Jest to podręcznik, który ujmuje podstawowe i najważniejsze umiejętności dydaktyczne pracy nauczyciela w szkole ogólnokształcącej. Bardzo liczne przypisy umożliwiają Czytelnikowi samodzielną weryfikację przedstawionych poglądów i twierdzeń, a pragnącym pogłębić problematykę - sięgnąć do odpowiedniej literatury. Książka składa się z 14 rozdziałów podporządkowanych strukturze wiedzy dydaktycznej (cele, treści, procesy, zasady, metody, formy i środki). W każdym z nich, po przedstawieniu stanu wiedzy dydaktycznej, omówiono zagadnienia, poszerzając wiedzę i praktyki kształcenia ogólnego. Podręcznik ten powinien posiadać każdy dydaktyk-praktyk, jak i student kierunków pedagogicznych.

 

Książka dostępna w wersji elektronicznej:

Wstęp

 

III. Podstawy dydaktyki

1. Znaczenie i zakres pojęcia dydaktyki

2. Dydaktyka ogólna i dydaktyki szczegółowe

3. Przedmiot i funkcje dydaktyki

4. Podstawowe pojęcia dydaktyczne

5. Tendencje w dydaktyce współczesnej

6. Metody badań dydaktycznych

A. Proces badania naukowego

B. Metody badań dydaktycznych

C. Techniki badań dydaktycznych

D. Metody jakościowe w badaniach dydaktycznych

 

III. Wartości i cele kształcenia ogólnego

1. Wartości i ich związek z celami kształcenia ogólnego

1.1. Rola wartości w teorii i praktyce kształcenia

1.2. Wartości jako przedmiot badań aksjologii

1.3. Pojęcie wartości

1.4. Rodzaje i hierarchiczność wartości

1.5. Związek wartości z celami kształcenia

2. Cele kształcenia ogólnego

2.1. Funkcje i istota celów kształcenia

2.2. Źródła i podstawy celów kształcenia ogólnego

2.3. Podstawy pedagogiczne i koncepcje celów kształcenia ogólnego

2.4. Taksonomiczne ujęcia celów kształcenia ogólnego

2.5. Uszczegóławianie celów kształcenia

2.6. Znaczenie świadomości celów kształcenia w procesie edukacji

 

III. Treści kształcenia ogólnego

1. Program i treści kształcenia

2. Funkcje, modele, ujęcia i rodzaje programów kształcenia

3. Interdyscyplinarne podstawy programów kształcenia

4. Kryteria i teorie doboru treści do programów kształcenia

5. Autorskie programy kształcenia

6. Kanon kształcenia ogólnego

 

IV. Proces kształcenia ogólnego

1. Podstawy filozoficzne i psychologiczne procesu kształcenia

2. Proces kształcenia jako zintegrowany proces nauczania i uczenia się

3. Ogniwa procesu kształcenia

A. Uświadomienie uczniom celów i zadań kształcenia

B. Poznawanie nowych faktów

C. Nabywanie nowych pojęć

D. Poznawanie prawidłowości i systematyzowanie wiedzy

E. Przechodzenie od teorii do praktyki

F. Wykonywanie zadań praktyczno-wytwórczych

G. Sprawdzanie i ocena osiągnięć

4. Integracja procesów nauczania i wychowania

 

IIIV. Kształcenie wielostronne

1. Przesłanki fizjologiczne i psychologiczne

2. Podstawy teorii kształcenia wielostronnego

3. Podawanie i przyswajanie wiedzy

4. Działalność odkrywcza w szkole

5. Eksponowanie i przeżywanie wartości

6. Organizowanie i realizowanie działania praktycznego

 

IIVI. Proces samokształcenia

1. Pojęcie samokształcenia

2. Cele samokształcenia

3. Wdrażanie do samokształcenia

 

IVII. Zasady kształcenia

1. Pojęcie, geneza i klasyfikacja zasad kształcenia

2. Charakterystyka zasad kształcenia

3. Przegląd zasad kształcenia wybranych autorów

4. Realizacja zasad w procesie kształcenia

 

VIII. Metody kształcenia

1. Wprowadzenie

2. Pojęcie i rozwój metod nauczania

3. Rożne aspekty nauczania

4. Podział metod nauczania

5. Metody podające

6. Metody problemowe

A. Burza mózgów

B. Metoda sytuacyjna

C. Metoda inscenizacji

D. Metoda symulacyjna

7. Metody eksponujące

8. Metody praktyczne

9. Nauczanie programowane

10. Funkcje metod nauczania

11. Kryteria doboru metod nauczania

12. Metody uczenia się

A. Metody recepcyjne

B. Metody heurystyczne, badawcze

C. Metody ekspresyjne

D. Metody ćwiczebne

 

IIIX. Formy organizacyjne kształcenia

1. Formy organizacji kształcenia

2. System klasowo-lekcyjny

3. Lekcja jako podstawowa forma kształcenia

4. Struktura lekcji

5. Typy lekcji i ich charakterystyka

6. Rodzaje toków lekcyjnych

A. Tok lekcji podającej

B. Tok lekcji problemowej

C. Tok lekcji ćwiczeniowej

D. Tok lekcji eksponującej

7. Zajęcia w klasach łączonych

8. Formy organizacyjne pracy uczniów

A. Praca jednostkowa

B. Praca zbiorowa

C. Praca grupowa

9. Nauka domowa uczniów

10. Dydaktyczne zajęcia pozalekcyjne

11. Wycieczki szkolne

 

IIIX. Środki dydaktyczne w kształceniu ogólnym

1. Pojęcie środków dydaktycznych

2. Funkcje środków dydaktycznych

3. Klasyfikacja środków dydaktycznych

4. Środki wzrokowe

A. Proste środki wzrokowe

B. Złożone środki wzrokowe

5. Środki słuchowe

6. Środki wzrokowo-słuchowe (audiowizualne)

7. Środki dydaktyczne w procesie kształcenia

 

IIXI. Planowanie i organizacja pracy dydaktycznej

1. Pojęcie planowania i organizacji

2. Rodzaje planów nauczycielskich

3. Przygotowanie rzeczowe i metodyczne do lekcji

4. Kontrola wykonania planu

 

IXII. Niepowodzenia w nauce szkolnej

1. Pojęcie niepowodzeń szkolnych

2. Rodzaje niepowodzeń w nauce szkolnej i ich skutki

3. Przyczyny niepowodzeń w nauce szkolnej

4. Przezwyciężanie niepowodzeń w nauce

 

XIII. Sprawdzanie i ocenianie wyników procesu kształcenia

1. Istota i funkcje sprawdzania

2. Formy sprawdzania

3. Metody sprawdzania

4. Testy osiągnięć szkolnych

5. Jakościowe badania wyników kształcenia

6. Ocena w procesie kształcenia

7. Nowy system oceniania

A. Ocenianie wewnątrzszkolne

B. Ocenianie zewnętrzne

 

XIV. Problemy dydaktyki kształcenia ogólnego

1. Innowacje dydaktyczne a unowocześnianie procesu kształcenia

2. Praca z uczniem zdolnym

3. Podmiotowość w edukacji

4. Kształtowanie zdolności twórczych w procesie kształcenia

5. Uczenie się w świetle raportów edukacyjnych

 

Bibliografia