Format B5, twarda oprawa, 290 stron, 3 mapy.
Wstęp (fragment)
Okres napoleoński wciąż cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem historyków. Dzięki wysiłkom badaczy powstają nowe prace, przybliżające rozmaite problemy dotyczące tej niezwykle barwnej i dynamicznej epoki. Pomimo to ciągle odnaleźć można obszary słabiej zbadane lub niemal w ogóle nieznane. Do tego rodzaju zagadnień należy kwestia odbudowy i reorganizacji kawalerii liniowej Wielkiej Armii po klęsce 1812 roku, co stanowi przedmiot niniejszej rozprawy.
Jej najważniejszym zadaniem jest analiza skomplikowanego procesu, jaki stanowiło odtwarzanie jednostek frontowych jazdy Wielkiej Armii po ich kompletnym niemal wyniszczeniu podczas kampanii rosyjskiej. Odbudowa oddziałów kawalerii okazała się znacznie trudniejsza, niż w przypadku innych rodzajów broni. Należało nie tylko powołać nowe roczniki poborowych, ale również zatroszczyć się o ich wyszkolenie, umundurowanie, uzbrojenie oraz zakup wierzchowców. Sprawę komplikowało wyczerpanie psychiczne i fizyczne weteranów powracających z Rosji, a także bałagan administracyjny.
Trzeba zaznaczyć, że opracowanie dotyczy wyłącznie kawalerii liniowej, rozumianej jako oddziały konnicy przeznaczone do służby w pierwszej linii. Proces odbudowy jazdy gwardii przebiegał na nieco innych zasadach i dlatego stanowi odrębne zagadnienie.
Prace nad odtwarzaniem jednostek kawalerii prowadzono jednocześnie w ośrodkach zapasowych na terenie Francji oraz Związku Reńskiego, Królestwa Prus i Księstwa Warszawskiego, co wyznacza ramy geograficzne omówienia. Jako wydarzenia graniczne przyjęto 5 grudnia 1812 roku – moment wyjazdu Napoleona ze Smorgoni do Paryża – oraz 1 maja 1813 roku, kiedy połączone jednostki nowej Wielkiej Armii, pod dowództwem cesarza, rozpoczęły działania pod Lützen.
Materiał został podzielony na cztery części. W rozdziale pierwszym przedstawiono motywy opuszczenia resztek Wielkiej Armii przez Bonapartego i jego wyjazdu do Francji. Szczegółowo opisano również sam przebieg podróży, z położeniem akcentów na postoje w Warszawie, Dreźnie i Moguncji, co było bezpośrednio związane z kwestią odbudowy armii. Rozdział drugi to próba charakterystyki stanu Cesarstwa Francuskiego na przełomie lat 1812 i 1813, ze szczególnym uwzględnieniem nowego poboru rekruta. Trzecia partia tekstu zawiera analizę kondycji, w jakiej znajdowała się konnica Wielkiej Armii w momencie opuszczenia terytorium Rosji. W tym samym rozdziale zostały uwzględnione wstępne działania podjęte przez cesarza we Francji, pierwsze przemiany organizacyjne w Korpusach Kawalerii Rezerwowej, a także problemy związane z zakupem wierzchowców. Ostatnia i jednocześnie najbardziej obszerna część omówienia skupia się na odwrocie jednostek jazdy nad Łabę, gdzie przeprowadzono kluczowe działania, zmierzające do jej odtworzenia. W rozdziale tym przedstawiono ponadto problem wystawienia jednostek kawalerii przez państwa sprzymierzone z Cesarstwem oraz przebieg działań wojennych z udziałem jazdy francuskiej w kwietniu 1813 roku.
Odbudowa kawalerii liniowej Wielkiej Armii po klęsce 1812 roku nie doczekała się, jak dotąd, oddzielnego opracowania. Pewne wzmianki na ten temat można jednak znaleźć w starszych, ale znakomitych publikacjach pióra Charrasa, Rousseta, Morvana, Clementa, oraz Reboula . Na szczególną uwagę zasługuje studium generała René Tournesa, dotyczące działań na przełomie kwietnia i maja 1813 roku. Tournes, jako zawodowy oficer metodycznie przeanalizował plany obydwu stron i pokazał sposoby ich realizacji. Wykorzystał pokaźną ilość materiałów zgromadzonych we francuskich Archives Nationales i pozostawił szereg celnych uwag, dotyczących jakości oddziałów odbudowanej Wielkiej Armii.
SPIS TREŚCI:
Wstęp
Wykaz skrótów
Rozdział I: Ze Smorgoni do Paryża – cesarz Francuzów w podróży
Rozdział II: Francja po klęsce 1812 r. – nastroje społeczne, potencjał ekonomiczny i demograficzny Cesarstwa, nowy pobór rekruta
Rozdział III: Odbudowa kawalerii liniowej Wielkiej Armii – działania wstępne
1. Etat jazdy liniowej Wielkiej Armii na kampanię rosyjską. Stan kawalerii w grudniu 1812 r. i pierwsze zabiegi zmierzające do jej odbudowy
2. Styczeń 1813 – działania cesarza i początek odwrotu korpusów jazdy nad Łabę
Rozdział IV: Odbudowa kawalerii liniowej Wielkiej Armii – faza kluczowa
1. Ewakuacja ośrodków zapasowych jazdy z terenu Księstwa Warszawskiego i Prus. Projekt nowej organizacji Korpusów Kawalerii Rezerwowej
2. Zakończenie reorganizacji Korpusów Kawalerii Rezerwowej. Kwestia wystawienia jazdy przez państwa sprzymierzone z Cesarstwem
3. U progu nowej kampanii
Zakończenie
Aneks
Bibliografia
Sommaire
Mapy
