Ostańce. Kamienice warszawskie i ich mieszkańcy. Tom drugi to kolejna publikacja Domu Spotkań z Historią poświęcona historii Warszawy. Wydana w 2010 roku pierwsza część Ostańców otrzymała Nagrodę Literacką m.st. Warszawy 2011 w kategorii edycja warszawska oraz Nagrodę Towarzystwa Miłośników Historii za najlepsze varsaviana 2010/2011. W oparciu o oba tomy książki Magdalena Stopa i Maciej Piwowarczuk pracują nad filmem dokumentalnym pt. Ostańce, którego premiera planowana jest na 2012 rok.
Album poświęcony jest nielicznym stołecznym kamienicom z przełomu XIX i XX, które przetrwały do dziś oraz losom ich mieszkańców. Blisko 20 kamienic zaprezentowanych w książce to budynki w większości zaprojektowane przez znanych architektów, o wysokich walorach architektonicznych. Ozdobne detale: rzeźbione zwieńczenia, kute balkony, efektowne bramy, bogate sztukaterie, a nawet plafony zdradzają dawną klasę. Prawie wszystkie z opisywanych kamienic są wpisane do rejestru zabytków. Część budynków jest starannie odrestaurowana, część przeszła remont fragmentaryczny, inne nadal pozostają zniszczone.
Czym jednak było by miasto gdyby nie ludzie? Dlatego kanwą książki stały się opowieści mieszkańców kamienic, których własna biografia ściśle splotła się z losami domów. O historii kamienic opowiadają odnalezieni przez Magdalenę Stopę najstarsi mieszkańcy, w niektórych przypadkach spadkobiercy dawnych właścicieli, którzy próbują kamienice odzyskać, czasem obecni właściciele. Wśród nich m.in. Krystyna Ilińska-Dębniak – ostatnia żyjąca wnuczka Piotra Drzewieckiego, pierwszego po odzyskaniu niepodległości prezydenta Warszawy, Elżbieta Sołtan, która należy do czwartego pokolenia mieszkającego w kamienicy przy Emilii Plater 9/11 czy Marek Dobrzyński – wnuk przedwojennego dozorcy kamienicy w Alejach Ujazdowskich 22. Pojawiają się również postaci znane np. Chris Niedenthal, mieszkający w kamienicy przy ulicy Wilczej czy artystka Katy Bentall, która opiekuje się pracownią przy Smolnej 36, należącą niegdyś do jej teścia, Karola Tchorka – rzeźbiarza, którego Salon Sztuki Nike w 1946 odwiedził sam Picasso.
Każda z opisywanych kamienic kryje w sobie niezwykłą historię np. w budynku przy Filtrowej 68 Antoni Chruściel „Monter” podpisał rozkaz rozpoczęcia Powstania Warszawskiego, na podwórzu przy Siennej 55 zachował się ostatni fragment muru getta, w domu na Chocimskiej 33 mieściła się siedziba Biura Odbudowy Stolicy. Z opowieści lokatorów wyłania się obraz ostatnich stu lat historii miasta. Można prześledzić, kto zbudował kamienicę, jak wyglądała początkowo i kto w niej mieszkał przed wojną. Potem dramatyczne losy wojenne zarówno mieszkańców, jak i budynków: wrzesień 1939, okupacja, bombardowania sowieckie podczas niemieckiej okupacji, powstanie warszawskie. Na koniec wydarzenia powojenne, dokwaterowanie nowych lokatorów, przymusowe podziały mieszkań, upaństwowienie, postępująca degradacja budynku oraz obecne roszczenia spadkobierców, remonty, bądź – przeciwnie – ich brak. Opowieści tworzą barwną kronikę miasta, pokazaną przez pryzmat dziejów kamienic i losów ich mieszkańców.
Książkę ilustrują fotografie wykonane przez Jana Brykczyńskiego. Są wśród nich portrety rozmówców oraz zdjęcia kamienic, ze szczególnym uwzględnieniem architektonicznych detali. Dodatkową wartość stanowią zdjęcia archiwalne, często nigdy jeszcze nie publikowane.
Ostańce. Kamienice warszawskie i ich mieszkańcy. Część II to kolejna publikacja Domu Spotkań z Historią poświęcona historii Warszawy. Wydana w 2010 roku pierwsza część „Ostańców” otrzymała Nagrodę Literacką m.st. Warszawy w kategorii edycja warszawska oraz Nagrodę Towarzystwa Miłośników Historii za najlepsze varsaviana 2010/2011.
