Prof. Zdzisław Ludkiewicz
Podręcznik Polityki Agrarnej
tom I i II

Nakładem Komitetu Wydawniczego Podręczników Akademickich - Warszawa 1932 rok
twarda okładka - 352 + 432 strony / duży format /

Przedmowa

 W latach 1917—1920 wydałem kolejno cztery wydania książki p. t. sPolityka Agrarna?. Obecnie przyszła kolej na opracowanie nowego wydania. Ponieważ jednak książki wyżej wspomniane napisane były na zasadzie doświadczenia przedwojennego, dzisiaj zaś mamy już ogromny dorobek w zakresie polskiej polityki agrarnej, musiałem zrezygnować z drukowania nowego wydania i napisałem książkę nową. Tylko niewielką część tekstu swojej dawnej »Polityki Agrarnej« włączyłem do książki niniejszej.
 Pracę swoją pisałem w pierwszej połowie 1930 roku, proszę więc Sz. Czytelnika, aby pamiętał, że mówiąc o schwili obecnej«, mam na myśli pierwszą połowę roku 1930.
 Książkę tę pisałem w okresie poważnej kuracji oczu, której jeszcze nic zakończyłem. To usprawiedliwia mnie przed Czytelnikami, którzy znajdą pewne błędy w korekcie. Współpraca mojej żony umożliwiła mi wykonanie zadania bez posługiwania się własnemi oczami.
 Pozatem pomógł mi Dr. Antoni Żabko - Potopowicz przez opracowanie »literatury«, umieszczonej na końcu każdego- rozdziału, za co Mu składam na tom miejscu wyrazy wdzięczności.
 Komitetowi Podręczników Akademickich składam serdeczne podziękowanie za podjecie trudu wydania mej pracy.

 Warszawa, wrzesień 1931 r.

 SPIS RZECZY.

 Przedmowa....................... V
 Errata......................... XI
 CZĘŚĆ WSTĘPNA.
 ROZDZIAŁ I. Uwagi wstępne.
 § i. Istota polityki agrarnej................ H
 | 2. Cel polityki 'agrarnej................. 10
 § 3. Związek gospodarstw wiejskich z ogólnem życiem ckonomicznem . 13
 § 4. Dotychczasowy rozwój polityki agrarnej.......... 16
 | 5. Środki polityki agrarnej................ 19
 § 6. Podział tematu polityki agrarnej............. 22
 Literatura..................... 23
 ROZDZIAŁ II.
 Rozwój struktury rolnej i stosunków włościańskich na ziemiach polskich.
 § 1. Rozwój sprawy włościańskiej w Polsce niepodległej...... 25
 § 2. Powstanie i rozwój szachownicy gruntów, wspólności gruntowych
 i służebności.................... 32
 § 3. Pańszczyźniane stosunki prawne............. 37
 § 4. Warunki zniesienia ustroju poddańczego.......... 41
 § 5. Zniesienie ustroju poddańczego, oraz separacja gospodarstw w h. zaborze pruskim.................... 44
 $ 6. Zniesienie ustroju poddańczego pod b. zaborze austrjackim ... 49
 § 7. Rozwój stosunków włościańskich w Księstwie Warszawskicm ... 55 § 8. Rozwój stosunków włościańskich w Królestwie Kongresowem
 (1815 — 1831).................... 58
 § 9. Rozwój stosunków włościańskich w Królestwie Kongresowem
 w okresie 1831 — 1863................. 60
 § 10. Uwłaszczenie włościan w Królestwie Kongresowem...... 65
 § 11. Zniesienie ustroju poddańczego na Litwie i Rusi....... 69
 Literatura..................... '2
 ROZDZIAŁ III. Stosunki rolnicze Rzeczypospolitej Polskiej.
 § 1. Obszar i zaludnienia, użytki rolne............ 74
 § 2. Struktura rolna Polski................. 75
 j$ 3. Nadmiar ludności rolniczej i bezrobocie wiejskie w Polsce ... 85
 | 4. Emigracja zarobkowa ludności rolniczej.......... 89
 § 5. Produkcyjność rolnictwa Polskiego . . -.......... 92
 Literatura..................... 98
 CZĘŚĆ PIERWSZA.
 ROZDZIAŁ IV. Państwowe władze rolnicze i agrarne.
 ^ 1. Uwagi ogóiue.................... 101
 łj 2. Ministerstwo Rolnictwa w Polsce............. 105
 ij 'Ą. Ministerstwo Reform Rolnych i Urzędy Ziemskie....... 107
 Literatura..................... 114
 ROZDZIAŁ V. Komasacja gruntów.
 | 1. Formy komasacji grimtów............... 115
 § 2. Komasacja gruntów przed wojną w czterech dzielnicach Polski . . 116
 5Ś 3. Komasacja gruntów w niektórych krajach Europy....... 119
 ,^ 4. Stan szachownicy gruntów w Polsce............ 124
 § 5. Wielkość wsi, a stopień trudności wykonania komasacji .... 127
 ^ 6. Wady szachownicy gruntów i strony dodatnie ich komasacji. . . 128
 ,§ 7. Strony ujemne komasacji gruntów............ 134
 § 8. Polskie ustawodawstwo komasacyjne............ 135
 ij 9. Ukształtowanie obszaru komasae.yjnego.......... 136
 § 10. Wdrożenie postępowania komasacyjnego......... 139
 Jj 11. Procedura komasacyjua................. 141
 § 12. Prawa osób trzecich przy komasacji............ 145
 ^ 13. Komasacja gruntów, a upełnorolnienie gospodarstw niesamodzielnych ..................... 147
 § 14. Sprawy uzupełniające komasacje, gruntów.......... 149
 § 15. Rozwój prac komasacyjnych w Polsce........... 152
 Literatura..................... 154
 ROZDZIAŁ VI. Wspólnoty gruntowe.
 § 1. Uwagi wstępne......»............ 156
 § 2. Wspólnoty gruntowe w Polsce. . . . .......... 158
 § 3. Podział gruntów wspólnych łącznie z likwidacją serwitutów 1 komasacją gruntów. .,................. 160
 Str
 ^ 4. Podział gruntów wspólnych pod b. zaborem rosyjskim, oraz podział i regulacja ich użytkowania w b. Galicji........ 163
 § 5. Wyniki prac Urzędów Ziemskich w zakresie podziału gruntów
 wspólnych, oraz widoki tej akcji na przyszłość........ 167
 Literatura..................... 170
 ROZDZIAŁ VII. Likwidacja służebności gruntowych.
 § 1. Uwagi wstępne................... 171
 ^ 2. Rozmiary serwitutów w różnych dzielnicach Polski...... 177
 § 3. Ustawa o zniesieniu służebności na terenie województw centralnych. 181
 § k. Ustawa o zniesieniu służebności w województwach wschodnich . . 191
 ^ 5. Przebieg likwidacji służebności w Polsce niepodległej..... 195
 Literatura . . . . ................ 198
 ROZDZIAŁ VIII. Parcelacja i kolonizacja wewnętrzna. Reforma rolna.
 § 1. Uwagi wstępne................... 199
 § 2. Przyczyny i cechy parcelacji gruntów na ziemiach polskich . . . 202 § 3. Parcelacja i kolonizacja wewnętrzna przed wojną na terenie zaboru
 rosyjskiego..................... 204
 § 't. Parcelacja i kolonizacja wewnętrzna przed wojną na terenie zaboru
 pruskiego..................... 209
 § 5. Parcelacja i kolonizacja wewnętrzna przed wojną w Galicji . . . 214
 § 6. Programy reformy agrarnej, a kolonizacja wewnętrzna..... 218
 § 7. Reformy agrarne w Europie powojennej.......... 226
 § 8. Zadania reformy rolnej w Polsce............. 232
 S$ 9. Rozwój podstaw prawnych parcelacji i kolonizacji wewnętrznej
 w Polsce w latach 1919 — 1925.............. 245
 § 10. Ustawa o wykonaniu reformy rolnej z dnia 28 grudnia 1925 r. . . 255 § 11. Wyniki prac parcelacyjnych w Polsce od r. 1919 — 1929 .... 269 | 12. Uwagi krytyczne o Ustawie o wykonaniu reformy rolnej, oraz dotychczasowej akcji parcelacyjncj............. 286
 Literatura..................... 294
 ROZDZIAŁ IX. Polityka utrwalania form gospodarstw wiejskich.
 § 1. Uwagi wstępne oraz rozwój historyczny. Ochrona stanu włościańskiego 298
 | 2. Sprawa niepodzielności gospodarstw włościańskich...... 303
 | 3. Projekt ustawy o ograniczeniu nadmiernego podziału gruntów . . 313
 § 4. Osady rodzinne.................- 317
 § 5. Ochrona i uwłaszczenie drobnych dzierżawców........ 322
 § 6. Regulowanie obrotu ziemią............... 326
 Literatura..................... ^35

 SPIS RZECZY.
 CZĘŚĆ DRUGA.

 ROZDZIAŁ X.
 ^ Popieranie meljoracyj rolnych. Str
 § 1. Uwagi ogólne.................... 8
 § 2. Rola Państwa w sprawie meljoracyj rolnych......... 7
 § 3. Popieranie meljoracyj podstawowych w Polsce....... 9
 § 4. Kredyt melioracyjny................. 9
 Literatura..................... 14
 ROZDZIAŁ XI. Prawo wodne i spółki wodne,
 łj 1. Istota i rozwój prawa wodnego..........'. 23
 § 2. Prawo własności wód oraz użytkowanie wód ........ 26
 % 3. Nadania wodne................... 29
 § 4. Utrzymanie i regulacja wód i brzegów oraz ochrona od powodzi . 33
 | 5. Władze wonne i rejestracja spraw wodnych......... 34
 § 6. Spółki wodne.................... 37
 Literatura..................... 45
 ROZDZIAŁ XII. Towarzystwa rolnicze i związki rolnicze.
 § 1. Formy zrzeszeń rolniczych i ich zadanie.......... 46
 § 2. Typy towarzystw i zrzeszeń rolniczych.......... 50
 ^ 3. Przymusowe związki rolnicze........ ..... 58
 | 4. Powstanie towarzystw i kółek rolniczych na ziemiach polskich . . 62
 Literatura..................... 72
 ROZDZIAŁ XIII. Zawodowe nauczanie w rolnictwie.
 § 1. Uwagi wstępne. Oświata ogólna a nauczanie zawodowe .... 74
 § 2. Niższe szkoły rolnicze............. . . . 79
 § 3. Szkoły specjalne................... 83
 § 4. Szkoły średnie i wyższe................ 85
 § 5. Nauczanie pozaszkolne................ 91
 | 6. Niższe szkoły rolnicze w Polsce............. 105
 Literatura..................... 109
 ROZDZIAŁ XIV. Popieranie i ochrona techniki gospodarstw wiejskich.
 § 1. Zakres pracy, jej metody i organa............ 110
 § 2. Doświadczalnictwo rolnicze............... 114
 § 3. Wystawy rolnicze i premjowania ............. 119
 § 4. Organizacja hodowli zwierzał domowych.......... 125
 J5 5. Policja weterynaryjna (ochrona weterynaryjna)........ 130
 § (5. Popieranie produkcji roślinnej ............. 134
 S$ 7. Ochrona produkcji rolniczej i gospodarstw wiejskich..... 140
 Literatura..................... 145
 ROZDZIAŁ XV. Spółdzielczość w rolnictwie a polityka agrarna.
 | 1. Istota spółdzielczości................. 146
 § 2. Hola spółdzielczości w produkcji rolniczej......... 153
 § 3. Rozwój form spółdzielczości.............. 158
 § 4. Struktura kooperatyw ................. 161
 § 5. Rodzaje kooperatyw rolniczych i ich zrzeszenia....... 165
 § 6. Centrale kooperatyw i popieranie ruchu spółdzielczego w rolnictwie 169
 § 7. Polska Centralna Kasa Spółek Rolniczych......... 176
 § 8. Ustawodawstwo spółdzielcze .............. 180
 Literatura..................... 192
 ROZDZIAŁ XVI. Kredyt rolny.
 § 1. Uwagi ogólne.................... 194
 § 2. Warunki kredytu przed wojną a obecnie ......... 198
 ^ 3. Instytucje kredytu długoterminowego........... 204
 § 4. Towarzystwa Kredytowo Ziemskie w Polsce......... 213
 § 5. Kredyt długoterminowy i średnio terminowy......... 216
 § 6. Państwowy kredyt rolny we Francji............ 221
 § 7. Państwowy Bank Rolny................ 227
 Literatura..................... 233
 ROZDZIAŁ XVII. Ubezpieczenia rolne.
 § 1. Uwagi wstępne -................... 235
 § 2. Ubezpieczenia zwierząt domowych............ 237
 S 3. Ubezpieczenia od gradu................ 243
 Literatura..................... 245
 ROZDZIAŁ XVIII. Kwestja robotnika rolnego.
 K i. Uwagi wstępne................... 246
 8 2. Rodzaje robotników rolnych.............. 251
 8 3. Kwestja robotnika rolnego jako kwestja socjalna....... 253
 S, 4. Ustawodawstwo robotnicze i polityka robotnicza Państwa .... 265
 S 5. Załatwianie zatargów zbiorowych w rolnictwie w Polsce .... 275 8 6. Inspekcja pracy i ubezpieczenia społeczne w rolnictwie w Polsce
 oraz sprawa zabezpieczenia mieszkań robotnikom rolnym .... 278
 ij 7. Sposoby rozwiązania kwestji robotniczej na wsi....... 281
 Literatura..................... 286
 ROZDZIAŁ XIX.
 Polityka leśna.
 § 1. Powierzchnia lasów i—ich rozmieszczenie.......... 289
 j, S 2. Kapitał w gospodarstwie leśnern............. 294
 | 3. Praca w leśnictwie.................. 300
 § 4. Sprawa transportu malerjałów drzewnych......... 303
 § 5. Wpływy uboczne lasu................. 304
 § 6. Rozwój polityki leśnej ................ 306
 | 7. Stosunek Państwa d.o lasu............... 308
 § 8. Polskie ustawy lasowe................. 317
 § 9. Jaki powinien być stosunek Państwa do prywatnej gospodarki leśnej 324
 Literatura..................... 327
 ROZDZIAŁ XX. Prawo łowieckie i prawo rybackie.
 § 1. Istota i rozwój prawa łowieckiego............ 328
 § 2. Polska ustawa łowiecka................ 331
 § 3. Rozwój i istota prawa rybackiego............ 334
 § 4. Galicyjska ustawa rybacka............... 335
 § 5. Prawo rybackie w Prusach............... 337
 Literatura..................... 338
 ROZDZIAŁ XXI. Polskie gospodarstwo wiejskie a wymiana międzynarodowa.
 § 1. Międzynarodowy handel produktami rolnemi a Polska..... 340
 §2. Gospodarstwo narodowe a gospodarstwo światowe...... 3 w
 § 3. Współczesna polityka handlowa............. ^^'
 § 4. Polska polityka handlowa a rolnictwo........... "°
 § 5. Organizacja handlu i standaryzacja towarów a wymiana międzynarodowa ...................... 363
 § 6. System opodatkowania rolnictwa a konkurencja międzynarodowa . 366 § 7. Wytyczne polskiego programu gospodarczego a wymiana międzynarodowa . ................. 370
 Literatura..................... 375
 Tablice statystyczne.................. 379
 Index....................... 387