Trudno o bardziej kłopotliwe pojęcie niż doświadczenie. W tych rozważaniach pojawia się ono głównie w rozumieniu egzystencjalistycznym jako kategoria refleksji humanistycznej i przedmiot prowadzonych w jej ramach sporów. We współczesnych dyskusjach apel o odzyskanie doświadczenia przyjmuje postać poznawczego wyzwania, intelektualnej troski, postulatu politycznego, a także jest rozpoznawany jako dążenie kultury samej, jej reakcji na nowoczesną fragmentację, "zubożenie" doświadczenia oraz jego traumatyczne wyparcie. Zwolennicy odzyskania doświadczenia widzą w tym zabiegu szansę na uzdrowienie humanistyki abstrahującej, za sprawą swej nadto scjentystycznej orientacji, od konkretnej ludzkiej egzystencji. "Wrogowie" doświadczenia obawiają się, że kategoria ta zarówno sprzyja poznawczej naiwności, wyrażającej się w bezpodstawnej nadziei na konceptualizację bezpośredniości, jak i wikła w mit absolutnego i fundamentalnego odniesienia. Toczy się więc spór o to, czy można i czy warto odzyskać doświadczenie jako własną kategorię humanistyki. Przy tej okazji rewidowane są poglądy na relacje między poznawaniem i doświadczaniem świata, między neutralnością i zaangażowaniem badań, między abstrakcją i konkretnością, między humanistyką poznawczą i niepoznawczą. Wybrane wątki tych dyskusji składają się na treść książki. Obecne są w niej dwie perspektywy: reflektywnej humanistyki i aksjologicznie zorientowanego kulturoznawstwa.