Rozważania zaprezentowane w prezentowanej publikacji koncentrują się wokół wątku penitencjarnego. Pierwszoplanowym zjawiskiem jest podkultura więzienna, która nie jest sformalizowanym zjawiskiem występującym w zakładzie karnym, ponieważ stoi w opozycji do jego oficjalnych przepisów. Podkultura dzieli się na "grypsujących", "niegrypsujących" i "cweli". Ten ukryty nurt ma destruktywny wpływ na proces resocjalizacji, a cały tajemny "więzienny kodeks" niewątpliwie jest usytuowany w opozycji do procesu naprawy człowieka więźnia. Zakłady karne to nie tylko osoby osadzone i personel pilnujący, to także wiele sytuacji tworzących tamtejszą atmosferę i wpływających na świat znajdujący się za wielkim murem. W związku z tym istnieje potrzeba ukazywania autentycznych relacji i zjawisk istniejących w środowisku więziennym.
SPIS TREŚCI
WSTĘP
Rozdział 1
PODKULTURA WIĘZIENNA – ISTOTA I CHARAKTERYSTYKA
Zależność podkultury od kultury dominującej
„Podkultura więzienna”– pochodzenie i wyjaśnienie terminologii
„Podkultura” – problemy definicyjne
Etiologia podkultury więziennej
Podział i charakterystyka grup nieformalnych w zakładzie karnym
Hierarchiczny układ władzy w więziennej grupie nieformalnej
Struktura populacji „grypsujących”
Przywództwo w „drugim życiu”
Rozdział 2
SPECYFIKA POPULACJI WIĘZNIÓW MŁODOCIANYCH
Skazani młodociani w świetle obecnych uregulowań prawnych
Polskie unormowania prawne dotyczące młodocianych
Mechanizmy łączenia się skazanych z podkulturą więzienną
Relacje między grupami osób młodocianych w sytuacji wyizolowania
Stosunki interpersonalne na styku więzień „grypsujący” – „niegrypsujący”
Problematyka osadzania więźniów w celach mieszkalnych „jednorodnych” – „mieszanych”
Rozdział 3
POZAFORMALNE PRAWIDŁOWOŚCI
REGULUJĄCE IZOLOWANE ŻYCIE SKAZANYCH
System wartości i norm – niejawny kodeks postępowania więźniów
Pozaformalne „prawo” więzienne
Wartości nadrzędne skazanych uwikłanych w podkulturę
Normy zachowania osób „grypsujących”
Środki zabezpieczające funkcjonowanie społeczności „grypsującej”
Sankcje chroniące nieformalne przepisy postępowania
Wykluczenie ze środowiska „grypsujących”
Rozdział 4
TRANSPOZYCJA W OBRĘBIE „DRUGIEGO NURTU WIĘZIENIA”
Transformacja ustrojowa w Polsce a zmiany w obrazie podkultury więziennej
Współczesny wizerunek podkultury na tle przemian społecznych
Wpływ pieniądza na układ wartości i norm podkulturowych
Egzemplifikacja zacierania się różnic wynikających z podkultury – „ziomkostwa”
Przeludnienie jednostek penitencjarnych i wynikające z tego implikacje
Zorganizowana przestępczość a „drugie życie”
Narkotyki i leki psychotropowe w zakładzie karnym
Podkultura więzienna a resocjalizacja
Rozdział 5
UJEMNE KONSEKWENCJE IZOLACJI WIĘZIENNEJ
Odizolowanie jako sytuacja trudna
Więzienie i jego niecodzienne uwarunkowania
Zjawisko deprywacji potrzeb
Przeciążenia i utrudnienia jako elementy cechujące zakład penitencjarny
Zakład karny jako instytucja konfliktogenna
Sposoby przezwyciężenia więziennej sytuacji trudnej
Funkcjonalna natura podkultury więziennej
Rozdział 6
WIELOASPEKTOWOŚĆ ZABURZEŃ WYSTĘPUJĄCYCH
U OSÓB INKARCEROWANYCH
Zaburzenia psychiczne jako efekt uwięzienia
Izolacja więzienna i jej wpływ na zdrowie psychiczne skazanych
Zaburzenia emocjonalne następstwem izolacji penitencjarnej
Choroby psychiczne u osób skazanych na karę pozbawienia wolności
Nerwice determinantem uwięzienia
Zaburzenia w sferze seksualnej więźniów
Rozdział 7
SPOŁECZNOŚĆ FUNKCJONARIUSZY WIĘZIENNYCH
Służba więzienna – zasady organizacyjne
Umundurowanie i dystynkcje więzienników
Zakres kompetencji personelu więziennego
Etyka zawodowa kadry penitencjarnej
Personel penitencjarny w świetle polskich i międzynarodowych uregulowań legislacyjnych
Rozdział 8
SPECYFIKA PRACY PERSONELU PENITENCJARNEGO
Zakład karny jako skupisko dwóch społeczności
Bipolarna populacja więzienna – personel i więźniowie
Relacje funkcjonariusz – skazany
Środowisko więzienne jako źródło stresu zawodowego
Stres w pracy penitencjarysty
Funkcjonowanie w sytuacji stresu
Wypalenie zawodowe funkcjonariuszy więziennych
Elementy patologii instytucji penitencjarnej
Rozdział 9
PERCEPCJA PODKULTURY WIĘZIENNEJ
– SYNTEZA BADAŃ WŁASNYCH
Wprowadzenie
Dane socjodemograficzne badanej dwuczłonowej społeczności więziennej
Dane socjodemograficzne skazanych
Dane socjodemograficzne personelu penitencjarnego
Przynależność podkulturowa diagnozowanych skazanych młodocianych a ich percepcja istotnych elementów środowiska penitencjarnego
Pochodzenie społeczne, wcześniejsza karalność i miejsce odbywania kary przez więźniów a ich ocena istotnych elementów uwięzienia
Pozycja zawodowa diagnozowanego personelu więziennego a jego percepcja istotnych elementów środowiska penitencjarnego
Pochodzenie społeczne, staż pracy i miejsce pracy funkcjonariuszy służby więziennej a ich ocena istotnych elementów uwięzienia
ZAKOŃCZENIE I WNIOSKI
BIBLIOGRAFIA 
