Pedagogika kultury w zarysie
Janusz Gajda
Praca Pedagogika kultury w zarysie pomyślana została jako podręcznik akademicki i ma wszelkie szanse, żeby stać się publikacją zaliczaną do kanonu lektur na wielu kierunkach studiów humanistycznych, a przede wszystkim na kierunkach „pedagogika” i „kulturoznawstwo”. Autor – wybitny znawca i reprezentant pedagogiki kultury – przedstawił rodowód tego kierunku czy nurtu myśli pedagogicznej, nakreślił dzieje kształtowania się założeń filozoficznych i metodologicznych pedagogiki kultury, przywołał poglądy klasyków tego kierunku (tworzących w Polsce i w innych krajach). Przyjęty w tej pracy układ chronologiczno-problemowy pozwala śledzić losy pedagogiki kultury i jej zwolenników, pozwala także dostrzec dokonujące się przemiany i uwarunkowania przemian w pojmowaniu oraz uprawianiu pedagogiki kultury. (prof. dr hab. Tadeusz Lewowicki)
Spis treści: Wprowadzenie ........................................................................................ 1 Rozdział I Pedagogika kultury jako wielki kierunek myśli pedagogicznej 1. Rodowód pedagogiki kultury ............................................................... 5 2. Przedmiot pedagogiki kultury ............................................................... 7 3. Miejsce pedagogiki kultury wśród innych nauk pedagogicznych ............ 9 Rozdział II Założenia filozoficzne i metodologiczne pedagogiki kultury 1. Heglowska teoria rozwoju ducha ......................................................... 3 2. Metodologiczna autonomia nauk humanistycznych ................................ 6 3. Sprangerowska typologia idealnych struktur. Sposób wartościowania i przeżywania wartości .................................... 1 4. Myśl pedagogiczna Georga Kerschensteinera i jego podstawowy aksjomat procesu kształcenia ................................. 4 5. Kierunek aktualistyczny w pedagogice kultury – Benedetto Croce i Giovanni Gentile .................................................. 8 Rozdział III Czołowi przedstawiciele pedagogiki kultury w Polsce okresu dwudziestolecia międzywojennego 1. Bogdan Nawroczyński – filozofia kultury i hierarchia wartości, ideał wykształcenia ............................................................... 3 Życie i działalność naukowa Bogdana Nawroczyńskiego .................. 43 Filozofia kultury i hierarchia wartości ................................................ 45 Ideał wykształcenia .......................................................................... 47 2. System pedagogiki kultury Sergiusza Hessena ..................................... 48 Pedagogika jako filozofia stosowana ................................................ 49 Wychowanie jako proces warstwicowy i dialektyczny ...................... 50 Cele wychowania moralnego. Cztery płaszczyzny bytu i cztery warstwy wychowania ........................................................... 52 3. Bogdana Suchodolskiego pedagogika kultury ..................................... 55 Życie i działalność naukowa Bogdana Suchodolskiego ..................... 56 Udział Bogdana Suchodolskiego w przebudowie teorii i metodologii poznania humanistycznego ........................................... 58 Filozofia kultury – osobowość – uspołecznienie ................................ 59 Podstawy teorii wychowania przez sztukę ........................................ 63 4. Koncepcje Floriana Znanieckiego – zbieżne z założeniami pedagogiki kultury ......................................................... 65 Kulturalizm Znanieckiego ................................................................. 66 Koncepcja współczynnika humanistycznego ..................................... 67 Poglądy Znanieckiego na wychowanie dla przyszłości ....................... 69 5. Stefan Szuman ................................................................................... 70 Rozdział IV Problematyka wychowania narodowego, państwowego i obywatelskiego 1. Wychowanie narodowe w ujęciu Lucjana Zarzeckiego ....................... 75 2. Problematyka wychowania państwowego w twórczości Kazimierza Sośnickiego ................................................ 79 3. Poglądy Zygmunta Mysłakowskiego na rolę kultury w kształtowaniu osobowości oraz w wychowaniu narodowym i państwowym ................................................................. 87 Kultura i wychowanie ...................................................................... 87 Oryginalność poglądów na temat wychowania narodowego i państwowego ............................................................ 89 4. Edukacja narodowa, państwowa i obywatelska w twórczości Bogdana Nawroczyńskiego .......................................... 91 5. Refleksje Bogdana Suchodolskiego na temat edukacji narodowej i państwowej .................................................................... 94 6. Skrajnie nacjonalistyczne poglądy w wychowaniu Ernesta Kriecka ................................................................................ 98 Rozdział V Pedagogika kultury po drugiej wojnie światowej 1. Rozwój pedagogiki kultury po drugiej wojnie światowej ..................... 3 2. Powojenna twórczość Bogdana Suchodolskiego ................................ 7 Krytyka pedagogiki kultury ............................................................. 7 Pedagogika humanistyczna .............................................................. 8 Działalność Bogdana Suchodolskiego w Narodowej Radzie Kultury .......................................................... 3 3. Twórcza kontynuacja myśli intelektualnej Bogdana Suchodolskiego w działalności Ireny Wojnar ....................... 1 Wychowanie estetyczne .................................................................. 3 Kształcenie humanistyczne ............................................................... 5 Troska o inspirującą rolę spuścizny naukowej Bogdana Suchodolskiego ................................................................ 7 4. Aleksander Kamiński – kontynuator poglądów Sergiusza Hessena ..... 8 5. Pedagogika kultury w Polsce po 1995 roku ....................................... 9 Historia powrotu do pierwotnej nazwy kierunku .............................. 9 Znaczące publikacje z pedagogiki kultury po 1995 roku .................. 5 Znaczące ośrodki w rozwijaniu pedagogiki kultury po 1995 roku ................................................................................. 6 Rozdział VI Pedagogika religijna, chrześcijańska i personalistyczna – bliska pedagogice kultury 1. Pedagogika religijna w ujęciu Fryderyka Wilhelma Foerstera .............. 2 . Personalizm Jacques,a Maritaina i Emmanuela Mouniera ...................... 3 3. Wychowanie personalistyczne Karola Górskiego ............................... 5 4. Personalizm Stefana Kunowskiego i Józefa Pastuszki ......................... 9 5. Środowisko naukowe KUL w tworzeniu i upowszechnianiu pedagogiki personalistycznej i chrześcijańskiej .................................... 2 6. Inne ośrodki w Polsce kontynuujące idee pedagogiki chrześcijańskiej i personalistycznej ..................................................... 3 7. Założenia programowe Zespołu Pedagogiki Chrześcijańskiej .............. 5 8. Poglądy Jana Pawła II na temat wychowania – istotne nie tylko dla pedagogiki chrześcijańskiej ............................... 7 Rozdział VII Kontrowersje i dylematy pedagogiki kultury i edukacji kulturowej w Polsce 1. Kultura pojmowana globalnie jako podstawa współcześnie rozumianej paidei .................................. 4 Kultura pojmowana globalnie .......................................................... 5 Współczesne rozumienie paidei ....................................................... 0 Najważniejsze zadania w kształceniu humanistycznym ...................... 3 2. Kontrowersje wokół problematyki wychowania patriotycznego i obywatelskiego ......................................................... 5 3. Zbieżności, różnice i powiązania pedagogiki kultury z innymi kierunkami oraz dyscyplinami pedagogicznymi ....................... 1 Glosa do obiektywizmu w prezentowaniu różnych teorii pedagogicznych ...................................................................... 1 Zbieżności i różnice między pedagogiką kultury, pedagogiką chrześcijańską i edukacją międzykulturową ................... 3 Dlaczego Zespół Pedagogiki Kultury i Edukacji Międzykulturowej? ......................................................... 8 Cechy bliskie pedagogice kultury w innych współczesnych kierunkach .............................................................. 0 Samokontrola i samokształcenie ............................................................. 1 Nota informacyjna o wykorzystanych niemalże w całości wcześniejszych publikacjach autora ........................................................ 7 Bibliografia ............................................................................................ 9 Wybór tekstów ..................................................................................... 9 1. Wilhelm Dilthey ................................................................................. 9 Właściwości nauk humanistycznych .............................................. 9 Przeżywanie i rozumienie .............................................................. 1 Rozumienie .................................................................................... 6 2. Sergiusz Hessen: O sprzecznościach i jedności wychowania Zagadnienia pedagogiki personalistycznej (Fragmenty) .............. 5 Idea ogólnego wykształcenia w pedagogice nowoczesnej ............ 5 3. Bogdan Nawroczyński: Dzieła wybrane Ideał wykształcenia ....................................................................... 58 Indywidualność, charakter i osobowość ....................................... 59 Dobra narodowe i ogólnoludzkie .................................................. 262 4. Bogdan Suchodolski: Uspołecznienie kultury Droga do kultury ........................................................................... 268 Powszechność kultury ................................................................... 273 Młodość i przyszłość ...................................................................... 276 5. Karol Górski: Wychowanie personalistyczne Zasady personalizmu a wychowanie ............................................. 282 6. Bogdan Suchodolski: Wychowanie dla przyszłości Wychowanie na miarę cywilizacji nowoczesnej ............................ 289 7. Bogdan Suchodolski: Wychowanie mimo wszystko Edukacja kulturalna a egzystencja człowieka .............................. 296 8. Irena Wojnar: Humanistyczne i antropologiczne rozumienie kultury – kontrowersje i wzbogacenia ...................................................... 7
|