W pracy omówiono problematykę otępienia czołowo-skroniowego w ujęciu historycznym, poruszono kwestie złożoności diagnostycznej i terapeutycznej przedstawianej choroby, jak również ewolucję zespołu Picka ze szczególnym uwzględnieniem otępienia czołowo-skroniowego. Wnikliwie przedstawiono kwestię diagnozy otępienia czołowo-skroniowego, stosowanych kryteriów diagnostycznych oraz istoty procesu chorobowego. Dużo miejsca poświęcono opisowi wariantów otępienia czołowo-skroniowego, zarówno tych częściej spotykanych, jak i rzadszych, m.in. choroby Alzheimera, czyli otępienia typu Alzheimera (DAT).
Następnie autor podjął próbę ustalenia relacji między stanem mózgu a objawami zaburzeń występujących u chorych z otępieniem czołowo-skroniowym (FTD) w porównaniu z chorymi z otępieniem typu Alzheimera (DAT) na podstawie wyników badań własnych oraz danych zaczerpniętych ze światowej literatury.
Książka adresowana jest do szerokiej grupy odbiorców, przede wszystkim do osób zajmujących się udzielaniem pomocy terapeutycznej pacjentom z otępieniem, a więc do neuropsychologów i psychologów klinicznych, którzy coraz częściej współpracują w zespołach terapeutycznych z przedstawicielami zawodów medycznych – psychiatrami, psychogeriatrami, gerontologami. Praca kierowana jest również do bliskich i opiekunów osób z otępieniem.
Wprowadzenie
Podziękowania
Rozdział 1. Problematyka postępującego zwyrodnienia płatów czołowych:
otępienie czołowo-skroniowe
1.1. Choroba Picka w ujęciu historycznym
1.1.1. Arnold Pick: uczony i pierwszy badacz
zespołu otępień czołowo-skroniowych
1.1.2. Dylematy nozologiczne
1.1.3. Kompleks Picka
1.2. Nowsze podejścia klasyfikacyjne
1.2.1. Rozwoj metod neuroobrazowych a diagnozowanie
otępienia czołowo-skroniowego
1.2.2. Genetyczne podłoże choroby Picka
1.3. Epidemiologia
1.4. Klasyfikacja otępienia z zajęciem płatów czołowo-skroniowych
Rozdział 2. Rozpoznanie otępienia czołowo-skroniowego
2.1. Kryteria diagnostyczne otępienia czołowo-skroniowego
2.1.1. Kryteria diagnostyczne otępienia czołowo-skroniowego
Lund–Manchester
2.1.2. Poprawione i rozszerzone kryteria diagnostyczne
Lund–Manchester
2.1.3. Kryteria diagnostyczne Środkowoamerykańskiego Konsorcjum
na rzecz Zwyrodnienia Płatów Czołowo-Skroniowych
2.1.4. Kryteria kliniczne otępienia czołowo-skroniowego
2.1.5. Inne postaci otępienia czołowo-skroniowego
2.1.6. Podsumowanie klinicznych kryteriów rozpoznania
otępienia czołowo-skroniowego
2.2. Zaburzenia behawioralne i językowe w przebiegu FTD
2.3. Diagnostyka otępienia czołowo-skroniowego
2.3.1. Diagnoza neuropatologiczna
2.3.2. Badania neuropsychologiczne otępienia czołowo-skroniowego
2.4. Diagnoza różnicowa FTD
2.4.1. Różnicowanie jednostek chorobowych
wchodzących w skład FTD
2.4.2. Różnicowanie otępienia czołowo-skroniowego z chorobą Alzheimera
Rozdział 3. Wariant językowy otępienia czołowo-skroniowego
3.1. Wprowadzenie
3.2. Pierwotna afazja postępująca
3.2.1. Trudności diagnostyczne
3.2.2. Badania neuroobrazowe w PPA
3.2.3. Badania neuropsychologiczne
3.2.4. Leczenie farmakologiczne PPA
3.3. Obraz kliniczny niepłynnej postaci afazji – PNFA
3.4. Płynna postać afazji – otępienie semantyczne
3.4.1. Istota otępienia semantycznego
3.4.2. Poznawcza organizacja wiedzy
3.4.3. Cechy kliniczne otępienia semantycznego
3.4.4. Prognoza
3.4.5. Badania neuropsychologiczne
3.5. Podsumowanie
Rozdział 4. Wariant behawioralny otępienia czołowo-skroniowego
4.1. Regulacja zachowania
4.1.1. Zaburzenia występujące u pacjentów z uszkodzeniami płatów czołowych
4.2. Badania neuropsychologiczne pacjentów z wariantem
behawioralnym otępienia czołowo-skroniowego
4.2.1. Ogólna inteligencja
4.2.2. Płynność myślenia, abstrakcja i kategoryzacja
4.2.3. Funkcje wykonawcze
4.2.4. Zdolności uwagi i radzenie sobie z dystrakcją
4.2.5. Pamięć krótkotrwała (robocza) i prospektywna
4.2.6. Inicjowanie czynności, popędy, w tym motywacja i emocje
4.3. Uszkodzenie płatów czołowych a zaburzenia zachowania
4.3.1. Objawy psychotyczne
4.3.2. Zespoł Kluvera–Bucy’ego
4.3.3. Zdolność opanowania się w sytuacjach społecznych
4.4. Zaburzenia języka w przebiegu fvFTD:
postępująca niepłynna afazja
4.5. Diagnoza różnicowa wariantu behawioralnego
otępienia czołowo-skroniowego
Rozdział 5. Inne, rzadziej spotykane jednostki chorobowe
z kręgu otępienia czołowo-skroniowego
5.1. Otępienie czołowo-skroniowe z zespołem parkinsonowskim
sprzężone z chromosomem 17 (FTDP-17)
5.2. Zespół otępienny w przebiegu stwardnienia zanikowego bocznego
5.3. Postępujące otępienie w przebiegu choroby neuronu ruchowego
5.4. Otępienie w przebiegu zespołu korowo-podstawnego
5.4.1. Opisy badań neuropsychologicznych
5.4.2. Postępujące porażenie nądjądrowe
(zespół Steele’a–Richardsona–Olszewskiego)
Rozdział 6. Otępienie typu Alzheimera
6.1. Wprowadzenie
6.2. Rys historyczny
6.3. Epidemiologia
6.3.1. Zachorowalność i czas przeżycia
6.3.2. Czynniki ryzyka
6.4. Obraz neuropatologiczny
6.4.1. Zwyrodnienie włókienkowe Alzheimera
6.4.2. Blaszki amyloidowe
6.4.3. Proces powstawania zmian w chorobie Alzheimera
6.5. Obraz kliniczny i przebieg choroby
6.5.1. Przebieg procesu chorobowego: stadia choroby Alzheimera
6.5.2. Zaburzenia zachowania i inne objawy psychiatryczne
6.5.3. Kryteria diagnostyczne
6.6. Diagnoza różnicowa otępienia – podstawowe zagadnienia
Rozdział 7. Diagnoza neuropsychologiczna osób z otępieniem
czołowo-skroniowym– metodologia badań własnych
7.1. Problematyka badawcza i cel badań
7.1.1. Pytania i hipotezy badawcze
7.1.2. Zmienne i ich pomiar
7.2. Osoby badane
7.2.1. Charakterystyka badanych grup
7.2.2. Podsumowanie informacji na temat doboru grup
7.3. Metody badań
7.3.1. Analiza dokumentacji
7.3.2. Wywiad kliniczny oraz rozmowa psychologiczna
7.3.3. Testy przesiewowe
7.3.4. Procesy językowe
7.3.5. Procesy pamięci: WMS-III – Wechsler Memory Scales III
(Bateria Badania Pamięci Wechslera – wyd. III)
7.3.6. Procesy uwagi
7.3.7. Procesy wzrokowo-przestrzenne
7.3.8. Testy funkcji wykonawczych
7.3.9. Testy oceny zachowania
7.3.10. Procedura badań
7.3.11. Analiza statystyczna
Rozdział 8. Diagnoza osób z otępieniem czołowo-skroniowym
– wyniki badań własnych
8.1. Analiza wyników oceny procesów poznawczych uzyskanych
przez pacjentów z FTD w porównaniu z wynikami pacjentów z DAT
8.1.1. Globalna ocena funkcjonowania pacjentów
z otępieniem czołowo-skroniowym w porównaniu
z oceną pacjentów z otępieniem typu Alzheimera (MMSE)
8.2. Procesy językowe
8.2.1. Bostoński Test Nazywania
8.2.2. Płynność werbalna
8.2.3. Test Żetonów
8.3. Procesy pamięci
8.3.1. Test Pamięci Listy Słow (z baterii WMS-IIIpl)
8.3.2. Test Pamięci Logicznej
8.4. Procesy uwagi
8.4.1. Test Pamięci Ciągow Cyfr (z baterii WMS-IIIpl)
8.5. Procesy wzrokowo-przestrzenne
8.5.1. Test Pamięci Wzrokowo-Ruchowej (z baterii WMS-IIIpl)
8.5.2. Test Rysowania Zegara
8.6. Ocena funkcji wykonawczych
8.6.1. Ocena wyników Testu Figury Semantycznej Pąchalskiej
8.6.2. Test Łączenia Punktów, części A i B
8.6.3. Komputerowy Test Stroopa (KTS)
8.7. Ocena zachowania
8.7.1. Nasilenie i częstość występowania objawów
zaburzeń zachowania ocenianych za pomocą
Kwestionariusza FBInv w badaniu pierwszym
8.7.2. Nasilenie i częstość występowania objawów zaburzeń
zachowania ocenianych za pomocą Kwestionariusza FBInv
w badaniu drugim
8.7.3. Analiza wyników z Kwestionariusza FBInv
pod względem kategorii zaburzeń
Rozdział 9. Wczesne różnicowanie objawów kryterialnych
otępienia czołowo-skroniowego (FTD) w porównaniu z otępieniem typu
Alzheimera (DAT) – podsumowanie i dyskusja wyników badań
9.1. Możliwość wczesnego różnicowania FTD i AD na podstawie
odmiennych objawów kryterialnych w zakresie procesów
poznawczych
9.1.1. Globalna ocena funkcjonowania pacjentów
9.1.2. Procesy językowe
9.1.3. Procesy uwagi i pamięci
9.1.4. Procesy przestrzenno-wzrokowe
9.1.5. Funkcje wykonawcze
9.1.6. Zaburzenia zachowań społecznych
9.2. Czynniki modyfikujące profile zaburzeń procesów poznawczych
i behawioralnych
9.2.1. Czas trwania choroby
9.2.2. Wiek i częstotliwość zachorowania
9.2.3. Wykształcenie i inteligencja
9.2.4. Perseweracje i zaburzenia świadomości
9.2.5. Presja czasu a nasilenie objawów
9.2.6. Zespół obcej ręki i obcej nogi a modyfikacja objawów
9.3. Trudności we wczesnym różnicowaniu
9.3.1. Podział chorych z FTD według wariantów anatomicznych
otępienia a trudności diagnostyczne
9.3.2. Zmienność objawów a trudności diagnostyczne
9.3.3. Związki typu przyczyna – skutek a trudności diagnostyczne
9.3.4. Zmiany osobowości i zachowania a trudności diagnostyczne
Rozdział 10. Neuropsychologiczny model otępienia czołowo-skroniowego
10.1. Neuropatologia otępienia czołowo-skroniowego
10.1.1. Rola połączeń płatów czołowych z układem limbicznym
10.1.2. Załamanie się „czołowych układów funkcjonalnych”
w otępieniu czołowo-skroniowym
10.2. Teoria mikrogenetyczna a otępienie czołowo-skroniowe
10.2.1. Ewolucyjny stosunek do organizacji funkcji w mózgu:
specyficzna czy szeroka organizacja funkcji w mózgu
10.2.2. Neurogenezaa procesy otępienne w przebiegu chorób
neurodegeneracyjnych
10.2.3. Mikrogeneza i otępienie czołowo-skroniowe:
kierunki analizy
10.3. Ujęcie procesowe otępienia czołowo-skroniowego
10.4. Podsumowanie
Bibliografia
Aneks
Wykaz używanych skrótów nazw jednostek i zespołów chorobowych
