|
Jan
Parandowski (ur. 11
maja
1895 we Lwowie, zm. 26
września
1978 w Warszawie), polski pisarz, eseista i
tłumacz. Znany przede wszystkim ze swojej
twórczości związanej z kulturą antyczną. Od roku
1933 do 1978 (z przerwą w czasie
drugiej wojny
światowej)
prezes polskiego PEN - Clubu.
Jan Parandowski
ukończył IV Gimnazjum Klasyczne im. Jana
Długosza w
rodzinnym Lwowie i w roku 1913 rozpoczął studia na
Uniwersytecie
Lwowskim
na wydziale filozoficznym. Studiował filozofię,
filologię klasyczną, archeologię, historię sztuki,
literaturę polską. W okresie I wojny
światowej
studia zostały przerwane, a on sam internowany w
Rosji (uczył w szkołach w
Woroneżu i Saratowie). Od roku 1920 kontynuował studia i w
roku 1923 uzyskał magisterium z
filologii klasycznej i archeologii.
W latach 1922 - 1924 był kierownikiem
literackim w wydawnictwie Alfreda Altenberga. W
wydawnictwie zorganizował serię przekładów z
literatur klasycznych oraz serię "Wielcy pisarze".
W tym okresie stale współpracował z czasopismami:
"Gazetą Poranną", "Tygodnikiem Ilustrowanym",
"Wiadomościami
Literackimi" i tygodnikiem "Tęcza". W
latach 1924 - 1926 podróżował do Grecji, Francji i Włoch. Od roku 1929 przeniósł się do Warszawy.
Początkowo redagował miesięcznik "Pamiętnik
Warszawski". W 1930 został członkiem polskiego
PEN Clubu, a w 1933 - prezesem.
Na XI Igrzyskach
Olimpijskich w Berlinie w 1936 otrzymał brązowy medal za
książkę Dysk olimpijski, a w 1937 także "Złoty Wawrzyn
Polskiej Akademii Literatury" za wybitną twórczość
literacką. W latach 1937 - 1938 w Państwowym Wydawnictwie
Książek Szkolnych redagował serię "Wielcy ludzie".
Po wybuchu II wojny światowej uczestniczył w
konspiracyjnym życiu kulturalnym. Podczas
powstania
warszawskiego stracił w płomieniach
swoje archiwum literackie i całą niewydaną
twórczość.
W latach 1945 - 1950 objął katedrę kultury
antycznej, a następnie literatury porównawczej na
Katolickim
Uniwersytecie Lubelskim (KUL). Został członkiem
zwyczajnym Warszawskiego Towarzystwa Naukowego,
współpracował z "Tygodnikiem Powszechnym",
"Meandrem", "Twórczością", wznowił działalność
jako prezes polskiego PEN Clubu. W 1948 przygotowywał Światowy
Kongres Intelektualistów we Wrocławiu, wtedy też ponownie
zamieszkał w Warszawie. Był członkiem
Stowarzyszenia Kultury Europejskiej (SEC). W
1958 r. współorganizował
Międzynarodowy Zjazd Tłumaczy w Warszawie, w
1962 został wiceprezesem
międzynarodowego PEN-Clubu. W 1964 r. otrzymał Nagrodę
Państwową I stopnia i w tymże roku był
sygnatariuszem "Listu
34"
uczonych i pisarzy w obronie wolności słowa. Jan
Parandowski został uhonorowany w 1975
roku za
całokształt twórczości przez Radio Wolna
Europa. W
1976 r. otrzymał tytuł doktora
honoris causa Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej
KUL.
Twórczość
Jako literat
debiutował już w roku 1913 we Lwowie. Był wybornym
znawcą i popularyzatorem kultury i literatury
starożytnej. Wielką popularność przyniosła mu
wielokrotnie wznawiana Mitologia (1924).
Pozycja ta była wielce znacząca w popularyzacji
podstaw kultury antycznej w Polsce ze względu na
różne ważne cechy: piękno i prostotę stylistyczną
oraz na wierne, lecz pozbawione kontrowersji
obyczajowych opisanie najważniejszych mitów
greckich. Takie ujęcie Mitologii pozwoliło
na korzystanie z niej w edukacji
szkolnej.
Inne dzieła Jana
Parandowskiego:
- Dysk olimpijski
(1933)
- Król życia (1930,
biografia Oscara
Wilde'a)
- Niebo w
płomieniach (1936)
- Eros na Olimpie
(1924)
- Dwie wiosny (1927)
- Godzina
śródziemnomorska (1949)
- Zegar słoneczny
(1953, opowiadania o Lwowie)
- Petrarka (1956,
biografia Petrarki)
- Mój Rzym (1959)
- Z antycznego
świata (1958)
- Wojna trojańska
(1927)
- Przygody Odyseusza
(1935)
- Odwiedziny i
spotkania (1934)
- Akacja (1967)
- Powrót do życia
(1961)
- Pisma wybrane
(1955)
- Dzieła wybrane tom
1-3 (1957)
- tłumaczenia:
- relacje z podróży:
- Rzym czarodziejski
(1924)
- Dwie wiosny (1927)
- Podróże literackie
(1958)
| 
