PODRĘCZNIK CHEMJA NIEORGANICZNA SMITH KENDALL 1937

18-05-2012, 14:42
Aukcja w czasie sprawdzania nie była zakończona.

Aktualna cena: 89.99 zł

Użytkownik serdecznie

numer aukcji: 2349985119

Miejscowość Kraków

Koniec: 25-05-2012 19:29:50

KLIKNIJ ABY PRZEJŚĆ DO SPISU TREŚCI

KLIKNIJ ABY PRZEJŚĆ DO OPISU KSIĄŻKI

KLIKNIJ ABY ZOBACZYĆ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY ZNAJDUJĄCE SIĘ W TEJ SAMEJ KATEGORII

KLIKNIJ ABY ZOBACZYĆ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY WEDŁUG CZASU ZAKOŃCZENIA

KLIKNIJ ABY ZOBACZYĆ INNE WYSTAWIANE PRZEZE MNIE PRZEDMIOTY WEDŁUG ILOŚCI OFERT

PONIŻEJ ZNAJDZIESZ MINIATURY ZDJĘĆ SPRZEDAWANEGO PRZEDMIOTU, WYSTARCZY KLIKNĄĆ NA JEDNĄ Z NICH A ZOSTANIESZ PRZENIESIONY DO ODPOWIEDNIEGO ZDJĘCIA W WIĘKSZYM FORMACIE ZNAJDUJĄCEGO SIĘ NA DOLE STRONY (CZASAMI TRZEBA CHWILĘ POCZEKAĆ NA DOGRANIE ZDJĘCIA).

PEŁNY TYTUŁ KSIĄŻKI - CHEMJA NIEORGANICZNA
AUTOR -
WYDAWNICTWO -
WYDANIE -
NAKŁAD - EGZ.
STAN KSIĄŻKI - JAK NA WIEK (ZGODNY Z ZAŁĄCZONYM MATERIAŁEM ZDJĘCIOWYM) (wszystkie zdjęcia na aukcji przedstawiają sprzedawany przedmiot).
RODZAJ OPRAWY -
ILOŚĆ STRON -
WYMIARY - x x CM (WYSOKOŚĆ x SZEROKOŚĆ x GRUBOŚĆ W CENTYMETRACH)
WAGA - KG (WAGA BEZ OPAKOWANIA)
ILUSTRACJE, MAPY ITP. -
KOSZT WYSYŁKI 8 ZŁ - Koszt uniwersalny, niezależny od ilośći i wagi, dotyczy wysyłki priorytetowej na terenie Polski. Zgadzam się na wysyłkę za granicę (koszt ustalany na podstawie cennika poczty polskiej).

KLIKNIJ ABY PRZEJŚĆ DO WYBORU MINIATUR ZDJĘĆ

SPIS TREŚCI LUB/I OPIS (Przypominam o kombinacji klawiszy Ctrl+F – przytrzymaj Ctrl i jednocześnie naciśnij klawisz F, w okienku które się pojawi wpisz dowolne szukane przez ciebie słowo, być może znajduje się ono w opisie mojej aukcji)

KLIKAJĄC TUTAJ MOŻESZ ŚCIĄGNĄĆ LUB OTWORZYĆ PLIK ZE SPISEM KOMPLETNYM

KOMITET WYDAWNICZY PODRĘCZNIKÓW AKADEMICKICH
PRZY MINISTERSTWIE WYZNAŃ RELIGIJNYCH I OŚWIECENIA PUBLICZNEGO
SMITH-KENDALL
CHEMJA NIEORGANICZNA
TŁUMACZYŁ
Dr WILHELM STARONKA
PROF. AKADEMJI GÓRNICZEJ
1937
NAKŁADEM KOMITETU WYDAWNICZEGO PODRĘCZNIKÓW AKADEMICKICH
SKŁAD GŁÓWNY W KASIE IM. MIANOWSKIEGO
WARSZAWA-PAŁAC STASZICA

ALEKSANDER SMITH
1[zasłonięte]865-19
Profesor Aleksander Smith, doniedawna kierownik departamentu chemicznego uniwersytetu w Kolumbji, w r. 1911 prezes Amerykańskiego Towarzystwa Chemicznego, zmarł dn. 8 września r. 1922 w rodzinnem mieście Edynburgu, mając lat 57. Był synem znanego muzyka Aleksandra W. i Izabeli (Garter) Smithów.
Pod koniec życia wybitny nauczyciel chemji ogólnej i nieorganicznej i świetny autor podręczników z tego zakresu, Aleksander Smith rozpoczął działalność jako chemik organik. Po ukończeniu uniwersytetu w Edynburgu w r. 1886 ze stopniem bakałarza nauk, pracował potem pod kierunkiem Beyera w Monachjum, gdzie też uzyskał stopień doktora filo-zofji w r. 1889. Po powrocie do Edynburga był przez rok asystentem uniwersytetu, lecz już w r. 1890 został mianowany profesorem chemji i mineralogji w Kolegjum w Wabash. Pracą na tem stanowisku zwrócił uwagę i w r. 1894 powołano go na katedrę chemji w świeżo założonym uniwersytecie w Chicago. Tutaj przebył 17 lat, pracując przez ostatnie ośm lat jako dyrektor pracowni chemji ogólnej i fizycznej. Dzisiejszy swój wysoki poziom zawdzięcza departament chemiczny uniwersytetu w Chicago niewątpliwie w dużej mierze zdolnościom administracyjnym Aleksandra Smitha. W r. 1911 objął on po profesorze Chandlerze kierownictwo departamentu chemicznego uniwersytetu w Kolumbji, gdzie pozostawał aż do czasu ostatniej, śmiertelnej już choroby.
Niewielu możnaby wymienić, którzy położyli większe zasługi na polu chemji w Ameryce. Jako nauczyciel Aleksander Smith nie miał sobie równego, póki był w pełni swych sił. Zasady swego nauczania przekazał światu w postaci serji świetnych podręczników. Bez pr/esady powiedzieć można, że pierwsze wydanie jego wGhemji Nieorganicznej a. w r. 1900 wywołało całkowity przewrót w metodach nauczania praktykowanych w Ameryce. Zamiast mieszaniny luźnych faktów, student znajdował w podręcznikach A. Smitha główne zasady nauki jasno i logicznie przedstawione. Jednym z głównych charakterystycznych rysów cechujących podręczniki A. Smilha jest należyte uwzględnianie fizyko-chemicznej strony każdego tematu. Wskazywałoby to na silny wpływ Ostwalda i jego szkoły. O pochodzeniu metody A. Smitha świadczy wielka liczba naśla-
dowców. Prawie każdy podręcznik nowoczesnej chemji opiera się na tych samych zasadach. Podręczniki A. Smitha zyskały sobie olbrzymią popularność w Ameryce i Anglji; były one też tłumaczone na wiele języków obcych, wśród nich na język rosyjski i chiński.
A. Smith poświęcał też wiele uwagi praktycznym kwestjom związanym z nauczaniem chemji i różne strony tej gałę/J swej pracy, począwszy od metod prowadzenia ćwiczeń laboratoryjnych w wyższych uczelniach, a skończywszy na zagadnieniach administracji wielkiemi od-działani uniwersyteckiemi porusza w licznych swych mowach i odczytach. Wystarczy wspomnieć tu o dwu takich mowach. Jedna z nich na temat: ^Rehabilitacja amerykańskiego kolegjum i miejsce jakie zajmuje w niem chemjaa, drukowana była w Science 30 457 (1909), druga, pod tytułem ^Kształcenie Chemikówa, wygłoszona była w Urbanie na otwarcie laboratorjum chemicznego w uniwersytecie w Illinois i drukowana w Science 43 619 (1916). Zmysł dydaktyczny miał A. Smith nader trafny i prawie niezawodny, a jako administrator był niezmordowany.
Z pośród prac badawczych A. Smitha, do najwybitniejszych należą prace poświęcone zagadnieniom siarki bezpostaciowej i kwestji ścisłych pomiarów prężności par. Za wartościowe wyniki, otrzymane na tych dwóch polach, Królewskie Tow. w Edynburgu odznaczyło A. Smilha w r. 1912 nagrodą Keitha. Przytaczamy poniżej główne wyniki tych prac po rok 1912 według tego, jak je przedstawił Sir William Turner w dzień uroczystego odznaczenia.
Badania nad siarką opublikowano w siedmiu pracach. W chwili ich rozpoczęcia publikacje opisujące zachowanie się płynnej siarki pełne były rażących niezgodności i nie można było ich uzgodnić z teorjami fizyko-chemicznemi.
Pierwszą kwestją było ustalenie stosunku siarki bezpostaciowej i siarki rozpuszczalnej w siarce ciekłej. Pomiary punktów krzepnięcia oraz zawartości siarki bezpostaciowej w cieczy krzepnącej wykazały, że stosuje się ściśle prawo Raoulta. W ten sposób stwierdzono istnienie ciekłej siarki bezpostaciowej wr stanie rozpuszczonym jako substancji różnej od stopionej siarki rozpuszczalnej. Bezpośrednio potem zbadano bliżej fakt, że stopiona siarka trzymana w pewnej temperaturze wykazuje po oziębieniu zmienną zawartość siarki bezpostaciowej. Stwierdzono, że dodanie dwutlenku siarki i innych obcych substancyj wpływa znacznie na tę zawartość. Przekonano się, że takie obce substancje działają katalitycznie, przyspieszając lub hamując przemianę siarki bezpostaciowej w siarkę rozpuszczalną. Odkrycie tych zjawisk dało podstawę do wyjaśnienia szeregu niezgodności, które istniały zarówno w dawniejszych jak i nowszych obserwacjach. W związku z tą pracą oznaczono stężenie siarki bezpostaciowej, pozostającej w równowadze w różnych temperaturach.
W piątej publikacji opisano badanie innych osobliwości w zachowaniu się siarki stopionej i okazano, że wszystkie wyniki tego badania po-
zostają w zgodzie z teorją dotyczącą przypadku, gdy dwie ciekłe postaci zachowują się jak dynamiczne izomerony.
Przedmiotem szóstej publikacji była siarka strącona. Tutaj okazano, że świeżo strącona siarka składa się z kropelek siarki ciekłej bezpostaciowej. Siarka ta pod wpływem słabych kwasów7, także w roztworach obojętnych i alkalicznych, przemienia się w siarkę rozpuszczalną krystaliczną. W obecności kwasów mocnych ilość siarki bezpostaciowej pozostająca w ostatecznym produkcie jest proporcjonalna do stężenia kwasu.
W siódmej publikacji poddano rewizji ogólnie przyjęte punkty topnienia (lub punkty zamarzania) różnych odmian siarki, jakie otrzymano, gdy jeszcze nie zdawano sobie zgoła sprawy z zawiłości zagadnienia występującego w takich pomiarach, poczem oznaczono wartości poprawne zgodnie z teorją.
Dzieło o prężnościach pary wykonane wspólnie z profesorem A. W. G. MenziesJem składa się z siedmiu publikacyj. Pierwsze dwie traktują
0 prostem urządzeniu zwanem ^zanurzoną bańkącc, służącem do oznaczania punktów wrzenia i prężności par cieczy oraz nietopliwych ciał stałych w przypadkach, gdy rozporządzamy małemi ilościami substancyj.
W trzeciej i piątej publikacji opisano izoteniskop statyczny i dynamiczny, przyrządy służące do ścisłych badań prężności pary. Celem ustalenia zakresu użyteczności opracowanych metod, wyznaczono odnośne wartości dla wody metodą statyczną, osiągając zgodność z najlepszemi oznaczeniami dawniejszemi, a metodą dynamiczną — wartości odnośne dla benzenu i chlorku amonu.
W czwartej publikacji opisano oznaczenie prężności pary rtęci. Zrobiono to celem uzyskania ścisłych danych, potrzebnych do szóstej publikacji, albowiem dane istniejące, np. RegnaultJa, Ramsay5a, Younga
1 innych, były niezgodne między sobą, a także metody tam użyte nasuwały poważne wątpliwości.
Szósta rozprawa traktuje o składzie pary kalomelu, kwestji oddawna zajmującej chemików, lecz naówczas jeszcze nie rozwiązanej. Oznaczając prężności pary rtęci, kalomelu, oraz mieszanin obydwóch tych substancyj, wykazano, stosując do otrzymanych wyników prawa równowagi chemicznej, że para kalomelu zawiera jedynie rtęć i sublimat. Ilościowa zgodność, jaką otrzymano, dowiodła, że osiągnięty wr tych pomiarach stopień dokładności był znacznie wyższy, niż w jakichkolwiek innych dawniejszych pomiarach prężności par w temperaturach podwyższonych.
W siódmej rozprawie okazano, że kalomel, jak to można było przewidzieć dzięki zastosowaniu praw chemicznej równowagi do wyników uzyskanych w poprzedniej pracy, nie wywiera nawet w wysokich temperaturach żadnego widocznego ciśnienia, o ile został przedtem bardzo dokładnie osuszony. Wynik ten stanowi właściwie tylko udatne doświadczalne potwierdzenie dobrze znanego i ważnego zastosowania teorji.
Dalsza praca nad prężnościami par, wykonana w Kolumbji po r. 1912,
zajmowała się głównie równowagami dysocjacji soli chlorowcoamono-wych. Baker wykazał, że jeśli się chlorek amonowy pozbawi jak najsta-rannniej wilgoci, wówczas para jego składa się wyłącznie z cząsteczek nie zdysocjowanych, odpowiednio do wzoru NH4G1. W razie jednak obecności śladów wilgoci, jak to jest przy zwykłem suszeniu substancji, stopień dysocjacji, jak stwierdził Baker metodą DumasJa, na NH3 i HG1 w temperaturze 3500 jest prawie zupełny. Podobne wyniki otrzymali inni badacze, stosując zarówno metodę DumasJa jak metodę Wiktora MeyerJa. Smith okazał przedewszystkiem, co jest bardzo ważne, że we wszystkich poprzednich oznaczeniach gęstości pary badano parę nie nasyconą, następnie drogą bardzo dokładnych pomiarów oznaczył ścisłe wartości gęstości pary nasyconej i na tej podstawie stwierdził decydująco, że stopień dysocjacji chlorku amonu w temperaturach od 2800 do 3300 nie przekracza 67%. Pozatem stwierdził, że inne chlorowcowe sole amonu wykazują znacznie mniejszy stopień dysocjacji. Poddał również bliższemu zbadaniu fakt zgoła nieoczekiwany, że prężności pary suchego i niesu-szonego chlorku amonu są w tej samej temperaturze jednakowe, mimo że pary w obu wypadkach posiadają różny skład. Wprawdzie ostatecznego wyjaśnienia nie uzyskał, wyniki jednak jakie otrzymał posłużyły do zbicia pewnych hipotez, które inni badacze dla objaśnienia tego zjawiska skonstruowali.
W r. 1911 wybrano Aleksandra Smitha na prezesa Amerykańskiego Towarzystwa Chemicznego. W mowie, jaką wygłosił w Waszyngtonie, w charakterze prezesa, przedstawił badania i odkrycia rosyjskiego fizyko-chemika Łomonosowa. Wybitna działalność naukowa tego uczonego, przypadająca na połowę ośmnastego wieku, poszła zupełnie w niepamięć i dopiero jego rodak chemik Menszutkin przypomniał go światu, wydając w r. 1904 jego pamiętniki. Historja chemji zawsze bardzo pociągała A. Smitha, a jego poglądy na pierwszeństwo różnych ^odkrywcówa tlenu budziły wielkie zainteresowanie.
Z różnych godności, jakie jeszcze piastował, należy wymienić członkostwo Narodowej Akademji Nauk i honorowe członkowstwo Hiszpańskiego Towarzystwa Fizycznego i Chemicznego.
W r. 1919 jego Alma Ma ter, uniwersytet w Edynburgu, nadała mu stopień L.L. D.1). Uroczystości nadania tego stopnia towarzyszyło następujące przemówienie. ))Uniwersytet nasz nadaje ten wysoki stopień naukowy profesorowi Aleksandrowi Smithowi, znakomitemu chemikowi Stanów Zjednoczonych, głowie departamentu liczącego wielu profesorów specjalistów, dyrektorowi jednej z największych pracowni badawczych nowego świata. Winszujemy uniwersytetowi nauczyciela i badacza o tak rzadkich zdolnościach, sobie zaś tej prawdziwie radosnej chwili, w której możemy godnie uczcić naszego ucznia i jego działalność uświetniającą blaskiem swej sławy uczelnię, w której kształtowała się jego wiedzące.
Wr ostatnich latach pobytu w Kolumbji zdrowie prof. Smitha uległo wyraźnemu pogorszeniu. Obarczony nadmiernym ciężarem zawiadywania olbrzymim departamentem przy pomocy bardzo zdekompletowanego od czasu wojny zespołu pracowników zwalczać musiał jeszcze dodatkowe trudności, wynikające z niefortunnych sporów. W tych warunkach ostateczna katastrofa nie mogła być dla nikogo niespodzianką. Kto wyrobił sobie o nim zdanie na podstawie znajomości z ostatniego okresu jego życia, ten nie ma jeszcze pojęcia o wrodzonej szlachetności i prawości charakteru prawdziwego Aleksandra Smitha. Wielu przyjaciół, znających prawdziwą jego wartość, zachowa go na zawsze w swej pamięci.

JAMES KENDALL
Nowy Jork, wrzesień 1922

PRZEDMOWA AUTORA

W przedmowie do pierwszego wydania ))Wstępu do chemji nieorganicznej w wyłożył Al. Smith główne zasady, któremi kierował się pisząc ten podręcznik. Przystępując do nowego wydania, postanowiłem trzymać się tych samych zasad, a przeto nie wiele pod tym względem się zmieniło.
Starałem się też usilnie o zachowanie pierwotnego tekstu wSmithaa, podobnie jak to zrobiłem przy opracowaniu nowych wydań innych podręczników tego autora. Metodę Smitha ciągłego nawiązywania do rzeczy już wyłożonych zastosowałem w stopniu jeszcze większym niż w wydaniach poprzednich, co wprawdzie wpłynęło na zwiększenie rozmiarów książki, zato ułatwi, jak mniemam, jej czytanie.
Wyższy poziom wChemji Nieorganicznej a wymagał jednak przy no-wem jej opracowaniu gruntowniejszej przeróbki, niż inne krótsze podręczniki. Wprawdzie, chemja opisowa jest przedmiotem w treści swej dość ustalonym, lecz teorje chemiczne wykazały w ciągu ostatnich 10 lat większy postęp, niż poprzednio w 50. Najdonioślejsze zdobycze osiągnięto w mało dotąd zbadanej dziedzinie, odgraniczającej fizykę od chemji. Nie łatwe też to było zadanie — stopić epokowe wyniki świeżych odkryć jednolicie i logicznie w jedną całość z tekstem książki, która nie przewiduje większych wiadomości z fizyki lub matematyki. Bo biorąc choćby kilka takich tematów, jak dyskusja teoryj atomowych LewisJa LangmuirJa, opis prac LaueJgo i BraggJów nad budową kryształów i AstonJa nad izotopami, elementarne przedstawienie teorji Debye-HuckeFa zupełnej dysocjacji, widzimy, że są to rzeczy, które niewątpliwie muszą się znaleźć w podręczniku chemji, stojącym na wyżynie współczesnej wiedzy. Z drugiej strony tematy te tak ściśle związane są z fizyką, że niepodobna, by student ocenił pełne ich znaczenie, nie oglądając ich ze stanowiska zarówno fizycznego, jak chemicznego, a na to znów ramy książki nie pozwalają. Starając się więc jedno z drugiem jak najlepiej pogodzić, przedstawiłem każde zasadnicze zagadnienie w zarysie prostym i możliwie jasno ujętym. Dodatkowe uwagi, choć nie w niezrównanym stylu pierwotnego Smitha, oddadzą, jak mniemam, dobrą usługę.
W praktycznej dziedzinie chemji zaszły wT ostatnich dziesiątkach lat również olbrzymie postępy, głównie dzięki wymogom wojny światowej. Katastrofa ta wywołała nietylko olbrzymi wzrost produkcji niezliczonych przetworów chemicznych, mających bezpośrednie lub pośrednie zastoso-
wanie w tytanicznych bojach, lecz nadto wobec nagłego i zupełnego odcięcia dowozu odnośnych wytworów z zagranicy zmusiła wiele krajów, jak np. St. Zjednoczone, do rozwoju różnych gałęzi przemysłu chemicznego. Stało się to bodźcem do opracowania bardzo wielu nowych metod wytwarzania i wybudowania nowych podstaw dla wielu dawniejszych. Jeśli mimo to zatrzymałem w nowem wydaniu kilka metod, które przechodzą stopniowo do historji, miałem na oku ich wartość dydaktyczną przy omawianiu ważnych zasad teoretycznych. Jednakowoż metody fabrykacji, które przewyższają dawniejsze, omówiono bardziej szczegółowo, wszystkie związane z niemi operacje przedstawiono możliwie wyczerpująco, z uwzględnieniem ostatnich postępów. Położono zwłaszcza wielki nacisk na kilka ważnych procesów katalitycznych, wprowadzonych świeżo do przemysłu.
Przybyło też wiele nowych ćwiczeń oraz rycin. Pamiętałem zwłaszcza o graficznych metodach przedstawienia. Jeden wykres wyraża często o wiele jaśniej daną kwestję, niż całe strony tekstu i tablic, i niema nigdy mowy o za wczesnem lub za częstem stosowaniu graficznych metod w nauce.
Składam podziękowanie Towarzystwu General Elektric Company i Dow Chemical Gompany, oraz wielu innym firmom i osobom za odstąpienie klisz, a wreszcie Tow. Mc. Grow Hill Gompany za pozwolenie skopiowania ze świeżych wydań Chemical and Metalurgical Engineering pewnej liczby wykresów, przedstawiających procentowe zużycie chemikalij w różnych dziedzinach.

JAMES KENDALL
Nowy Jork, wrzesień, 1926

PRZEDMOWA TŁUMACZA
Doniosłe postępy w dziedzinie nauk winny jak najszybciej przenikać do literatury podręcznikowej, by podciągnąć szerszy ogół, zwłaszcza młodzież, na wyższy poziom wiedzy, potrzebny jako doskonalsze narzędzie w walce o lepsze jutro. Dotyczy to zwłaszcza chemji. Mimo jednak olbrzymich postępów, jakie dokonały się w niej w ostatnich dziesiątkach lat, niewiele jest podręczników, stojących na wyżynie chemji nowoczesnej. Tłumaczy się to zapewne znacznemi trudnościami przedstawienia rozmiarów i głębi przeobrażeń, jakim chemja uległa w ostatnich dziesiątkach lat. Nie wystarczą tu bowiem luźne przyczynki doczepione do chemji dawniejszej, lecz konieczne jest przetopienie dotychczasowego materjału z dodatkiem świeżych faktów i odlanie tego w formę nowoczesnych teoryj i poglądów. Wymogom tym odpowiada w zupełności podręcznik chemji nieorganicznej A. Smitha w nowem opracowaniu J. Kendalla, prof. chemji w Edynburgu. Podręcznik ten wysuwa się na czoło literatury podręcznikowej.
Wielkie zalety pierwotnej Chemji Smitha zajaśniały nowym blaskiem pod piórem J. Kendalla, wybitnego uczonego i świetnego stylisty. Wszystko co dla dzisiejszej chemji jest ważne i ciekawe, znalazło w nowym podręczniku swój doskonały wyraz w jasnym i przystępnym, a przytem nader systematycznie i na wysokim poziomie utrzymanym wykładzie.
Jestem więc przekonany, że przekład tego podręcznika odda dobrą przysługę studjującej młodzieży i zapełni lukę, jaka powstała skutkiem wyczerpania się nakładu szeroko rozpowszechnionego podręcznika Chemji Ogólnej i Nieorganicznej D-ra Aleksandra Smitha w przekładzie A. i M. Dominikiewiczów z r. 1918.
Wyrażam podziękowanie Komitetowi Wydawniczemu podręczników akademickich przy Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego za podjęcie się wydania przekładu, Kasie im. Mianowskiego zaś oraz Wszystkim, którzy mi w trudzie przekładu pomogli, za cenną współpracę.

WILHELM STARONKA
Kraków, wrzesień, 1936

SPIS RZECZY

Rozdział I.
Poglądy chemiczne na materję . . 1
Rozdział II.
Przemiany chemiczne i metody ich badania..........14
Rozdział III.
Stosunki wagowe.......31
Rozdział IV.
Teorja atomowa. Ciężary atomowe
i budowa kryształów......44
Rozdział V.
Symbole, wzory i równania ... 59
Rozdział VI.
Tlen............68
Rozdział VII.
Mierzenie ilości gazów. Hipoteza ki-netyczno-cząsteczkowa.....87
Rozdział VIII.
Wodór...........104
Rozdział IX.
Wartościowość........119
Rozdział X.
Woda...........130
Rozdział XI.
Ciężary cząsteczkowe i ich zastosowanie . .........150
Rozdział XII.
Roztwory..........172
Rozdział XIII.
Chlorowodór i wodorotlenek sodowy 139
Rozdział XIV.
Chlor...........212
Rozdział XV.
Energja i przemiana chemiczna . . 229
Rozdział XVI.
Równowaga chemiczna.....243
Rozdział XVII.
Kwasy, zasady i sole......264
Rozdział XVIII.
Jonizacja..........275
Rozdział XIX.
Równowagi jonowe.......302
Rozdział XX.
Rodzina chlorowców......328
Rozdział XXI.
Substancje utleniające.....343
Rozdział XXII.
Tlenki i kwasy tlenowe chlorowców 363
Rozdział XXIII.
Siarka i siarkowodór......375
Rozdział XXIV.
Tlenki i kwasy tlenowe siarki . . 391
Rozdział XXV.
Selen i tellur. Układ perjodyczny. 413
Rozdział XXVI.
Rad, energja atomowa i budowa atomowa ...........427
Rozdział XXVII.
Azot, atmosfera........451
Rozdział XXVIII.
Amonjak.........- 464
Rozdział XXIX.
Tlenki i kwasy tlenowe azotu. . . 475
Rozdział XXX.
Fosfor...........493
Rozdział XXXI.
Węgiel i tlenki węgla.....508
Rozdział XXXII.
Węglowodory i ich pochodne. Płomień ...........524
Rozdział XXXIII.
Krzem i bor.........543
Rozdział XXXIV.
Przegląd niemetali ze stanowiska praktycznego........554
Rozdział XXXV.
Pierwiastki metaliczne.....560
Rozdział XXXVI.
Metale alkaliczne.......575
Rozdział XXXVII.
Metale ziem alkalicznych . . . 596
Rozdział XXXVIII.
Życie roślin. Błonnik, skrobia i cukier ............613
Rozdział XXXIX.
Wzrost roślin. Osmoza, nawozy sztuczne..........621
Rozdział XL.
Produkty roślinne. Fermentacja i pa-
liwa............bA1
Rozdział XLI.
Życie zwierzęce i produkty zwierzęce. Pokarmy.........642
Rozdział XLII.
Magnez i cynk. Równowaga jonowa pod względem ilościowym . . - 657
Rozdział XLIII.
Glin i metale ziem rzadkich . . . 683
Rozdział XLIV.
Wytwory syntezy organicznej . . 695
Rkzdział XLV.
Miedź i rtęć.........?05
Rozdział XLVI.
Srebro, złoto i platynowce. . . 726
Rozdział XLVII.
Cyna i ołów.........?40
Rozdział XLVIII.
Elektrochemja........?54
Rozdział XLIX.
Arsen, antymon i bizmut .... 774
Rozdział L.
Chrom i mangan.......787
Rozdział LI.
Żelazo, kobalt, nikiel......805
Rozdział LII.
Praktyczny przegląd pierwiastków metalicznych ........"^o
Dodatek.
Czterocyfrowe tablice logarytmiczne 831 Skorowidz..........835

SPIS ILUSTRACJI

Aleksander Smith................................ V
Prasa komorowa do odsączania strąconego katalizatora w Mościcach . . 14
Urządzenie przedstawione na fotografji wykonuje prostą czynność sączenia czyli filtrowania, odznacza się jednak tem, że robi to na wielką skalę, oddzielając szybko i sprawnie wielkie ilości cieczy od zawartego w niej osadu. Prasa komorowa składa się z rzędu ram żelaznych podzielonych płytami żelaznemi, okrytemi tkaniną filtracyjną. Ramy i płyty nadziane są na sworznie, po których mogą się przesuwać pod naciskiem śruby umieszczonej na jednej z płyt czołowych prasy. Koło, które widać po prawej stronie, jest właśnie głowicą prasy ściskającej. Ramy i płyty ściśnięte w jeden pakiet, tworzą szereg komór, do których przez otwory w ramach wtłacza się ciecz z zawartym w niej osadem. Osad zostaje w komorach na tkaninie okrywającej płyty, a klarowna ciecz ścieka po płytach i wychodzi nazewnątrz przez otwory boczne, umieszczone, po jednym w każdej z płyt.
Filtry rotacyjne................................ 14
Przedstawione na fotografji urządzenie stosują w P. F. Z. A. w Mościcach do oddzielania roztworu wodorotlenku sodowrego od zawieszonego w nim osadu węglanu wapniowego. Zasadniczą część tego urządzenia stanowi bęben okryty na zewnętrznej walcowatej powierzchni tkaniną odporną na działanie ługu sodowego. Wnętrze bębna znajduje się pod zmniejszonem ciśnieniem. Podczas obrotu bębna dokoła osi, część zanurzona w kadzi ssie wodorotlenek sodowy, przyczem osad węglanu wapniowego zostaje na tkaninie. Przy dalszym obrocie osad leżący na obwodzie bębna dostaje się pod natrysk wodny, ulega tam przemyciu, później zaś, zebrany nożem, spada po rynnie do kubła. Opisany tu filtr działa w sposób ciągły, przesączając 10 m3 cieczy na godzinę.
Wyparka 3-działowa i wykończarka ługu sodowego wraz z oddzielaczem
soli w Mościcach ............................. 15
Widoczna na zdjęciu baterja kotłów otoczonych rusztowaniem, służy w Mościcach do odparowania ługu sodowego, uzyskanego przez elektrolizę soli kuchennej. Kotły te wykonane ze specjalnego żeliwa, zbudowane są podobnie jak stosowane w cukrownictwie aparaty do wyparki wrielodziałowej. U dołu posiadają separatory (naczynia pośrednie) oraz cedzidła próżniowe, umożliwiające odbieranie wydzielającej się soli kuchennej. Kontrolę procesu odparowania ułatwiają umieszczone w ścianach kotłów szkła wzierne. Ług sodowy, po przejściu trzech wyparnic pracujących w szeregu, przechodzi do t. zw. wykończarki, gdzie panuje temperatura wyższa niż w wyparnicach i tutaj ulega dalszemu zagęszczeniu. Wy-parnice i wykończarkę ogrzewa się parą wodną, a dla przyśpieszenia procesu parowania pracuje się pod niskiem ciśnieniem.
Typowe fotografje Laue5go.......................... 52
Fotografje I, II, III uzyskano metodą Laue!go, badając ułożenie atomów w krysztale anhydrytu (bezwodnego siarczanu wapniowego). Trzy fotografje odpowiadają trzem różnym pozycjom kryształu. W każdej z nich promienie Róntgena padały prostopadle do jednej z trzech różnych osi kryształu. Opracowując tak otrzymane zdjęcia, można wyprowadzić całkowitą budowę sieci przestrzennej kryształu.
Fotografję IV otrzymano podobnie. Przedstawia ona kryształ aragonitu, należący, tak jak i anhydryt, do układu rombowego. Stąd też dość wyraźnie zaznacza się podobieństwo między fotografjami II i IV, przedstawiającemi kryształy obu minerałów w podobnych pozycjach. Trzeba jednak z naciskiem podnieść, że od podobieństwa daleko tu jeszcze bardzo do identyczności. Kryształ można rozpoznać z jego fotografji równie pewnie, jak przestępcę z odcisku jego palca.
Ułożenie atomów w miedzi i magnezie.................... 53
Atomy w krysztale miedzi zajmują węzły sieci przestrzennej kubicznej, płasko centrycznej (ryc. 38, str. 54). W magnezie natomiast atomy ułożone są według sieci heksagonalnej.
Oba obrazy odpowiadają oczywiście tylko modelom, nie zaś prawdziwym fo-tografjom. Nie mówiąc bowiem już o tem, że niema drutów łączących atomy, trzeba jeszcze nadmienić, że atomy w istocie nie są jakiemiś małeini, twardemi kulkami, jakie na modelach widzimy, lecz posiadają zawiłą, choć określoną budowę, opisaną w rozdz. XXVI.
Lavoisier uwięziony przez rewolucjonistów................. 70
W czasie Rewolucji Francuskiej i szalejącego w Paryżu terroru oddano pod sąd także wojca nowoczesnej chemjiw Lavoisier"a jako arystokratę i urzędnika poprzedniego reżimu i skazano na śmierć przez zgilotynowanie w przeciągu 24 godzin. Gdy przewodniczącemu sądu przedstawiono petycję o odroczenie egzekucji celem umożliwienia Layoisie^owi dokończenia niektórych prac, ten odpowiedział: ^Rzeczpospolita nie potrzebuje chemików; sprawiedliwość niech idzie swą drogąu. Lecz już w kilka lat potem Rzeczpospolita Francuska znalazła się w obliczu niemal ostatecznej katastrofy, gdy otoczona zewsząd nieprzyjaciółmi nie miała chemikalij potrzebnych do prowadzenia wojny. Tylko z największym wysiłkiem była w stanie wytwarzać dostateczne ilości takich zwykłych substan-cyj jakiemi są soda i saletra. Wówczas to Lavoisier byłby zapewne więcej się swemu krajowi przydał niż nawet Napoleon.
Jędrzej Śniadecki (1[zasłonięte]768-18)......................... 71
Jeden z najświetniejszych umysłów minionej doby, posiada ogromne zasługi na polu krzewienia w Polsce znajomości chemji. Piękne wykłady, które miewał przez długie lata jako profesor Uniwersytetu Wileńskiego, nacechowane były głęboką wiedzą przyrodniczą i szerokiemi poglądami. Ściągały one też licznych słuchaczy nietylko w pośród młodzieży uniwersyteckiej, lecz także z szerokich warstw społeczeństwa. Popularyzując chemję piórem, J. Śniadecki wydaje w r. 1801 klasyczne ^Początki Chemjicc. Byłto na owe czasy doskonały podręcznik, a zarazem pierwsza próba stworzenia polskiego słownictwa chemicznego. Licz-nemi artykułami, które ogłasza razem ze swymi uczniami w Dzienniku Wileńskim działa J. Śniadecki w kierunku uświadomienia ogółu o praktycznej doniosłości chemji dla rozwoju przemysłu, rolnictwa i medycyny.
Najznakomitszą pracą J. Śniadeckiego, oryginalną i zupełnie samodzielną, była wTeorja jestestw organicznych^ wydana w latach 1[zasłonięte]804-18. W dziele tem, tłu-maczonem także na języki obce, daje się nam Śniadecki poznać jako głęboki myśliciel, poświęcający wiele uwagi najistotniejszym zagadnieniom. Najlepiej zaznacza się to, gdy formułuje zagadnienie życia w słowach: życie w przyrodzie polega na ciągłej zmianie formy, a w każdej pojedynczej istocie na nieustającej przemianie materji. Słowa te nie utraciły po dziś dzień swej wagi i wciąż jeszcze widzimy w nich nader trafną odpowiedź na nigdy niemilknące pytanie, czem jest życie.
Chcąc mimo wąskich ram, przeznaczonych na ten cel w tej książce, dać jak najpełniejszy obraz wszechstronnej działalności J. Śniadeckiego, należy wspomnieć także o jego pracy czysto doświadczalnej, ogłoszonej p. t. ))O nowym metalu w surowej platynie odkrytym^, który J. Śniadecki nazwał western. Metalem tym był, według J. Zawidzkiego, odkryty w 40 lat później ponownie przez Clausa w Kazaniu pierwiastek ruten.
SvANTE ArRHENIUS................................ 276
Arrhenius postawił swą teorję jonizacji jeszcze jako student w Upsali. Warto przytoczyć słowa, któremi Arrhenius opisuje przyjęcie swej teorji. wPrzychodzę
do swego profesora Cleve, którego bardzo poważam, i mówię—mam nową teorję przewodnictwa, wyjaśniającą reakcje chemiczne. On zaś na to — to bardzo ciekawe, poczem powiedział jeszcze—dowidzenia. Później, gdy miał wygłosić przemówienie, uzasadniające nadanie mi za tę teorję nagrody Nobla, tłumaczył mi, że wiedząc, jak wiele różnych błędnych teoryj powstaje i jak szybko przemija, sądził, rozumując metodą statystyczną, że i moja teorja też do takich należyw. Zbytecznie chyba dodawać, że teorja Arrheniusa dziś jeszcze jest bardzo żywotna.
Karol Olszewski ............................... 460
Działalność naukową Karola Olszewskiego znamionują znakomite zdobycze w dziedzinie niskich temperatur. W r. 1883 K. Olszewski wspólnie z Wróblew-skim dokonuje skroplenia tlenu i azotu, wkrótce potem także tlenku węgla, przyczem po raz pierwszy otrzymano większe ilości tych gazów w stanie ciekłym. Dalsze badania prowadzi Olszewski oddzielnie. Doskonaląc przyrządy i metody osiąga coraz niższe temperatury. Otrzymuje po raz pierwszy tlen i azot w stanie stałym, stwarza doświadczalne warunki, w których wodór również po raz pierwszy ulega przejściowemu skropleniu. Dokonuje także skroplenia i zestalenia całego szeregu innych gazów, a wśród nich argonu, odkrytego wówczas przez Ramsay7a. Obok tego zajmuje się Olszewski badaniem Avłasności fizycznych skroplonych gazów. Oznacza ich temperatury krytyczne, temperatury wrzenia i zestalania, ciśnienia krytyczne, prężności pary i t. p. Wszystkie te badania przeprowadza Olszewski, mimo skromnych środków laboratoryjnych, bardzo starannie i dokładnie.
Praca naukowa Olszewskiego stanowi nową epokę w dziedzinie niskich temperatur i warunkuje dalszy świetny jej rozwój, przynoszący takie zdobycze, jak skroplenie helu dokonane przez Kammerlingh Onnesa w r. 1908.
Smugi mgły wytworzone przez rad...................... 428
Wyrzucane przez rad dodatnio naładowane atomy helu (cząsteczki a), jonizują spotykane przy przejściu przez powietrze cząsteczki gazu. Zjonizowane cząsteczki stanowią, podobnie jak cząstki pyłu (p. str. 457), jądra, na których może się następnie kondensować para wodna. Gdy zatem nieco związku radowego znajduje się w atmosferze nasyconej wilgocią, wówczas po nagłem oziębieniu powietrza przez ekspansję, tory naładowanych cząsteczek przemieniają się w cieniutkie smugi mgły. Smugi te można przy silnem oświetleniu sfotografować, a następnie zmierzyć długość przebieżonych dróg.
Ujemnie naładowane elektrony (cząsteczki ^) dają smugi mgły znacznie cieńsze o zawiłym przebiegu.
Marja Skłodowska-Curie........................... 429
Nazwisko M. Skłodowskiej-Curie wiąże się ściśle z powstaniem nowej gałęzi wiedzy o promieniotwórczości i oznacza przełomowe zmiany w dziedzinie nauki o pierwiastkach.
Wstępem do tego. a zarazem momentem dla tych spraw bardzo doniosłym, były świetne odkrycia, jakich dokonała M. Skłodowska-Curie wspólnie z mężem Piotrem Curie. W r. 1898 otrzymali oni drogą mozolnej przeróbki odpadków po blendzie uranowej z Joachimowa dwa nowe pierwiastki: polon i rad. Okazało się, że promieniotwórczość tych nowych pierwiastków przewyższa około miljon razy promieniotwórczość oranu. Dalsze prace M. Skłodowskiej-Curie poświęcone wszechstronnemu zbadaniu własności pierwiastków przez nią odkrytych i innych jak aktyn i jon, oraz poznaniu zjawisk towarzyszących przemianom promieniotwórczym przygotowały doskonały grunt do rozwoju nowoczesnych teoryj o budowie materji. Doniosłość prac M. Skłodowskiej-Curie znalazła uznanie w całym świecie naukowym, wyrazem czego obok wielu innych było także dwukrotne odznaczenie znakomitej uczonej nagrodą Nobla.
W Polsce zbudowano na cześć M. Skłodowskiej-Curie, Instytut Radowy w Warszawie i złożono w jej ręce honorowe kierownictwo Instytutu. Pomyślny rozwój działalności naukowej i humanitarnej -Instytutu stał się odtąd przedmiotem szczególnej uwagi i troski M. Skłodowskiej-Curie, widomym zaś tego znakiem jest wspaniały dar 1 grama radu ofiarowanego przez nią Instytutowi w r. 1929.
Ignacy Mościcki................................. 476
Ignacy Mościcki, Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej, jest także znakomitym uczonym i wynalazcą. Szczególnie wielkie zasługi położył on na polu techno-logji chemicznej i elektrochemji. Z pierwszego okresu jego działalności na tych polach pochodzi oryginalna metoda wiązania azotu atmosferycznego i przetwarzania go w kwas azotowy. Zbudowana przez niego na powyższych zasadach fabryka w Chippis w Szwajcarji wypuściła w r. 1910 pierwszą w dziejach ludzkości cysternę stężonego kwasu azotowego, uzyskanego z powietrza i wody. Powołany w r. 1912 na katedrę chemji fizycznej i elektrochemji technicznej we Lwowie, oddaje swą rozległą wiedzę i wszechstronne zdolności na usługi kraju rodzinnego. Nie ustając w pracy badawczej, zabiega również koło rozwoju przemysłu chemicznego w kraju; buduje fabrykę związków cyjanowych w Borach, fabrykę kwasu azotowego wAzotw w Jaworznie; jego też zasługą jest uruchomienie wielkiej fabryki azotniaku w Chorzowie, porzuconej przez Niemców w r. 1922.
Jako Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej, rozbudowuje I. Mościcki Chemiczny Instytut Badawczy w Warszawie, ośrodek prac o znaczeniu naukowem i che-miczno-gospodarczem. Szczególnie cennym owocem dalszej niezmordowanej pracy Prezydenta Moścfckiego nad rozwojem przemysłu chemicznego jest jedna z największych w Europie państwowa fabryka związków azotowych w Mościcach, wybudowana z jego inicjatywy i pod jego osobistem kierownictwem.
Piece elektryczne systemu I. Mościckiego do syntezy tlenku azotu z powietrza ..................................... 482
Pierwsze zdjęcie podaje schematyczną budowę pieca w przekroju podłużnym, drugie zaś fragment baterji takich pieców w fabryce wAzotw w Jaworznie.
Budowa i działanie pieca przedstawiają się w głównych zarysach następująco.
Przy pomocy prądu o wysokiem napięciu wytwarza się między elektrodami 2 i 3 chłodzonemi wodą, łuk elektryczny, który pod wpływem powietrza wtłaczanego z komory 8, a także pod działaniem pola magnetycznego elektromagnesu 1, ulega znacznemu wydłużeniu. W strefie łuku elektrycznego, w temperaturze około 30000, zachodzi szybko reakcja łączenia się azotu z tlenem powietrza na tlenek azotu (p. str. 483). Gazy wychodzące z łuku elektrycznego oziębia się nagle do temperatury około 10000 przez skierowanie ich na grzybek metalowy 4 chłodzony wodą. Zapobiega się w ten sposób rozpadowi uzyskanego tlenku azotu. W dalszym biegu tlenek azotu łączy się z tlenem atmosferycznym na dwutlenek azotu, a następnie w wieżach absorbcyjnych w reakcji z wodą powstaje kwas azotowy.
Wieże absorbcyjne w P. F. Z. A. w Mościcach................483
Fotografja przedstawia wieże absorbcyjne systemu I. Mościckiego. Wieże te pracują szeregowo i służą do absorbcji tlenków azotu, uzyskanych przez spalanie amonjaku. Zasadnicze rozmiary wynoszą: wysokość 10 m, średnica 3,5 m. We wnętrzu każdej wieży znajduje się warstwa absorbcyjna z materjału drobnoziarnistego, kształtu pierścienia, otoczonego cylindrycznemi ścianami z cegieł, odpornych na działanie kwasów. Warstwa absorbcyjna zraszana jest wodą z góry. Od dołu wprowadza się gazy, zawierające tlenki azotu. Nie wchodząc w bliższe szczegóły urządzenia, warto nadmienić, że współczynnik wydajności wież systemu I. Mościckiego jest bardzo wysoki, przy dziennej produkcji wynoszącej około 50000 kg 100^ kwasu azotowego.
Wielki piec w hucie Falva na Górnym Śląsku (widok ogólny) .......808
Wielki piec zasługuje w pełni na swą nazwę, gdyż jest, jak widać z fotografji, sporym budynkiem. Sylweta jego, wyrastająca na tle wież i kominów, określa wymownie charakter gospodarczy miejscowości. Zasadniczy kształt wielkiego pieca (p. str. 807) zacierają widoczne na fotografji liczne poprzeczne platformy. W wielkim piecu przetwarza się wagonowe ładunki rudy żelaznej i koksu na żeliwo, stanowiące wyjściowy materjał do otrzymania wszystkich innych gatunków żelaza i stali. Podobnie jak każda fabryka, wielki piec wymaga urządzeń pomocniczych. Jedne, jak wieże Coupera, ogrzewają powietrze wdmuchiwane potem do pieca, inne znów wieże, zwane odpylniami, przeznaczone są do oczyszczania gazu wielkopiecowego. Wiele jest też urządzeń transportowych.
Dolna część wielkiego pieca (Huta Batory).................. 808
W dolnej części wielkiego pieca gromadzi się płynne żeliwo pokryte warstwą stopionego żużla. Co pewien czas wypuszcza się te masy płynnego żaru, odlewając żeliwo w formy z piasku.
Na fotografji widać wyraźnie rurę okrężną, którą dochodzi do dysz gorące sprężone powietrze z przegrzewnic Coupera.
Koksownia w Królewskiej Hucie....................... 809
Fotografja przedstawia nowoczesną koksownię, złożoną z szeregu komór, ogrzewanych gazem koksowniczym. Specjalne urządzenia mają na celu zapobieżenie stratom amonjaku i innych wartościowych produktów ubocznych, które w piecach starego typu, wulowychw, całkowicie się marnowały. Ze smoły pogazowej otrzymuje się po przedestylowaniu i chemicznej przeróbce rozliczne przetwory organiczne syntetyczne.
PlBC ELEKTRYCZNY DO WYROBU STALI ......................810
Fotografje przedstawiają piece elektryczne systemu Heroult"a w hucie Batorego na G. Śląsku; jeden—podczas napełniania, drugi—w chwili wylewania gotowego produktu. Piec taki—to kadź żelazna o pojemności 8 tonn stali, wyłożona wewnątrz magnezją i zaopatrzona w potężne elektrody grafitowe, doprowadzające prąd zwykle trójfazowy. Po napełnieniu płynną stalą martinowską włącza się prąd elektryczny, który ogrzewa stopioną stal do temperatury dochodzącej do 20000i wyżej. Wysoka temperatura pieca elektrycznego sprzyja przedewszystkiem gruntownemu odfosforzeniu i odsiarczeniu stali, pozatem działa korzystnie także z tego względu, że nawet najtrudniej topliwe żużle zawarte w stali przechodzą w stan płynny i wypływają na powierzchnię. Obok tego zachodzi wydzielanie sią gazów. W ten sposób piec elektryczny daje produkt wysokowartościowy, pozbawiony prawie zupełnie szkodliwych domieszek. Dzisiaj piec elektryczny służy głównie do wyrobu stali specjalnych, t. zw. podwójnych (p. str. 813). Są to stale zawierające obok żelaza; także inne metale, np. mangan, nikiel, chrom, wolfram. Odznaczają się one spotęgowanemi własnościami mechanicznemi, np. niezwykłą twardością lub hartownością.
Piec Martina przechylny w hucie Falva................... 811
Wzrost zapotrzebowania na wielkie ilości stali, obok wzrostu wymagań co do jej jakości, wywołały w hutnictwie przejście od procesu bessemerowskiego do martinowskiego. Proces martinowski bowiem ma tę zaletę, że umożliwia przeróbkę wielkich ilości żeliwa w sposób dający się o wiele lepiej regulować, niż proces zachodzący w gruszce bessemerowskiej, dzięki czemu otrzymuje się lepsze gatunki stali. Fotografja przedstawia halę pieców MartinJa przechylnych o pojemności 150 tonn. Zwykle ładuje się piec stopionym żeliwem, a następnie dodaje starego żelastwa,w ilości 25-75^ żeliwa. Stosuje się też dodatki rud tlenowych, np. hematytu. Świeżenie trwa 8-10 godzin. Po ukończeniu procesu odlewa się przez przechylenie pieca osobno płynny żużel, a następnie stal do podstawionych na dole kadzi.

WYKAZ ALFABETYCZNY.

A
Aceton acetylen
palnik ac Acheson"a proces acydymetrja adsorbcja agar agar agat aktyn aktywność chemiczna
kwasów
metody mierzenia
mierzona szybkością reakcji
szereg akt metali
„ „ niemetali aktywny (nascens) chlor
tlen
aktywny (nascens) wodór aktywność współczynnik
akt akumulator
Edisona alabaster albit aldehydy algina alizaryna alkaliczne metale alkalja alkalimetrja alkaloidy alkohol metylowy
etylowy
przemysłowy alotropowe odmiany
ałun chromowy amatol amblygonit ametyst amino związki amon azotan
azotyn
chlorek
cyjanian
dwuchromian
fosforomolibdenian
jon reakcje
karbaminian
molibdenian
ortęć
siarczan
siarczki
siarkoantymonian
siarkoarsenian
siarkocynian
sole
tlenek
węglany
wodorotlenek amoniak soda a
syntetyczny
utlenianie a
w domu
amonowe a związki rtęci amper ampermetr amylaza
analiza jakościowa
jonowa
miareczkowa
analiza uproszczona przez jony anhydryt anjony anoda antracen antymon
chlorowcowe związki
siarczki
tlenki
sole antymoniak antymonit apatyt aragonit argentan argon arsen
chlorowcowe związki
siarczki arsen tlenki arsenjak arsenopiryt arszenik asfalt asocjacja atakamit atmosfera atom
budowa
ciepło atomowe
ciężary okładka at
dezintegracja
energja at
historja cięż a
korzyści z cięż a
atom liczby a
oznaczenia ciąż a atomowe ciężary
atomowy ciężar nowego
pierwiastka atrament
do znaczenia bielizny Auer"a lampa
siatka A auripigment Avogadro zasada A azbest azot
czynny
dwutlenek a
jodek a
otrzymywanie a
podtlenek a
tlenek a
trójchlorek a
wiązanie a
własności a
związki a jako nawozy azotawy bezwodnik azotki azotniak azuryt
B
Babbit bar
jon reakcje
nadtlenek b
sole barilla barometr barytowa woda barwienie barwniki baterja p ogniwo bawełna
strzelnicza bazalt beryl Bessemer proces beta promienie beton
bezdymny proch bezwodnik
kwasu azotowego cliromowego jodowego
podchlorawy
stosunki benzen benzyna białka
trawienie biel ołowiana bielenie
nie jest własnością chemiczną
Birkeland Eyde proces bituminiczne łupki biureta bizmut
sole
blacha biała blenda smolista błonnik błyszcz żelaza Bohr teorja boksyt bor
związki boracyt boraks braunit Brin metoda brodawki korzeniowe brom otrzymywanie
własności brom woda br bromowodór otrzymywanie
własności bronz
fosforowy
krzemowy
manganowy
na działa
dzwony Brown ruch B budowa kryształów
oznaczenie metodą Brag gów
Debye"a
Lauego budowa materji Bunsen palnik B butwienic
C
Castner Kellner proces cegły
celestyn
celuloid
cement
cementyt
cer
ceryt
cez
chalkopiryt
chalkozyn
chemiczna aktywność
i jonizacja
metody mierzenia chemiczne przemiany ener
gja
chemiczna przemiana łączenie się
odwracalna
podstawianie
podwójna wymiana
przyczyny
rozkład
rugowanie
śródcząsteczkowa
szybkość wpływ temp
szybkość
utlenianie i redukcja
wewnętrzne przegrupowanie chemiczna równowaga
a stężenie
charakterystyka
historja
i objętość
i temperatura
jednorodna
niejednorodna
objaśnienie kinetyczne
przesunięcie
sformułowanie chemiczne powinowactwo
i budowa atomów
niewłaściwe stosowanie pojęcia
chemiczne przemiany następcze
przyczyny
rodzaje
współczesne chemiczne stosunki
a układ okresowy
chemiczne własności wyszczególnienie chemicznie czysty chemiczny potencjał chemja i fizyka różnice
chlor
dwutlenek nascens nie bieli otrzymywanie stosunki chemiczne tlenek własności woda chlorowa wzór cząsteczkowy chlorek bielący sulfurylu tionylu wapna
chlorki metody otrzymywania
reakcja rozpoznawcza chlorofil chloroform chlorowodór otrzymywanie

stosunki objętościowe własności chemiczne
fizyczne chłodzenie chrom chlorek garbowanie siarczan tlenek
żółcień chromowa chromowe związki chromiany chromit chromylu chlorek chrysofenina ciało definicja
ludzkie skład ciecz i para ciecze własności ciepło organizmu parowania reakcji
rozpuszczania topnienia właściwe zobojętniania
zwierzęce
ciężary atomowe „ okładka tylna
cząsteczkowe równoważnikowe
wzorcowe ciśnienie
atmosferyczne cząstkowe osmotyczne pary roztworów wody
Gondy"ego płyn cukier gronowy owocowy trzcinowy zinwertowany fermentacja cukry zestawienie cyjan cyna
ogniwo stężeniowe reakcje siarczki tlenki
cynawy chlorek cynowy chlorek czterojodek cynowy budowa kryształu cynk
blenda c
chlorek
granulowany
pył
reakcje jonu
siarczan
siarczek rozpuszczalność
tlenek węglany wodorotlenek cynkit cynober cyrkon cząsteczki cząsteczkowe ciężary punkt krzepnięcia wyznaczanie związków pierwiastków cząsteczkowa hypoteza
cząsteczkowe równania
wzory
związki czerń kostna czerwień angielska
Kongo
D
Deacon proces dekantacja dekrepitacja dekstroza dekstryna destylacja
w parze wodnej Dewar naczynie dezintegracja atomów dializa diaspor diastaza diament
budowa kryształu dmuchawka dodatek dodatnie pierwiastki dolomit domieszki skalne drożdże druk niebieski drzewnik drzewo destylacja duriron dwupostaciowość dwutlenak węgla w powietrzu
zastosowanie dwuwęglany dwuzasadowe kwasy jonizacja
dyfuzja
cieczy
roztworów dynamit dyfuzja gazów dysocjacja ciśnienie
gazów
przykłady
w roztworach
F
fakt w chemji faraon wąż farby
biel trwała
litopone
świecące fazy reguła fenol fenolftaleina fermentacja ferromangan fizyczne własności
gazów
fizyka i chemja różnice fizyka w chemji flogiston flotacja fluor
fluor budowa cząsteczki fluorowodór fluoryt
fontanna doświadczenie formalina fosfonowe związki fosforescencja fosforjak fosforowy bezwodnik fosforyty fosfor biały własności
czerwony własności fosfor czterotlenek
para
pięciobromek
pięciochlorek
pięciotlenek
siarczki
stos chemiczne
tlenochlorek
trójchlorek
trójtlenek
wyrób
związki jako nawozy fosgen fotochemja fotografja
druk niebieski franklinit Frasch proces fruktoza
E
egzotermiczne przemiany ekstrakcja elektrochemja elektrofozeza elektrolity
mocne
nienormalność
słabe
średniej mocy elektroliza
chlorków
ilość elektryczności
rafinacja
siarczanów
wody
wytwory pierwszorzędo we
drugorzędowe
zużycie energji elektrony
a jony
a utlenianie
a wartościowość
cementujące
i równania
orbity
powłoki
wartościowości elektrorafinacja elektrostrynkcja elektrotypja elektryczny piec emalja emetyk emulsja energja
a chemiczna aktywność
atomowa
chemiczna czyli wewnętrzna
czynniki
definicje
jednostki
elektryczne jednostki
swobodna
zachowanie
ziemska enzymy erg estry etery etylen eudjometr
G
Gaillarda wieża gal galalit
galena galenit galman
krzemianowy galwanoplastyka ganit
garbowanie chromowe garnieryt gaśnice gay Lussac wieża gaz błotny
doskonały
generator
kopalniany
niebieski
olejowy
rozweselający
świetlny
wodny
nawęglony gazolina gazowa kuchenka gazy gęstość gazy łatwość skraplania
mierzenie
mieszaniny
oczyszczanie
pojemność cieplna
prawa gazowe
przenikliwość
rozpuszczalność
skraplanie
własności fizyczne
szlachetne
trujące
dymne
własności
ziemny generatorowy gaz gęstość cieczy
gazów
względna
pary
roztworów gips
glauberska sól glejta glin
aluminotermja
alundum
ałunit
ałuny
bronz
jon reakcje
sole
węglik glina gliniany Glovera wieża gluten glukoza gliceryna grafit
gramocząsteczka granit grenokit Grillo proces guano
H
Haber metoda
hafn
hausmanit
hematyt
hemoglobina
hel
homologiczny szereg
hopkalit
humus
hydrargilit
hydrazyna
hydrogenit
hydroksylamin
hydrolit
hydroliza
soli hydron hypoteza
I
llin
ilościowe doświadczenia

ind indygo
utlenianie inwar inwersja inwertaza iryd izobary izomery izomorfizm izopren izostery izotopy
J
jaspis
jednostki elektryczne
stężenie cząsteczkowe jedwab
sztuczny jod chlorki
dysocjacja
miareczkowanie
otrzymywanie
własności jodoform jodometrja jodotyrina jodowodór dysocjacja
otrzymywanie
własności jonizacja
a chemiczna aktywność
cofnięcie
nieporozumienia
rola rozpuszczalnika
stopień
teorja zupełnej
wpływ temperatury jonowa hypoteza jonowe równania jonowa równowaga
ilościowo
przesunięcie
nadmiar jednego jonu
roztwory nasycone jony a wymiana podwójna
jony i elektrony
i elektroliza
i przewodnictwo
rugowanie
słownictwo
wędrówka
zespolone joule
K
Kadm
jon reakcje
sole kainit kalcyt kalomel
kalorja
duża
kalorymetr kamień piekielny
winny kamfora kampeszowe drzewo kaolin karbonylu chlorek karborund karmel karnalit karnotyt kaskadowy system Kastner proces kasteryt kataliza katjony
wykrywanie katoda
katodowe promienie kauczuk
metylowy kazeina kelp ketony
kinetyczno cząsteczkowa hypoteza Kippa aparat kobalt
związki
zespolone koks koksownia kolemanit kollagen kolodjum
koloidalne zawiesiny koloidy ścinanie kolumbit komora Castner Kellnera
du Bois
Nelson!a
Townsend Bakelanda komorowy proces kontakt działanie
metoda koordynacyjna liczba

koral kordyt korund koszenila
kowartościowość
krakowanie olejów
kreda
krokoit
kryohydrat
kryolit
krypton
krystalizacja z roztworów
krystalizacyjna woda
kryształy
krzem
czterochlorek
czterofluorek
dwutlenek
własności krzemiany krzemień krzemionka
żel
krzemowodór ksenon ksylen
kuchenka gazowa Kulomb kupelacja kupryt
kwarcowe wyroby kwartacja kwarzec kwas antymonowy
arsenawy
arsenowy
azotawy
azotowodorowy
azotowy dymiący działanie utleniające reakcje rozpoznawcze własności wzór strukturalny
borowy
bromowodorowy
bromowy
Caro
chlorawy
chlorowy
chloroplatynowy
chlorosiarkowy
chlorozłotowy
chromowy
cyjanowodorowy
cyjanowy
cynowy
dwuchromowy
dwutionowy
działanie na nierozp siarczki

fluoroborowy fluorowodorowy
zobojętnianie fosforawy garbnikowy jodowodorowy jodowy karbolowy krzemowy ksantoproteinowy metafosforowy mrówkowy nadchlorowy nadchromowy nadjodowy nadmanganowy nadsiarkowy nitrozylosiarkowy octowy
równowaga jonowa olejowy ortoarsenowy ortofosforowy osmowy palmitowy pentationowy pikrynowy piorunowy podazotowy podchlorawy
bielenie
termochemja
zobojętnianie podfosforawy podfosforowy podsiarkawy politionowe kwasy pruski
pyrofosforowy pyrosiarkowy Schutzenbergera selenawy selenowy siarkawy siarkowodorowy siarkowy
dymiący
proces komorowy
kontaktowy
rozcieńczony własności

zagęszczanie zastosowanie
solny
własności chemiczne
stearowy
szczawiowy
tellurawy
tellurowy
tetrationowy
tiosiarkowy
trójtionowy
węglowy
wolframowy kwasy
aktywne
chemiczne aktywności
dwuzasadowe jonizacja
fosforowe
i bezwodniki
mocne
o stałym p wrzenia
organiczne
reagowanie z subst nierozp
reakcja ze solami
siarki
słabe
słownictwo
sole zespolone
średniej mocy
tlenowe chloroweów
ułamki zjonizowane
własności kw w roztworach kwaśne tlenki
L
laki
lakiery
lakmus
laktoza
lantan
lawa
Le Blanc"a proces
lecytyna
lecznicze środki
len
lepidolit
lipaza
lit
litopone
lód
ciepło topnienia postacie alotropowe
lut twardy
Ł
łączenie się
łojek
łój
łupki bitumiczne
M
magnal
magnetyczny tlenek żelaza
magnetyt
magnez
azotek
chlorek
fosforany
jon reakcje
siarczan
tlenek
węglany
wodorotlenek magnezja palona magnezyt malachit malachitowa zieleń maltaza maltoza mangan
dwutlenek
reakcje
siedmiotlenek
szpat
dwutionian manganowe związki manganin manganiny (sole) manganiany manganowe związki Marsch"a reakcja Martina proces masa zachowanie masło materja budowa i zachowa
wanie materjały plastyczne mazur mąka Meker"a palnik
metan melasa
Mendelejew układ okresowy
ukł okr zastosowanie
usterki
merceryzowana bawełna metal brytański
stereotypowy metale alkaliczne metale alkalicznych ziem metale ciągliwość
klepalność
lotność
potencjały
przewodnictwo el
p topnienia
sole
stopy
szlachetne
szereg aktywności napięciowy
tlenki
twardość
wodorotlenki
występowanie
ziem alkalicznych
ziem rzadkich
otrzymywanie z rud metan synteza metatrwały stan meteoryty metoda naukowa metody doświadczalne metylenowy błękit metyloranż miareczkowanie miareczkowe metody miedź
acetylenek
amoniakozwiązki
cyjanki zespolone
czarna
osadzanie elektrolityczne
rafinacja elektrolityczna
reakcje analityczne
stopy
stosunki chemiczne
żelazocyjanek miedziawy chlorek
jodek
tlenek miedziowy azotan
bromek
chlorek
octan
siarczan hydroliza uwodniony
tlenek
węglan
wodorotlenek mieszaniny
ziębiące mika
mikrokosmiczna sól Mild"a proces minia mleko mocznik mol molibden molibdenit molowe roztwory mónacyt Monda proces Monda metal mosiądz musztardowy gaz M V mydło czyszczenie
emulgowanie
koloid
proszki
własności chemiczne
wyrób
ziarniste
zsiadłe
N
Nadchlorowy bezwodnik nafta naftalen nadmanganiany nadtlenek wodoru otrzymywanie
reakcja rozpoznawcza
własności nadtlenki budowa napięciowy szereg metali nasycenie nawozy sztuczne Nelsona komora neon
Nesslera odczynnik
nieelektrolity
niemetale
praktyczny przegląd szereg aktywności
nieprzemakalność
nietrwałość niewłaściwe użycie terminu
nikiel sole
niob
nitro związki
nitrogliceryna
normalne odżywianie się
normalne roztwory
O
Objętość cząsteczkowa
gramocząsteczkowa obliczenia stosowanie wzorów
z ciężarów
z objętości
z objętości i ciężarów obniżenie p krzepnięcia

obornik
obrazy odświeżanie ocet octan etylu odżywianie oddechanie odkażające środki odkażanie wapno bielące odwracalne reakcje odwrotne stosunki prawo ogniwo Bunsena
chromowe
Clarka
Daniella
fakty dotyczące
Leclanche^
lokalne
potencjał i stężenie
stężeniowe
suche
Westona
z reakcją rugowania
utleniania
syntezy Ohm okluzja okresowy układ nowy
okrzemki oktaw prawo oktety teorja olefiny olej bawełniany
skalny
rafinacja oleje mineralne
roślinne
schnące
smarne oleomargaryna oleum oliwa oliwin ołów
akumulator
azotan
biel
chlorowcowe sole
cukier ołów
czerwień
czteroetyl
jon reakcje
octan
produkt promieniotwórczy
siarczan
siarczki
tlenki
węglan
z toru onyks opal ortęcie ortoklaz
osady nierozpuszczalne w kwasach
opis osm osmoza osmotyczne ciśnienie
i prawa gazowe
w życiu roślin
wyjaśnienie Ostwalda proces ozokeryt ozon oxon
P
pachnidła palau
palenie się paliwa pallad palone wapno papier
klejenie para
działanie na metale
prężność
prężność pary roztworów
prężność pary wody parafina parafiny Parkesła proces parowanie
ciepło paryska zieleń Pasteura filtr Paulinga proces pepsyna perjodyczny układ
usterki
własności i stosunki
zastosowanie permutyt petlandyt piasek piaskowiec piec elektryczny
koksowniczy ulowy
wielki pieczenie soda pieczywo proszki pierwiastki pierwiastki metaliczne
i niemetaliczne
przegląd praktyczny
stosunki chemiczne
pospolite
przemiana
rozpowszechnienie
układ okresowy pięciosiarczek wodoru pirargiryt piryt
arseno
chalkopiryt platyna
jako katalizator
związki platynowce
płomienny piec płomień
Bunsena
dmuchawki
prosty

...

WRÓĆ DO WYBORU MINIATUR ZDJĘĆ

WRÓĆ DO WYBORU MINIATUR ZDJĘĆ

Możesz dodać mnie do swojej listy ulubionych sprzedawców. Możesz to zrobić klikając na ikonkę umieszczoną poniżej. Nie zapomnij włączyć opcji subskrypcji, a na bieżąco będziesz informowany o wystawianych przeze mnie nowych przedmiotach.