEMU EDUKACJI W POLSCE
3.1. Wskaźniki potrzeby dalszej reformy systemu edukacji w Polsce
3.1.1. Reforma systemu edukacji w Polsce a priorytety oświatowe Unii Europejskiej
3.1.2. Korzyści płynące z wykształcenia - badania OECD
3.1.3. Strategia lizbońska
3.1.4. Aspiracje edukacyjne a szanse życiowe młodych Polaków
3.2. Potrzeba publicznej debaty warunkiem dalszych korzystnych zmiar
ROZDZIAŁ IV
ODPOWIEDZIALNOŚĆ SPOŁECZNA POLITYKÓW
4.1. Odpowiedzialność społeczna a podziały polityczne
4.2. Odpowiedzialność społeczna - znaczenie pasywne
4.2.1. Odpowiedzialność społeczna za
4.2.2. Odpowiedzialność przed
4.2.3. Co znaczy - być odpowiedzialnym
4.2.4. Odpowiedzialny polityk - charakterystyka pożądanych cech - wizerunek idealnego parlamentarzysty
ROZDZIAŁ V
EDUKACJA I ODPOWIEDZIALNE DZIAŁANIE POLITYKÓW
5.1. Odpowiedzialność społeczna - znaczenie aktywne
5.1.1. Odpowiedzialne działanie
5.1.2. Podejmowanie (ponoszenie) odpowiedzialności
5.2. Odpowiedzialność zbiorowa czy indywidualna?
5.3. Odpowiedzialność za działania poprzedników
5.4. Źródła wiedzy parlamentarzystów
5.5. Zalety i wady systemu edukacji w Polsce - spojrzenie parlamentarzystów
5.6. Potrzeby edukacyjne Polaków - opinia parlamentarzystów
5.7. Publiczne nakłady na system edukacji - wiedza i ocena polityków, prognoza zmian
5.8. Wizerunek odpowiedzialnego polityka - podsumowanie
ZAKOŃCZENIE
Bibliografia
Spis stron internetowych
Spis tabel
Spis schematów