Podsłuch telefoniczny w polskim procesie karnym

Autor: Krystyna Szczechowicz
Liczba stron: 180
Rok wydania: 2009

____________________________OPIS______________________________

Kontrola i utrwalanie rozmów telefonicznych, powszechnie zwane podsłuchem, jest jednym z najbardziej kontrowersyjnych źródeł pozyskiwania dowodów w procesie karnym. Tego rodzaju działania organów władzy budzą żywe reakcje, dyskusje i podejrzliwość związaną z niejawnością podsłuchu, dlatego też celem autorki prezentowanej publikacji było przedstawienie złożonych zagadnień kontroli rozmów telefonicznych w polskim procesie karnym w aspekcie ochrony praw człowieka.
Książka składa się z pięciu rozdziałów. W pierwszym przedstawiono zarys historycznego rozwoju praw człowieka i instrumentów ich obrony, a także ochronę tajemnicy komunikowania się w Konstytucji RP i Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Rozdział drugi poświęcony został analizie kontroli rozmów telefonicznych w uregulowaniach zawartych w kodeksie postępowania karnego. W rozdziale trzecim przedstawiono i poddano ocenie podsłuch telefoniczny stosowany w ramach czynności operacyjno-rozpoznawczych. Analizy przepisów regulujących te kwestie dokonano także w aspekcie ich zgodności z Konwencją o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. W rozdziale czwartym został przedstawiony mało znany problem współpracy w zakresie podsłuchu telefonicznego pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej. Rozdział piąty pokazuje, jakie gwarancje w zakresie ochrony prawa do poszanowania tajemnicy komunikowania się istnieją dla osób poddanych takiej kontroli.
Autorka podkreśla konieczność dostosowania prawa polskiego do standardów międzynarodowych w zakresie ochrony praw i wolności jednostki, a także postuluje wprowadzenie do ustaw normujących podsłuch pozaprocesowy uregulowania takiego, jak w kodeksie postępowania karnego. Odnosi się zarówno do przyznania prawa do zaskarżalności postanowień osobom, których podsłuch dotyczy, jak i do nałożenia obowiązku na organy stosujące go do informowania osób objętych tą formą kontroli o tym, że takowy podsłuch był wobec nich stosowany.

____________________________SPIS TREŚCI______________________________

Wykaz skrótów ..........................................................................................................      7
Wprowadzenie.............................................................................................................      9

Rozdział I. Tajemnica komunikowania się w świetle praw człowieka
1. Prawa człowieka ..............................................................................................     13
2. Wolności obywatelskie i prawa osobiste w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej     15
3. Kontrola korespondencji w świetle Konstytucji RP oraz Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.........................................................     19
3.1. Kontrola korespondencji w Konstytucji RP...............................................     19
3.2. Kontrola korespondencji na gruncie Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności........................................................      22

Rozdział II. Kontrola i utrwalanie rozmów telefonicznych w ujęciu kodeksowym
1. Uwagi ogólne.....................................................................................................    27
2.Procesowa kontrola rozmów telefonicznych ...................................................    30
2.1. Uregulowania prawne przed kodyfikacją z 1997 r....................................     30
2.2. Procesowa kontrola rozmów telefonicznych pod rządem kodeksu postępowania karnego z 1997 r..................................................................    33
2.3. Warunki zastosowania procesowego podsłuchu telefonicznego....................     39
3. Zagadnienia związane z wydaniem postanowienia przez sąd oraz jego
wykonaniem......................................................................................................     49
3.1. Postępowanie dotyczące wniosku prokuratora .........................................    49
3.2.Czas stosowania podsłuchu......................................................................     51
3.3. Wykonanie postanowienia o zarządzeniu kontroli i utrwalaniu rozmów telefonicznych .............................................................................................     53
3.4. Odroczenie ogłoszenia postanowienia.........................................................    59
4. Środki zaskarżenia orzeczenia o zastosowaniu podsłuchu procesowego .......    63
5. Możliwości wykorzystania materiałów pochodzących z podsłuchu................     68

Rozdział III. Pozaprocesowa kontrola rozmów telefonicznych w polskim systemie prawnym
1. Uwagi ogólne  ...................................................................................................     77
2. Podsłuch telefoniczny w świetle ustawy o Policji.............................................    81
2.1. Wprowadzenie.............................................................................................    81
2.2. Zakres kontroli rozmów telefonicznych........................................................     83
2.3. Uprawnienia i obowiązki organów związane ze stosowaniem operacyjnego podsłuchu telefonicznego.............................................................................    87
2.4. Gwarancje praw osób, wobec których stosowano kontrolę rozmów telefonicznych .............................................................................................     92
2.5. Czas stosowania podsłuchu .......................................................................     94
2.6. Ocena uregulowań w zakresie podsłuchu telefonicznego..........................    95
2.7. Wykorzystanie materiałów pochodzących z podsłuchu pozaprocesowego ...   101
3. Podsłuch telefoniczny w ustawie o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu.......................................................................................   107
4. Podsłuch telefoniczny realizowany przez Służbę Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbę Wywiadu Wojskowego .................................................................   113
5. Zakres podsłuchu operacyjnego w ustawie o Żandarmerii Wojskowej..............   117
6. Podsłuch operacyjny w ustawie o Straży Granicznej........................................   123
7. Podsłuch pozaprocesowy prowadzony przez jednostki organizacyjne
kontroli skarbowej  ............................................................................................   125
8. Podsłuch telefoniczny w ustawie o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym...........   127

Rozdział IV. Problematyka podsłuchu telefonicznego w świetle Konwencji o Pomocy w Sprawach Karnych pomiędzy Państwami Członkowskimi Unii Europejskiej
1. Uwagi   ogólne   ...................................................................................................  132
2. Przechwytywanie przekazów telekomunikacyjnych podmiotów znajdujących
się na terytorium innego państwa członkowskiego .........................................   133
3. Przechwytywanie przekazów telekomunikacyjnych na własnym terytorium
za pośrednictwem dostawców usług ................................................................   136
4. Przechwytywanie przekazów telekomunikacyjnych bez pomocy technicznej innego państwa członkowskiego........................................................................  138

Rozdział V. Materialnoprawne i procesowe aspekty naruszeń prawa do tajemnicy komunikowania się
1. Wprowadzenie   ...................................................................................................  141
2. Skarga konstytucyjna ........................................................................................   142
3. Odpowiedzialność odszkodowawcza za naruszenia prawa do ochrony tajemnicy komunikowania się w prawie polskim.............................................   146
4. Odpowiedzialność państwa za naruszenia praw człowieka przed organami międzynarodowymi   ...........................................................................................   151
4.1. Geneza odpowiedzialności państw za naruszenia praw człowieka
przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka ...................................  151
4.2. Skarga indywidualna do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.............  155
4.2.1. Warunki wniesienia skargi...................................................................   155
4.2.2. Postępowanie po wniesieniu skargi.....................................................   159
4.2.3. Orzeczenia i ich wykonanie.................................................................   161
5. Odpowiedzialność karna i dyscyplinarna funkcjonariuszy publicznych
za naruszenie tajemnicy komunikowania się ..................................................  164

Zakończenie..................................................................................................................  172
Bibliografia...................................................................................................................  175
Literatura............................................................................................................  175
Orzecznictwo.......................................................................................................  178