Normal 0 21 false false false PL X-NONE X-NONE MicrosoftInternetExplorer4

POLITOLOGIA

ZN WSHE 2 (34)/2003

Rok wydania: 2003
Format: B5
Stron: 168

SPIS TREŚCI

Jarosław Gryz
Dynamika procesu instytucjonalizacjistosunków transatlantyckich
Rozwój, dwu- i wielostronnych stosunków międzynarodowych w procesieinstytucjonalizacji określił kształt i charakter współczesnych stosunkówmiędzynarodowych, w tym transatlantyckich. Rozwój ten zdeterminował takżepostawę państw wspólnoty transatlantyckiej wobec tego procesu oraz sposób ichdziałania w ramach organizacji i instytucji ponad narodowych. Ponadto, rozwój,dwu i wielostronnych stosunków międzynarodowych w procesie instytucjonalizacjiprzyczynił się do sformułowania nowych podstaw udziału państw w tych stosunkach po zakończeniu drugiej wojny światowej. W tym kontekście, rozwój,dwu i wielostronnych stosunków międzynarodowych w procesie instytucjonalizacjiokreślił również kształt, charakter, dynamikę współczesnych stosunkówtransatlantyckich. Tworzy to uwarunkowania współczesnych stosunkówmiędzynarodowych, a w nich funkcjonowanie i sposób działania państw wspólnotytransatlantyckiej. Nie pozostaje to bez znaczenia dla pozostałych uczestnikówstosunków międzynarodowych, a wynika z wielopłaszczyznowości amerykańsko -europejskich relacji, ich dynamiki oraz zachodzących w nich interakcji wwymiarze wewnętrznym i zewnętrznym, narodowym i ponadnarodowym.

Marek Pietraś
Reżimy prawnomiędzynarodowe. Studiumpolitologiczne
U podstaw opracowania legło założenie, że reżimy prawnomiędzynarodowe sąformą instytucji międzynarodowych i ważnym elementem praktyki życiamiędzynarodowego. Stąd też w artykule połączono wiedzę ogólną na tematreżimów międzynarodowych z analizą funkcjonowania dwóch konkretnych ichprzykładów w postaci Konwencji o rozbrojeniu konwencjonalnym w Europie z1990 r. i Konwencji w sprawie transgranicznych zanieczyszczeń powietrza nadalekie odległości przyjętej w 1979 r.
Podejmując problem istoty reżimów międzynarodowych w artykule wskazano, że jestto zespół norm i reguł oraz innych instytucjonalnych form, któreumożliwiają kooperacyjne zachowania państw wokół wspólnie uzgodnionychwzorców postępowania. Wzorce te tworzą podstawę wzajemnych oczekiwań co dozachowań innych państw, a celem tak koordynowanych interakcji jest realizacjaegocentrycznych interesów suwerennych państw w poliarchicznym środowiskumiędzynarodowym.

Janusz Świniarski
Wojna i pokój jako metody kształtowaniabezpieczeństwa w ujęciu filozofii bezpieczeństwa
Artykuł przedstawia genezę i koncepcję filozofii bezpieczeństwa, dalej, jejuzasadnienie dwóch podstawowych metod sprawiania bezpieczeństwa, któredefiniowane są jako metoda wojenna i metoda pokojowa, i wreszcie, umocowaniepreferencji w wyborze tych podstawowych metod, które autor stara się wiązać zfilozoficznym rozpoznaniem natury człowieka implikującym zasadnicze linie wfilozofii.

Marek Gąska
Międzynarodowe prawo humanitarne azbrojny ruch oporu
Celem artykułu jest próba przedstawienia problematyki zbrojnego ruchu oporu
w świetle międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych, tj.traktatowego i zwyczajowego na tle doświadczeń historycznych i współczesnych.Do podjęcia takich rozważań skłaniają i zachęcają autora trwające konfliktyzbrojne, w których stosuje się partyzancką metodę wojny. Autor pragnie zwrócićuwagę, że ponownie, w XXI wieku powraca problem uregulowania prawnegostatusu członków zbrojnego ruchu oporu, partyzantów i innych bojownikóww konfliktach międzynarodowych i niemiędzynarodowych.
Sytuację prawną partyzantów zmodyfikował zasadniczo protokół dodatkowy I
z 1977r. do konwencji genewskich z 1949r., który udział partyzantów wdziałaniach wojennych uzależniał od stałego odróżniania się od ludnościcywilnej, poprzez jawne noszenie broni w czasie każdego starcia zbrojnego ijeżeli są widoczni dla nieprzyjaciela przed atakiem, w którym mająuczestniczyć. Ponadto partyzanci powinni mieć na czele oddziału dowódcę orazprzestrzegać praw i zwyczajów wojennych.
Tak rozumiani kombatanci mają zapewniony status jeńca wojennego w razie ujęciaprzez przeciwnika. Jednak sprawa staje się bardziej skomplikowana jeśli państwonie ratyfikowało protokołów dodatkowych do konwencji genewskich. Natomiast wprzypadku ludności cywilnej sytuacja jest jednoznaczna. Nie mają praw dostatusu jeńców wojennych niezorganizowani mieszkańcy okupowanego terytorium,którzy podejmują walkę zbrojną. na własna rękę Ludność aby przeciwstawić sięokupantowi powinna uprzednio zorganizować się w oddziały zbrojne zgodnie znormami prawa wojennego.

Józef Tymanowski
Rosja w polskiej politycebezpieczeństwa

Franciszek Gołembski
Geokulturowe uwarunkowania stosunkówpolsko-niemieckich
Niniejszy artykuł poświęcony jest zmianom, które nastąpiły w latachdziewięćdziesiątych ubiegłego wieku w Europie w kontekście stosunków polsko -niemieckich w sferze kulturowej. W ich wyniku doszło do zasadniczejrekonstrukcji istniejącego przez kilkadziesiąt lat w Europie ładu politycznego(zwanego często "ładem jałtańskim"). Podział Europy stał się elementemstałym w jej powojennej historii. Oznaczał on w praktyce powstanie dwuprzeciwstawnych układów polityczno - militarnych, u których podstaw leżałydiametralnie odmienne założenia aksjologiczne. W efekcie, zaistniały dwieEuropy, Zachodnia i Wschodnia. Niemcy i Polska znalazły się w wyniku tegopodziału w specyficznej pozycji geokulturowej. Niniejszy artykuł porusza zatemi rozpatruje kwestie, które związane były z wzajemnymi stosunkami w sferzekulturowej.

Wojciech Ziętara
Międzynarodówka Socjalistyczna wobec państwkomunistycznych
Artykuł prezentuje stosunki między Międzynarodówką Socjalistyczną a państwamikomunistycznymi po 1951 r., czyli od założenia Międzynarodówki. Międzynarodówkajest obecnie największą organizacją ruchu socjaldemokratycznego o zasięgu międzynarodowym.
Stosunek Międzynarodówki do państw komunistycznych od początku lat 50. Do końcalat 80. Podlegał ewolucji. W początkowym okresie był wrogi, a wynikało to zrywalizacji między dwoma ruchami (socjaldemokracja i komunizm) o przywództwo wmiędzynarodowym ruchu robotniczym. W latach 70. zauważa się pewne wzajemnezbliżenie z powodu realizacji założeń idei bezpieczeństwa międzynarodowego ipokoju w procesie KBWE. Upadek muru berlińskiego przynosi całkowitą zmianępostawy a Międzynarodówka włączyła na stałe do swojej działalności obszarpaństw postkomunistycznych i ich transformacji ustrojowej.

Edward Olszewski
Polskie partie polityczne w drodze doParlamentu Europejskiego
W procesie przygotowań Polski do wejścia w struktury Unii Europejskiej dominująkwestie legislacyjne i gospodarcze. Ze względu na zbliżające się wybory doParlamentu Europejskiego i pojawiające się prognozy co do liczebności iznaczenia frakcji (grup) parlamentarnych po 2004 r. istotne znaczenie mająaktualne kontakty polskich partii politycznych z miedzynarodówkamieuropejskimi, światowymi i obecnymi frakcjami PE(chrześcijańsko-demokratyczną i konserwatywną; socjalistów; liberałów iinnymi). Przeprowadzona w artykule analiza tego problemu na gruncie polskimwskazuje, że kontakty z politycznymi strukturami określonych nurtówpolitycznych w skali świata i Europy najbardziej rozwinęli polscysocjaldemokraci, natomiast dopiero zapoczątkowali ten proces chadecy iliberałowie. Budzi to zaniepokojenie obecnie dominującej w PE EuropejskiejPartii Ludowej i Europejskich Demokratów (chadecy i konserwatyści) outratę czołowej pozycji w wyniku zwycięstwa wyborczego w Polscesocjaldemokratów, a tym samym wzmocnienie liczebności w PE Partii EuropejskichSocjalistów. Ogólnie zauważa się na prawicy i w centrum słabezainteresowanie zbliżającymi się wyborami do PE. Niektóre małe partieprawicy zechcą je bojkotować. Pod znakiem zapytania stoi miejsce agrarystów wPE, gdyż takiej bądź podobnej frakcji w europarlamencie nie ma.

Maria Marczewska-Rytko
Idee i wartości hinduistyczne wkoncepcjach Mahatmy Gandhiego
Główną tezą artykułu jest wzajemne oddziaływanie wartości hinduistycznych ikoncepcji Gandhiego. Myśl polityczna Gandhiego jest oparta o tradycjęhinduistyczną. Prawda jest postrzegana przez niego jako Bóg, a drogę jejurzeczywistnienia stanowi zasada nie zadawania cierpienia. Gandyjska zasada non-violencewpisuje się w ciągłość indyjskiej tradycji. Jako prawo uniwersalne działa wkażdych warunkach. Zasada ahimsy oznacza zakaz zabijania czy zadawaniacierpienia wszelkim istotom. Stanowi zarazem najwyższe prawo czy powinność.Koncepcje satjagrahy, braku współpracy czy cywilnego nieposłuszeństwastanowią istotny człon myśli Gandhiego. Sarvodaya wyraża idealnyporządek społeczny, w którym działalność społeczna i polityczna odwołuje się dozasady ahimsy. Według Gandhiego wszystkie warny są równe. Warna byłapodstawą organizacji społecznej Hindusów opartą o cztery kasty. Gandhi odrzuciłstatus niedotykalnych, który sprawiał, iż znajdowali się oni poza strukturąkastową. Krytykował zasady demokracji parlamentarnej, nie zgadzał się zzasadą rządów większosći, atakował partie polityczne. Jako ideał postrzegałpozbawione przemocy zdecentarlizowane państwo, w którym wieś byłaby jednostkącentralną zarządzaną przez obieralny panczayat. Ruch swadesi stanowiłsymbol gospodarczej wolności i równości

Małgorzata Podolak, Marek Żmigrodzki
Ochrona środowiska w programach głównychpartii politycznych w Polsce
Partie polityczne są istotnym elementem każdego systemu politycznego. Wostatnich latach ochrona środowiska zyskała wymiar polityczny. Cechącharakterystyczną problematyki ochrony środowiska jest jej ogólnonarodowy,ponadresortowy charakter. Problematyka ta przenika wszystkie działy gospodarkinarodowej i ma wpływ na funkcjonowanie wszystkich elementów systemupolitycznego w państwie. Przykładem tego jest włączenie ochrony środowiska doprogramów partii politycznych. Związane jest to z postępującą degradacjąśrodowiska na wielu obszarach. Zagadnienia te stanowią od niedawna trwałyelement każdego programu wyborczego. Analizowane programy ukazują, iżzagadnienia ekologiczne są równie ważne jak problematyka społeczna, politycznai gospodarcza państwa. Wszystkie partie, niezależnie od tego czy są rządzące,czy opozycyjne dostrzegają potrzebę ochrony środowiska naturalnego człowieka.

Recenzje i omówienia
- Culture and Politics in the Information Age. A News Politics?, F. Webster(ed.), London-New York 2001 (Rec. MariaMarczewska-Rytko)
- John Ehrman, Neokonserwatyzm. Itelektualiści i sprawy zagraniczne. 1[zasłonięte]945-19 (tytułoryginału: The Rise of Neocoservatism. Intellectuals and Foreign Affairs. 1[zasłonięte]945-19), Wydawnictwo Zysk i Spółka 2002 (Rec.Maciej Paszyn)
- Bartosz Bolechów, Terroryzm w świecie podwubiegunowym, Wydawnictwo AdamMarszałek, Toruń 2002 (Rec. Stefan Stępień)

Sprawozdania
- Duchowieństwo Polskie w świecie. Historia i współczesność. VII MiędzynarodoweSympozjum Biografistyki Polonijnej w Rzymie (17-18. 10. 2002 r.) - KrystynaLeszczyńska
- Ideologia, doktryna i ruch polityczny współczesnego liberalizmu. Konferencjamiędzynarodowa w Lublinie (7-9. 11. 2002) - Zenon Tymoszuk