Książka składa się z dwóch części. W części pierwszej scharakteryzowano zawartość składników pokarmowych w różnych paszach, metody konserwacji pasz, zanieczyszczenia i żywieniowe skutki niekontrolowanych zmian w składzie chemicznym. Druga część (szczegółowa) informuje o grupach pasz, zwłaszcza o ich wartości pokarmowej oraz o optymalnym pod względem wykorzystania energii i składników pokarmowych zastosowaniu w żywieniu poszczególnych gatunków i grup produkcyjnych zwierząt gospodarskich. Osobny rozdział poświęcono paszom przemysłowym oraz dodatkom paszowym.

Znacząca część produkcji roślinnej w krajach rozwiniętych rolniczo jest przeznaczana na pasze. Zielonki z trwałych użytków zielonych i upraw polowych w stanie świeżym lub po przetworzeniu (kiszonki, siano, susz z zielonek), a także rośliny uprawiane w plonie głównym (ziarna, nasiona, bulwy i korzenie) używane są zwykle jako: – pasze gospodarskie (np. zielonki, kiszonki, siano, okopowe, zboża) oraz – komponenty przemysłowych mieszanek paszowych (np. ziarna, nasiona roślin bobowatych, susz z zielonek).

Również przemysłowe przetwórstwo surowców roślinnych (zbóż, nasion roślin oleistych, buraków cukrowych) oraz zwierzęcych (mleko) dostarcza licznych produktów ubocznych, które często mają dużą wartość paszową. Rozwój nowych technologii (m.in. produkcja biopaliw) powoduje, że zakres produkcji takich pasz ulega stałemu poszerzeniu. Pastewne wykorzystanie produktów ubocznych ponadto umożliwia istotne zmniejszenie powierzchni gruntów rolnych, niezbędnych do produkcji pasz. Jest to o tyle znaczące, że zwierzęta gospodarskie – w szczególności monogastryczne, konkurują z człowiekiem w użyciu licznych surowców roślinnych i zwierzęcych.

Współczesna produkcja pasz wymaga ponadto różnego rodzaju dodatków paszowych, wytwarzanych przez przemysł farmaceutyczny, chemiczny i inne. Dodatki te wykorzystuje się bądź bezpośrednio w żywieniu zwierząt (dodatki mineralne), bądź jako komponenty mieszanek przemysłowych. W miarę wzrostu uprzemysłowienia produkcji zwierzęcej pojawia się coraz silniejsza presja ze strony konsumentów, aby produkty zwierzęce uzyskiwać tradycyjnie, z zachowaniem ekologicznych sposobów produkcji i skarmiania pasz. Sposoby wytwarzania takich pasz, a także ich właściwości nie mogą być zatem pominięte w niniejszym opracowaniu.

Z praktyki żywienia wynika, że pasze są nie tylko źródłem energii i składników odżywczych dla zwierząt, ale dość często zawierają substancje niepożądane, które w zależności od rodzaju i stężenia mogą ujemnie wpływać na zdrowie, produkcyjność zwierząt oraz jakość uzyskiwanych produktów.

Z tych powodów pasze, od miejsca ich wytworzenia poczynając aż do miejsca pobierania przez zwierzęta, powinny być poddawane stałej kontroli jakościowej. Dotyczy to wszystkich ogniw procesu, tj. wytwarzania, transportu, składowania, konserwacji oraz zadawania paszy. Określają to szczegółowo przepisy prawne Unii Europejskiej oraz prawo krajowe.

W treści:

Słowo wstępne 9

Wykaz skrótów użytych w tekście 11

Wprowadzenie 13

CZĘŚĆ OGÓLNA 15

1. Przepisy prawne i klasyfikacja pasz (UE, Polska) 17

2. Produkcja pasz w rolnictwie ekologicznym (wytyczne UE i specyficzne prawodawstwo w Polsce) 24

3. Składniki pokarmowe 25

4. Substancje obce (ksenobiotyki) 44

5. Analiza paszy 53

6. Ocena paszy 63

7. Technologia przetwarzania i obrót paszami 92

8. Konserwacja pasz 104

9. Procesy rozkładu w paszach 132

CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA 137

10. Zielonki i produkty ich konserwacji 139

11. Słoma 194

12. Rośliny bulwiaste i produkty uboczne ich przetwarzania 199

13. Rośliny korzeniowe i produkty uboczne ich przetwarzania 209

14. Zboża i produkty uboczne przetwórstwa zbożowego 218

15. Bobowate grubonasienne i produkty uboczne ich przetwarzania 260

16. Nasiona roślin oleistych i produkty uboczne z ich przetwarzania 270

17. Produkty uboczne z przetwórstwa owoców 288

18. Pasze białkowe pochodzenia mikrobiologicznego 290

19. Pasze pochodzenia zwierzęcego 297

20. Tłuszcze paszowe 311

21. Wyroby i produkty uboczne przemysłu spożywczego 320

22. Dodatki paszowe 323

23. Mieszanki paszowe 338

Piśmiennictwo 353

Skorowidz rzeczowy 357