. --Spis treści
C Z Ę S C I ~
TECHNOLOGIA ODLEWÓW .
I. WiadOmOŚCi OgÓlne Z Odlewnictwa ......v.,^4.....nt.......... 9
1 . Wstęp ......................... ....t.o^.(.....oo...( 4...~i 9
2. Zarys historyczny.......... ,„, „ „ „. „,,,,,, „,, „ „ „,...., „ „........ 10
3 . Rozwój odlewnictwa w Polsce ........ f., ^ ^ .,...... 4..... ... 13
II, Materiały formierskie i rdzeniowe mmm^^mm.............. 1^
1. Podstawowe materiały formierskie ....t.,,,,.,..,.......... 15
1.1. Piaski formierskie i rdzeniowe ..,,..,,^.,........... 15
1.2. Materiały wiążące...............,.,,v,,,^........... 21
2. Pomocnicze materiały formierskie .....,,,,.,,..,...... .... 27
3. Pokrycia oddzielające i ochronne oraz kleje .............. 29
4. Zapotrzebowanie i składowanie materiałów fprmierskich .... 30 - 5. ^asy formierskie i rdzeniowe 4K...-.„.B8,,ł,ł,?łał..4,a.lia,,... 31
6. Własności piasków, mas formierskich i rdzeniowych oraz ich kontrola ...........................„... f,,,...........,... 39
7. Przeróbka i przygotowanie materiałów formięrskieh Zmaszyny
i urządzeniaZ ...i.t........tiM...K.Mfi.............xt 48
8. Regeneracja mas formierskich i rdzeniowych ............... 5^
III i Wytwarzanie form odlewniczych ............................... 54
1. Ręczne wykonywanie form odlewniczych ...o................. 55
1.1. Narzędzia i przyrządy formierskie .................. 55
1.1.1. Narzędzia do wykonywania, wykańczania i naprawy form i rdzeni ............................. 56
1.1.2. Narzędzia pomiarowe .......................... 58
1.1.3. Przyrządy przeznaczone do wyKonywania formy i
- ~ rdzenia ^...................,.,.......... „....... 58
1.1.3.1 i Modele odlewnicze .................. 58
1.1.3.2. Rdzennice ......................... 62
1.1.3.3# Płyty modelowe ..................... 64
1.1.3.4. Skrzynki formierskie ............... 65
| 1.1.3.5.. Sworznie ustalające ................ 69
1 „2, Metody formowania ręcznego..........................4.. 69
1.2.1. Fonaowanie w gruncie....................i....... 70
1.2.2. Formowanie w dwóch skrzynkach, ......,,........,... 72
1.2.3. Formowanie w trzech skrzynkach.................. 75
1.2.4. Formowanie z obieraniem^ za pomocą fałszywki I kształtowej płyty modelowej ..................... ?6
1.2.5. Formowanie z zastosowaniem luźnej części fcrsy, tzw. sztuczki ...o.............................. 77
1.2.6. Formowanie-z modelu z częściami luźnymi Zodejso-wanymiZ ................?........................ 7S
1.2.7. Formowanie z płjaskim rdzeniem, tzw. plackiem ..... 79
1.2.8. Formowanie z rdzeniem przekładanym ZprzerzucanymZ 73
1.2.9. Formowanie z częścią zwisającą Z tzw. garbemZ..... 81
1.2.10.Formowanie za pomocą modeli uproszczonych....... S2
1.2.11.Formy murowane ZglinianeZ....................... 89
1 ,2.12.Formy półtrwałe -.,.............................. 90
2. Nowoczesne metody wykonywania form .......................... 52
2.1. Formowanie maszynowe................................... 52
2.2. Formowanie pod wysokimi naciskami.........,^.„......... 94
2.3. Formowanie w rdzeniach................................. 95
2.4. Formowanie w masach utwardzanych CC^.......... -. ....... 96
2.5. Formowanie w ciekłych i sypkich masach samoutwardzalnych 96
3. Mechanizacja procesów wykonywania form i organizacja stanovdsk pracy ..w.................................................... 97
3.1. Maszyny i urządzenia formierskie ....................... 93
3.2. Zasady wykonywania form za pomocą maszyn formierskich .o 101 ~
3.3. Rodzaje stosowanych płyt modelowych..................... 103
3.4. Automatyczne wykonywanie form .......................... 106
3.5. Kompleksowa mechanizacja i automatyzacja formierrd ..... 109
3.6. Organizacja stanowisk pracy w formierni ................ 111
|V. Metody wykonywania rdzeni
1. Ręczne i maszynowe wykonywanie rdzeni ....................... 113:
2. Proces suszenia rdzeni i urządzenia do tego procesu ......... 119
3. Wykańczanie i kontrola rdzeni................................ 123
4. Nowoczesne metody wykonywania rdzeni ........................ 125
5. Mechanizacja procesów wykonywania rdzeni i organizacja sta-
. nowi sk pracy ..................,............................. 12.8
, 5.1. Raszyny i urządzenia......................... J.......... 128
5.2. Organizacja stanowisk rdseniarskich ..................... 130
6. Ukształtowanie, budowa i łmontaż rdzeni ......................
....... !
7. Budowa układu wlewowego .,,..o,.... ................. .... ..... 137
1. Definicja i części składowe .......................
2. Obliczanie układów wlewowych ...................f.
VI. Zalewanie, wybijaniet czyszczenie i wykańczanie odlewów
1. Zapełnianie formy i kształtowanie powierzchni odlew;. ..... 148
1.1. Mechanizm zapełniania form ciekłys metalem ... 5Q
1.2. Kształtowanie się powierzchni odlewu ......
2e Wybijanie odlewów z forsn i rdzeni z odlewów .............. :J| 55
3. Oczyszczanie i wykańczanie odlewów ....................... 138
4. Organizacja stanowisk w wykańczalni ............c........ 1^2
VTI. SpecjalTie metody odlewania
1. Odlewanie koki.lov:e IgrawitacyjneZ ..........^...........^ 163
1.1. Teoretyczne podstawy odlewania kokilowego ........... 16^
1.2. Wytyczne konstrutkcji odlewów kokilowych............. 167
1.5. Położenie odlewu w kokili i powierzchnia podziału „.i 170 1.4. Układy wlewowe i zasilające ......................... 173
1.4.1. Obliczanie podstawowych elementów układu wlewowego ....................................... 174
1 a3„ Konstrukcje kokil ..................................... 178
1.5.^. iviat.eriały na elementy kokil .................. 182
1.6. Charakterystyczne cechy procesu odlewania kokilowego. 182
2. Odlewanie pod niskin: ciśnieniem .......................... 133
- 3. Odlewanie ciśnieniowe .................................... T85
3.1. V.Ty?ełniar^ie fcrry ciśnieniowej, ciekłym metalem ...... 185
3.2. Konsxruowanie odlewów ciśnieniowych ........t........ 187
3.3. Konstruowanie form ciśnieniowych .................... 192
3.4. Maszyny dc odlewania pod ciśnieniem .................. 194
4. Odlewanie odśrodkowe ..................................... 197
4.1. Sposoby odlewania odśrodkowego ...................... 197
4.2. Maszyny i urządzenia do odlewania odśrodkowego ...... 199
^#3. ZaZ.exry odlewania odśrodkowego ....................... 201
5. Odlewanie ciągłe i połciągłe ............................. 203
5.1. Dane technologiczne ................................. 203
3-.2. Krystalizatory ...................................... 204
5*3. Zalety odlewania ciągłego ........................... 204
6. Odlewanie w formy skorupowe .............................. 205-
6.1. Materiały stosowane w procesie formowania skorupowego 205
6.2. Technologia wykonywania form i rdzeni ............... 209
6.3. Oprzyrządowanie i urządzenia do formowania skorupowego .................................. Z................ 210
7. Odlewanie metodą wytapianych modeli .................... 211
8. Metoda Shawa ............................................ 215
VIII, Transport w odlewni ........................ .^.............. 2.1?
1. Transport zewnętrzny i wewnętrzny...................... 21?
2. Systematyka urządzeń transportowych i organizacja transportu w odlewni ....................................... 218
IX. Bezpieczeństwo i higiena pracy t.......................;.ii 221
- - 1. Miejsce powstawania i rodzaj obrażeń ................... 22.1
2. Ochrona, przeciwpożarowa................................. 223
c z c s c ii
TECHNOLOGIA STOPÓW ODLEWNICZYCH I ICH YJŁASN05CI
Is Rodzaje stopów odlewniczych ##..............................-. 225
II. Charakterystyczne właściwości stopów odlewniczych .i P.......
1. Lejność .......-----.......,. Z............................ 226
~ -^ 2. Skurcz odlewniczy.........................~.............. 228
3. Skłonność do tworzenia jam skurczowych .................. 230
4. Skłonność do tworzenia naprężeń własnych w odlewach ...... 234
5. Gazy w odlewach........................................ ^. 236
III.- Żeliwo. ........................................................ 23?
1. Podział żeliwa .................................e,.8..,^. 237
2. Krystalizacja i tworzenie się składników strukturalnych żeliwa ................................................... . 2.41
- - 3. Wpływ czynników.na krystalizację i strukturę żeliwa ..... 243
3.1. Wpływ prędkości stygnięcia .......................... 2.43
3.2. Wpływ fizykochemicznego stanu ciekłego żeliwa,,,.,,,, 244 - . 5.2 .1. Wpływ 1 składu chemicznego ....,.,.,...,,...,.,. 245
3.2.2. Wpływ czynników metalurgicznych ............. 2,50
4. Wpływ składu chemicznego na własności żeliwa ............ 251
4.1. Wpływ pierwiastków stopowych na własności technolo-
- . giczne żeliwa.......................................... 2,51
4.2. Wpływ pierwiastków stopowych na własności mechanicz-
. ne................................................... 2,54
4.3i Wpływ pierwiastków stopowych na własności fizyczne
. żeliwa ......................Z.............................. 2;56
4.4. Wpływ pierwiastków stopowych na własności użytkowe
: ^ - żeliwa.........................................;.......,.,, 258
. 5. Topienie żeliwa .......................................,.....,,., 260
5.1. ^Jateriały wsadowe ...............,.................. „.., 2.60
5.1.1. Metalowe materiały wsadowe ........ „...... ,.,, 2iiO
5.1.2. Paliwo ..........Z........................... 269
5.1.3. Topniki.......................................270
5.2.Wytapianie żeliwa w żęllwiakach.................... 271
5.3. Wytapianie żeliwa w piecach elektrycznych .......... 274
6. Żeliwo szare............................................ 279
7. Żeliwo sferoićalne...................................... 282
8. Żeliwo ciągliwe ......................................... 286
8.1. Wiadomości wstępne i klasyfikacja................... 286
8.2. Otrzymywanie ciekłego metalu i jego własności odlewnicze .........,.................................... 288
8.3. Wyżarzanie żeliwa ciągliwego....................... 290
8.3.1. Wyżarzanie białego żeliwa ciągliwego ......... 290
8.3.2. Wyżarzanie czarnego żeliwa ciągliwego ....... 291
8.3.3. Wyżarzanie perlitycznego żeliwa ciągliwego .. 293
9. Żeliwo stopowe .^.......................................... 295
9,1. Żeliwo maszynowe odporne na ścieranie .............. 295
i 9.2. Żeliwo kwasoodporne i ługoodporne ,......,.......... 301
9.3. Żeliwo żaroodporne................................. 303
9.4. Żeliwojodporne na działanie niskich temperatur ..... 306
9.5. Otrzymywanie żeliwa stopowego ...................... 306
IV. Staliwo...............................................---.. 308
1. Rodzaje staliwa.......................................... 308
2. Podział, klasyfikacja i własnojści staliwa ~............... 3Q8
3. Topienie staliwa........................................ 317
4. Własności odlewnicze i technologiczne staliwa ........... 321
5. Obróbka cieplna odlewów staliwnych ...................o., 322
Odlewnicze stopy metali nieżelaznych .....................i
1. Odlewnicze stopy miedzi.................................
1.1. Mosiądze ............................................. 526
1.2. Brązy .............................___............. 32?
2. Odlewnicze stopy aluminium .............................. 328
5. Odlewnicze stopy cynku ikadnm ..........................; 330
4, Odlewnicize stopy i magnezu ................................ 332
5„ Odlewnicze stopy tytanu, niklu i kobaltu ................ 334
6. Odlewnicze stopy cyny, ołowiu i bizmutu ................. 335
7. Topienie stopów metali nieżelaznych ..................... 335
7.1. Topienie i odlewanie stopów miedzi ................. 339
7.2. Topienie i odlewanie stopów aluminium i magnezu .... 341
7.3. Topienie i odlewanie stopów cynku i kadmu .......... 342
7.4. Topienie i odlewanie stopów tytanu, niklu i kobaltu. 342
7.5. Topienie i odlewanie stopów cyny, ołowiu i bizmutu , 343
8
V -i m A
: 0
^ Wykryvanie i naprawa wad odlewów .#.ł...-cł..ł....w4ł...łi 346
