Nowela "Omyłka" jest utworem rozrachunkowym, który przenosi nas w czasy powstania styczniowego. Bolesław Prus zapewne znał tamte czasy dobrze, gdyż sam był uczestnikiem powstania. Jednak warunki ostrej cenzury carskiej nie pozwalały pisać o wydarzeniach z nim związanych w sposób bezpośredni. Dlatego narratorem opowiadania jest dziecko i to z jego perspektywy obserwujemy wydarzenia, które nie całkiem pojmuje.

W domu matki narratora-dziecka spotykają się typowi przedstawiciele polskiego środowiska drobnomieszczańskiego (m.in. kasjer, burmistrz, nauczyciel Dobrzański). Szczególnie ciekawy jest wizerunek kasjera - pseudopatrioty i tchórza, który nieudolnie usiłuje przekonać wszystkich o własnym bohaterstwie. Ważniejsza jest jednak postać tajemniczego starca mieszkającego na odludziu i pogardzanego przez wszystkich jako zdrajca i rosyjski szpieg. W scenie finałowej dochodzi do ostrej dyskusji między "zdrajcą" a nauczycielem Dobrzańskim. Okazuje się, iż jedyną jego winą było to, iż otwarcie głosił, że nie wierzy w możliwość zwycięstwa.