Książka podejmuje aktualną na świecie oraz coraz bardziej w Polsce dyskusję na temat zna­czenia doświadczania własnego ciała dla funkcjonowania psy­chologicznego człowieka. Przed­stawiono próbę definicji, a w ramach regulacyjnej funkcji Ja cielesnego, wyodrębniono dwa aspekty zachowania – kom­fort w kontaktach fizycznych i zdolność do ochrony własnego ciała.

Autorka prezentuje pojęcie „silnego” i „słabego” Ja fizycznego, wskazując na czynniki leżące u podłoża tych dwóch wzorców oraz analizę czynników odpowiedzial­nych za rozwój Ja cielesnego. Użycie pojęcia Ja cielesnego do wyjaśnienia zachowań codzien­nych, powszechnych, może być oceniane jako nowatorskie.

Z recenzji prof. UAM dr hab. Wojciecha Poznaniaka:

Autorka książki dała się poznać jako psy­cholog dokonujący trafnych i interesujących diagnoz odnoszących się do Ja cielesnego człowieka, traumy i przywiązania, a także dojrzały, krytyczny analityk literatury z zakresu tej problematyki. Na szczególną uwagę zasługują pomysły aplikacyjne dotyczące psychoterapii i profilaktyki zaburzeń w doświadczaniu własnego ciała.

Z recenzji prof. UAM dr hab. Anny Suchańskiej:

Po książkę powinno sięgnąć szerokie grono odbiorców zainteresowanych do­ciekaniem źródeł i przejawów zakłóceń samoregulacji; przede wszystkim bada­czy – psychologów, pedagogów, lekarzy. Jej adresatami są także osoby, które nie zajmują się tą dziedziną profesjonalnie, ale poszukują wiedzy pozwalającej im lepiej rozumieć własne funkcjonowanie. Pragną bardziej refleksyjnie spojrzeć na swoje – czasem niepokojące – doznania fizyczne, rozdrażnienie, zmiany nastroju czy wreszcie napięcie w sytuacjach fizycznej bliskości z innymi ludźmi. Dzięki rosnącej samoświadomości mógł zwiększyć szanse radzenia sobie z tymi problemami.

Część teoretyczna

 

Rozdział 1. Znaczenie cielesności dla funkcjonowania człowieka

 

1.1. Ciało jako obiekt w przestrzeni. Koncepcja schematu własnego ciała

1.2. Ciało jako przedmiot własnego poznania

1.3. Ciało jako przedmiot własnej oceny

1.4. Świadomość doznań płynących z ciała

   1.4.1. Koncepcja barierowości Fishera i Clevelanda  
   1.4.2. Teorie wyjaśniające zjawisko interocepcji

1.5. Ja cielesne jako podstawa tożsamości

   1.5.1 .Doznania cielesne jako podstawa poczucia siebie w koncepcji Wiliama Jamesa
i Gordona W. Allporta

   1.5.2. Ja fizyczne – ujęcie rozwojowe

      1.5.2.1. Rozwój Ja cielesnego w teoriach psychodynamicznych

      1.5.2.2. Przywiązanie jako determinanta zdolności regulacyjnych

1.6. Podsumowanie

 

Rozdział 2. Trauma jako czynnik ryzyka dla zaburzeń w doświadczaniu ciała

 

2.1. Definicja traumy

2.2. Typologia zdarzeń traumatycznych

2.3. Problem diagnozy traumy chronicznej i incydentalnej

2.4. Skutki traumy chronicznej i incydentalnej

   2.4.1. Fragmentaryczne odtwarzanie wspomnień związanych z traumą (zaburzenia pamięci)

   2.4.2. Funkcjonowanie emocjonalne

   2.4.3. Somatyzacja

   2.4.4. Stan dysocjacji

   2.4.5. Zmienione spostrzeganie własnej osoby

   2.4.6. Zmienione doświadczanie ciała

2.5. Teorie wyjaśniające nieprawidłowe doświadczanie własnego ciała u ofiar traumy

   2.5.1. Teorie neurofizjologiczne oraz psychologiczne tłumaczące zmiany w doznawaniu bodźców płynących z otoczenia

   2.5.2. Somatosensoryczna organizacja „wspomnień” traumy – teoria poziomów wspomnień Perrego oraz zaburzonej konsolidacji śladów pamięciowych van der Kolka

2.6. Czynniki warunkujące rozwój zaburzeń na skutek doświadczenia traumy

   2.6.1. Czynniki sytuacyjne

   2.6.2. Czynniki podmiotowe

2.7. Podsumowanie
 

Rozdział 3. Próba konceptualizacji pojęcia Ja cielesnego
 

3.1. Propozycja definicji Ja cielesnego

3.2. Rozwój Ja cielesnego

   3.2.1. Schematy sensomotoryczne a rdzenne poczucie siebie

   3.2.2. Reprezentacja słowna stanu cielesnego

   3.2.3. Złożona interpretacja własnego stanu – ujęcie rozwojowe

3.3. Próba konceptualizacji regulacyjnej roli Ja cielesnego

   3.3.1. Ja cielesne a relacje z innymi ludźmi

   3.3.2. Ja cielesne a kompetencja samoopiekuńcza

3.4. Silne i słabe Ja cielesne wżyciu dorosłym

   3.4.1. Opis silnego Ja cielesnego

   3.4.2. Opis słabego Ja cielesnego

   3.4.3. Mechanizmy wyjaśniające dysfunkcje Ja cielesnego

3.5. Podsumowanie Ja cielesne w kontekście traumy i relacji przywiązania – model teoretyczny
 

Część empiryczna

 

Rozdział 4. Ja cielesne w kontekście traumy i relacji przywiązania – metodologia badań własnych

 

4.1. Problemy badawcze i hipotezy

4.2. Zmienne i ich operacjonalizacja

   4.2.1. Zmienne zależne

   4.2.2. Zmienne niezależne

4.3. Narzędzia badawcze

   4.3.1. Narzędzia używane w badaniach psychologicznych

      4.3.1.1. Kwestionariusz doświadczeń w bliskich związkach

      4.3.1.2. Estezjometr Semmes iWeinsteina

   4.3.2. Narzędzia oraz procedury badawcze przygotowane na użytek prowadzonych badań

      4.3.2.1. Kwestionariusz Ja cielesnego

      4.3.2.2. Kwestionariusz doświadczeń traumatycznych

      4.3.2.3. Procedura hiperwentylacji i dotyku interpersonalnego

      4.3.2.5. Badanie zdolności do interpretacji własnego stanu

      4.3.2.6. Urządzenie typu TempTest do badania progów bólu

4.4. Plan i organizacja badań

   4.4.1. Etap przygotowawczy

   4.4.2. Badania przesiewowe. Dobór i charakterystyka grupy badawczej

   4.4.3. Badania właściwe

   4.4.4. Procedura posteksperymentalna
 

Rozdział 5. Wyniki badań

 

5.1. Deklaratywne Ja cielesne – rozkład zmiennej zależnej w całej badanej grupie

   5.1.1. Deklaratywne Ja cielesne a czynnik płci
5.2.Wewnętrzne zależności między zmiennymi odnoszącymi się do Ja cielesnego

   5.2.1. Wewnętrzne zależności między aspektami deklaratywnego Ja cielesnego

   5.2.2. Wewnętrzne zależności między aspektami procesualnego Ja cielesnego

   5.2.3. Deklaratywne a procesualne Ja cielesne

5.3. Ja cielesne a komfort w sytuacji bliskości fizycznej innych osób i ochrona ciała

   5.3.1. Deklaratywne Ja cielesne a komfort  w sytuacji bliskości fizycznej innych osób
i ochrona ciała

   5.3.2. Procesualne Ja cielesne a komfort w sytuacji bliskości fizycznej innych osób i ochrona ciała

5.4. Ja cielesne, komfort w sytuacji bliskości fizycznej innych osób oraz ochrona ciała
w kontekście traumy i reprezentacji relacji przywiązania

   5.4.1. Deklaratywne Ja cielesne a trauma i reprezentacja relacji przywiązania

   5.4.2. Procesualne Ja cielesne a trauma i reprezentacja relacji przywiązania

      5.4.2.1. Próg bólu i dotyku a trauma i reprezentacja relacji przywiązania

      5.4.2.2. Doznawanie bodźców płynących z ciała a trauma i reprezentacja relacji przywiązania

   5.4.3. Komfort w sytuacji bliskości fizycznej innych osób, ochrona ciała a trauma
i reprezentacja relacji przywiązania
 

Rozdział 6. Wnioski i dyskusja

 

Rozdział 7. Zakończenie

 

Bibliografia