Ewa Toniak
Olbrzymki: kobiety i socrealizm
Korporacja Ha!art
Kraków 2008
Format: 155 x 225
168 ss.
oprawa broszurowa
Projekt okładki: Wojtek Doroszuk
Książka Ewy Toniak Olbrzymki: Kobiety i socrealizm ma charakter interdyscyplinarny. Autorka proponuje wyprawę do epoki socrealizmu, Polski lat 50. oglądanej z perspektywy gender. Analizując różne teksty kultury (dzieła sztuki m.in. Podaj cegłę i Ceglarki Aleksandra Kobzdeja; Postaci Wojciecha Fangora, utwory literackie, m.in. Lewanty Andrzeja Brauna, Węgiel Aleksandra Ścibor-Rylskiego, teksty programowe, filmy, m.in. Przygoda na Mariensztacie, Dzień za dniem, kroniki filmowe, fotosy, artykuły i ilustracje w prasie, modę itd.) zastanawia się nad realną i symboliczną obecnością kobiet w sferze publicznej około 1950 roku, sposobami kodyfikacji kobiecego (i męskiego) ciała, wizerunkami (typami) postaci kobiet w sztuce socrealizmu (jak np. alegorie Pracy) i miejscem czy też brakiem miejsca dla kobiecego pożądania w ówczesnej literaturze i sztuce.
Badaczkę interesują odpowiedzi na pytania: dlaczego robotnica jest Innym w pismach kobiecych około 1950 roku, a kobiece ciało i fizjologia lokują się w socrealistycznej sztuce po stronie abjektu, oraz jak wygląda wizualna reorganizacja seksualności i pożądania w sztandarowych obrazach socrealizmu. Tłem rozważań są wizerunki kobiet w sztuce radzieckiej, a także XVIII i XIX-wieczna tradycja malarska. Szeroko zakrojone badania przynoszą nie tylko nowy i nieznany materiał, ale też jego nową interpretację. Ewa Toniak obserwuje także fascynację minioną epoką w sztuce polskich współczesnych artystek. Analizuje sposoby dekonstrukcji socrealistycznej ikonosfery i patriarchalnych mechanizmów władzy w pracach m.in. Zofii Kulik (Wszystkie pociski są jednym pociskiem), Anny Baumgart (Bombowniczka, Prawdziwe) i Aleksandry Polisiewicz (Wartopia).
Szuka śladów socu w sztuce Katarzyny Kozyry (Łaźnia i Łaźnia męska). Zastanawia się nad przyczynami częstych socrealistycznych zapożyczeń i cytatów w kulturze wizualnej lat 90. XX wieku. Olbrzymki są więc także pracą o współczesnej sztuce recyclingu.
